هدایت نظام‌های علمی به سمت استفاده از فناوری‌های تحول‌آفرین
۱۰ نوامبر، روز جهانی علم برای صلح و توسعه، به عنوان یکی از مهم‌ترین مناسبت‌های تقویم علمی یونسکو، فرصتی برای بازاندیشی نقش علم در ساختن آینده‌ای امن‌تر، پایدارتر و عادلانه‌تر برای همه جوامع است.
به گزارش سینا، امسال یونسکو با شعار «اعتماد، دگرگونی و فردا: علمی که تا سال ۲۰۵۰ به آن نیاز داریم»، نگاه جهانی را به ضرورت توسعه علمی مبتنی بر اعتماد عمومی، تحول فناورانه و چشم‌اندازی بلندمدت معطوف کرده است.
در مقیاس جهانی، چالش‌هایی همچون تغییرات اقلیمی، کمبود منابع آب، فشار بر اکوسیستم‌ها، آلودگی و نیاز رو‌به‌افزایش به انرژی، جهان را به سمت وابستگی بیشتر به پژوهش و فناوری سوق داده است. سیاست‌گذاری علمی تا افق ۲۰۵۰، بر ایجاد ظرفیت‌های پژوهشی برابر در سطح جهانی، تقویت دیپلماسی علم، و سرمایه‌گذاری گسترده در پژوهش‌های مرزی و فناوری‌های تحول‌آفرین تمرکز دارد؛ حوزه‌هایی که نقش کلیدی در امنیت غذایی، مدیریت منابع آب، سلامت و تاب‌آوری اجتماعی ایفا می‌کنند، حرکت به سمت آینده‌ای تاب‌آور تا سال ۲۰۵۰ تنها با اتکا به دانش پیشرفته، مدل‌سازی‌های علمی، فنّاوری‌های نو و همکاری بین‌المللی ممکن خواهد بود.
یونسکو در پیام امسال یادآور می‌شود که جامعه جهانی امروز بیش از هر زمان دیگر به توسعه دانش مبتنی بر شواهد، ارتقای فرهنگ علمی و گسترش اعتماد عمومی به علم نیاز دارد.
افق علم در جهان تا سال ۲۰۵۰ بر سه ستون اصلی استوار است:
۱-پیشرفت‌های انفجاری در فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، داده‌های بزرگ، سنجش‌ازدور، ژرف‌کاوی اقیانوسی و زیست‌فناوری
۲- بحران‌های مشترک جهانی شامل تغییرات اقلیمی، کمبود آب، امنیت انرژی، آلودگی‌های نوظهور و کاهش تنوع زیستی
۳-ضرورت مشارکت همگانی در علم با تکیه بر سواد علمی جوامع، اعتماد عمومی به پژوهش و تقویت همکاری‌های بین‌المللی
در این مسیر، یونسکو از کشورها می‌خواهد نظام‌های علمی خود را به سمت بازبودن، عدالت، اخلاق علمی، شفافیت و استفاده مسئولانه از فناوری‌های تحول‌آفرین هدایت کنند. همچنین توسعه علم شهروندی، ترویج علم و مشارکت جوانان در تحقیقات علمی از مهم‌ترین محورهای مورد تاکید این نهاد است.
*دکتر علی مهدی نیا ، سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی
