کشت بافت دانش بنیان فارسی؛ نسخه حیات کشاورزی در سال‌های خشکسالی
در شرایطی که چندین سال است خشکسالی به جان کشاورزی فارس و دیگر استان‌های دارای اقلیم مشابه، هجوم آورده و کم آبی و گرمای هوای ریشه باغات و مزارع را خشکانده، حرکت به سوی کشاورزی علمی و دانش‌پایه تنها راهکار است.
به گزارش سیناپرس، فارس که یکبار در سال های ۱۳۳۸ تا ۱۳۵۰ خشکسالی را پشت سر گذاشته، اکنون نیز بیش از یک دهه است که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و دهمین سال آبی گذشته هم شاهد کاهش ۴۴ درصدی بارش نسبت به سال پیش از آن بوده است.
در این شرایط، برخی به صورت غیر مجاز به جان زمینه افتاده‌اند تا آب مورد نیاز باغات و مزارع را از اعماق زمین بیرون بکشند، که بی تردید تبعاتی غیر قابل جبران به جای می‌گذارد که داستان فرونشست‌های نقاط مختلف فارس یکی از آنها است.
ممارست بر همان سبک کشاورزی و باغداری سنتی پر آب بر و اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی، دستاوردی جز از بین رفتن این منابع آبی و کاهش سطح سفره های زیرزمینی از ۳۰ متر به ۴۰۰ متر نداشته است.
در این شرایط، تنها راهکار، حرکت به سوی شیوه‌های نوین کشاورزی با استفاده از دستاوردهای علمی است تا با کاشت بذرها و نهال‌هایی مقاوم در برابر خشکی و آفات و کم‌آب بر، ضمن حفظ منابع آبی محدود، امنیت غذایی کشور نیز آسیبی نبیند.
کشاورزی دانش‌بنیان، نسخه حیات کشت و کاشت در سال‌های کم‌آبی
استفاده از تازه‌ترین دستاوردهای علمی برای تولید بذرهای اصلاح شده و نهال‌های مقاوم به افزایش برداشت از سطح کشت می‌انجامد؛ در این صورت با مصرف بسیار کم‌تر آب، حجم تولیدات کشاورزی بالایی برداشت خواهد شد.
در این مسیر، دستاوردهای تیم‌های دانش‌بنیان کشاورزی، پژوهشگران و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و مرکز تحقیقات کشاورزی استان، می‌تواند نجات‌بخش کشاورزی فارس در شرایط کم‌آبی و خشکسالی باشد.
با این حال، باید در نظر داشت، که دست‌یافتن به شیوه‌های کشاورزی علمی یک سوی موفقیت در این مسیر است و ترویج و معرفی آن به کشاورزان و کاربرد آن در زمین‌های کشاورزی، باغات و گلخانه‌ها بخش دیگری است که در صورت بی‌توجهی به آن، در بر همان پاشنه کشاورزی سنتی و مکیدن شیره زمین خواهد چرخید.
کشت بافت دانش‌بنیان فارسی برای کاشت مقاوم و پر ثمر
واحد دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری فارس، موفق شده با استفاده از کشت بافت، به بذرها و نهال‌های گیاهان زینتی، درختان میوه و گیاهان دارویی دست یابد که به آفات ریشه‌ای، شوری و خشکی مقاوم است و برداشتی بسیار اقتصادی دارد.
مدیر این واحد دانش بنیان به خبرنگار ایرنا گفت: تا کنون چهار دستاورد ما در تولید پایه روکش درختان میوه، کشت گیاهان دارویی و گیاهان زینتی، دانش بنیان شده و برخی از آنها برای نخستین بار در کشور تولید شده است.
محمدامین تقی‌پور افزود: پایه روکش درختان میوه که با استفاده از کشت بافت تولید شده، پیشتر یا وارداتی بوده و یا اصلا تولید نمی‌شد.
به گفته او، این پایه روکش که برای بسیاری از درختان میوه از جمله سیب، هلو و دیگر کاشته‌های باغی به کار می‌رود، به شوری و خشکی خاک، گرما و کم آبی مقاوم است.
این تولید کننده دانش بنیان نهال و بذرهای دانش بنیان بیان کرد: کشاورزی به شیوه کشت بافت، جدید و کارآمد است که می‌توان با استفاده از آن، صرف نظر از فصل، میزان زیادی گیاه تولید کرد.
اصلاح نژاد بذر نیز از دیگر اقدامات این شرکت دانش بنیان است؛ به گفته تقی‌پور، بذرهای اصلاح نیاز و مقاوم شده، با کشت بافت تکثیر می‌شوند تا مهیای یک کشت تجاری و پرثمر شدند.
