یادداشتی برای هفته کتاب و کتاب‌خوانی؛
کتاب؛ رهگذر عبور مجاز ما از تجربه‌های زیسته
به گزارش سیناپرس، هفته کتاب و کتاب‌خوانی که از مناسبت‌های هویتی تقویم فرهنگی کشور عزیزمان است فرصت مناسبی است که قدری در باب این موضوع اندیشید. اینکه اساساً چرا باید کتاب و خواندن را جدی گرفت؟ چرا شهروندان باید به مطالعه و کسب آگاهی از طریق کتاب همت کنند؟ چرا مسئولان باید به میزان مطالعه مفید جامعه حساس باشند؟
جهت تقریب اذهان، امروز آنچه در محور مباحث و گفتگوهای عمومی و رسانه‌ای قرار گرفته است مسئله آب و بحران ناشی از افت در منابع و ذخایر آبی است. چرا این‌چنین، این کمی و کاستی ما را به پویش وا می‌دارد؟ طبعاً به‌سرعت خواهیم گفت؛ چون تشنگی و عدم دسترسی به آب مساوی است با خطر مرگ و پایان حیات انسانی!
پس انسان برای رفع تشنگی و تداوم، نیازمند آب و نوشیدن این مایه حیات است. انسان و جامعه‌ای که دغدغه پیشرفت و زندگی سعادتمند را دارد به گواه تجربه و اهل‌نظر، نیازمند معرفت است مسیری که ما را در فهم بهتر مسائل، و نحوه مواجهه یاری خواهد کرد. پس بی‌راه نیست که بگوییم کتاب برای پیشرفت و ساختن همانند آب برای فرد تشنه و حیات اوست و لازم است جدی گرفته شود.
نکته دیگر اینکه فرصت زندگی کوتاه است و این امکان (زیستن در دنیا) یک‌بار برای همه ما تجربه خواهد شد و فرصت تجربه‌های بسیار را نداریم؛ اما کتاب این فرصت را به ما می‌دهد که زندگی‌های دیگر را تجربه کنیم! گاها در مطالعه کتب این حالت به ما دست می‌دهد که بجای انسان‌های مختلفی که هیچ‌وقت آنان را ندیده‌ایم و نمی‌شناسیم در موقعیت آنان، خود را می‌یابیم و کتاب رهگذر عبور مجاز ما، از تجربه‌های زیسته است.
خواندن مفید این غنیمت را برای ما خواهد داشت که وارد گفتگو و معاشرت با افراد و درگیر با رویدادها و اتفاقات شویم و از این مسیر ظرفیتی مهیا می‌شود تا کمتر درگذشته و دچار روزمرگی باشیم؛ بلکه به افق بالاتر بیاندیشیم. انسان و جامعه‌ای که نمی‌خواند خود را از عالم معانی و تجارب، محروم می‌دارد و چه‌بسا همچون انسانی می‌ماند که با یک‌چشم می‌نگرد و زندگی می‌کند و نمی‌فهمد که اگر دو چشم داشته باشد می‌تواند بهتر و زیباتر ببیند و جلو برود.
در پایان علاقه‌مندم به بهانه هفته کتاب، به مطالعه مفید به‌عنوان مسئله‌ای از مسائل نظام آموزشی و فرهنگی بپردازم. از شکوه‌هایی که در پرس‌وجوها به‌دست‌آمده است این است که جوانان کمتر حوصله مطالعه دارند و یا اینکه دانشجو و دانش‌آموزان، در مطالعه احساس خستگی می‌کنند! به نظر این مسئله تا حد زیادی از ویژگی‌های نسلی و فرهنگی بوده که این‌گونه به زبان می‌آید و لاجرم ما را، به بازبینی و ترویج روش‌های نو در مطالعه رهنمون می‌سازد.
از راه‌هایی که می‌توان بر این مسئله غالب شد عبور از خلوت و تنهایی به‌عنوان مدل دیروز در مطالعه، و دامن‌زدن به حلقه‌های مطالعه و گفت‌وگوی مفید در مدارس و دانشگاه‌ها است. از ضعف‌های اصلی این است که ما کمتر فرصت می‌یابیم در مورد آنچه خوانده‌ایم صحبت کنیم و اگر فضا، موقعیت‌ها و رویدادهایی در دانشگاه‌ها و مدارس پیش‌بینی شود تا کتاب‌خواندن را به شیوه جمعی هدایت کند تا نه با نظر نویسنده، و یا ارزیابی خود تنها بمانیم؛ بلکه خود را در معرض نظرات و ارزیابی دیگران قرار دهیم نه‌تنها آموخته و مطالعه را مفیدتر، بلکه ماناتر و پر انگیزه تر خواهد کرد ضمن آنکه این شیوه‌ها باعث ترغیب و علاقه‌مندی دیگران کمتر راغب به امر مطالعه، و در توازن‌بخشی مطالعه خواهد شد.
پس دیده‌شدن، موقعیت ساختن و گفتگو از لوازم ضروری در بالابردن و ارتقا مطالعه امروز است.
دکتر علیرضا کلانتر مهرجردی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و فرهنگ