مدیر این واحد دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری فارس به یک نمونه از دستاوردهای این نوع کشت نیز اشاره کرد؛ جایی که یک دانه بذر فلفل دلمه، ۲۵ کیلوگرم محصول داده است.
تلاش برای نجات گیاهان دارویی در حال انقراض فارس
این دستاورد دانش‌بنیان برای کشت گیاهان دارویی نیز به کار می‌آید؛ تقی‌پور گفت: بسیاری از گیاهان دارویی که به واسطه برداشت بی‌رویه در معرض خطر انقراض دارند، با این شیوه احیا خواهند شد.
به گفته او، آویشن شیرازی یکی از این گیاهان دارویی در خطر انقراض است که می‌توان با استفاده از کشت بافت و تکثیر احیا کرد.
حجم تولید دانش‌بنیان
این شرکت دانش بنیان که ترکیبی پنج نفره از دانش آموخته‌های علوم کشاورزی، باغبانی بیوتکنولویی، تکنولوژی گیاهی و مدیریت بازرگانی است، ۶۰ متر مربع آزمایشگاه و ۱۰۰ متر گلخانه در پارک علم و فناوری فارس در اختیار دارد.
این واحد دانش بنیان در همین فضای کوچک توانسته، سالانه بیش از ۳۰ هزار نشا و نهال میوه و میزان بالایی گیاهان زینتی، آبزی و آکواریومی تولید و روانه بازار کند.
مدیر این واحد دانش بنیان گفت: به دنبال توسعه فضای فعالیت خود هستند و در در صورت توسعه گلخانه، حجم تولید و اشتغالزایی انها بیش از ۲ برابر خواهد شد.
ترویج و معرفی، حلقه مفقوده کشاورزی دانش‌بنیان
به گفته تقی پور، مهمترین مزیت دستاوردهای این واحد دانش بنیان، کشت و باغداری تجاری است، چرا که با کاشت گیاهان مقاوم و کم آب بر، ثمردهی بالایی حاصل می‌شود.
چهار محصول تجاری شده واحد دانش بنیان زیست فناوری فراکشت در انحصا این شرکت است و غیر از آن تنها نمونه‌های وارداتی وجود دارد و بی تردید کاربرد این محصولات هم سبب صرفه‌جویی ارزی در این حوزه می‌شود و منجر به خلق ثروت بیشتری برای کشاورزان و باغداران می‌شود؛ اما در این میان حلقه مفقوده، معرفی و ترویج بذرهای اصلاح و تکثیر شده و لایه روکشی درختان میوه در میان انها است.
به گفته تقی‌پور، با توجه به عملکرد و تولید محصول این نهاده‌ها، استفاده از انها در کشت و باغداری را توجیه پذیر کرده و کاملا اقتصادی است.
او با تاکید بر مزایای استفاده از کشت بافت و کارآمدی آن در واحد زمین، گفت: برای فراگیری استفاده از این شیوه، همه باید با هم همگام باشند.
مدیر این شرکت دانش بنیان با بیان اینکه همه مجوزهای لازم را از جهاد کشاورزی اخذ کرده‌ایم، ادامه داد: این دستگاه اما این تیم دارای چهار محصول دانش بنیان را با واحدی که در عرصه گلخانه داری، سوداگری می‌کند را به یک دید نگریسته و برای توسعه فضا با ما همکاری نکرده است.
او که عضو اتاق فکر کشت بافت گیاهان ایران نیز هست، ادامه داد: ترویج، در جامعه کشاورزی بسیار دشوار است.
تقی‌پور عنوان کرد: به این منظور، پارک علم و فناوری حمایت‌های خوبی داشته و گروه‌های متعددی را برای بازدید از شرکت و دستاوردهای آن دعوت کرده اما با جهاد کشاورزی همکاری نداشته‌ایم.
به گفته او، جهاد کشاورزی در برابر فناوری‌های هایتک و تکنولویی‌های نو مقاومت کرده است، در حالی که فراگیری این شیوه‌ها، قطعا به نفع جامعه کشاورز فارس و کشور خواهد بود.
استفاده از دستاوردهای دانش‌پایه در حوزه کشاورزی در شرایط حاضر و بویژه در سال‌های پیش رو، یک ضرورت است و باید ترویج و فرهنگسازی شود تا منابع خاک و آب به بهینه ترین شکل ممکن برای امنیت غذایی کشور، مورد استفاده قرار گیرد.
