احیای نهر کاخ گلستان؛ گامی برای باززنده‌سازی الگوی باغ ایرانی
نهر شمالی–جنوبی موسوم به نهر ناصری در کاخ گلستان، که آخرین‌بار در سال ۱۳۹۱ به‌صورت غیراصولی مرمت و سپس رها شده بود، طبق مصوبه شورای راهبری مجموعه جهانی کاخ گلستان قرار است پس از ۱۳ سال با هدف باززنده‌سازی هندسه تاریخی باغ ایرانی مرمت شود.
به گزارش خبرگزاری سینا، کاخ جهانی گلستان به‌عنوان یادگار ارگ سلطنتی تهران که پیش از دوره قاجار پایه‌گذاری و در دوره قاجار تکامل یافت، در گذر زمان دستخوش تغییرات زیادی شده است. این تغییرها به‌ویژه در دوران پهلوی اول با تخریب برخی سازه‌ها و در دوره پهلوی دوم با ساخت‌وسازهای اداری شدت یافت.
نهر تاریخی کاخ گلستان شاخه‌ای از قنات ناصری بوده که در پی گودبرداری برای احداث ساختمان وزارت دارایی، دو شاخه اصلی آن با نام‌های «مهران» و «ناصری» خشک شد.
احیای نهر ناصری با ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان اعتبار
کارشناس عرصه و حریم کاخ گلستان در این‌باره گفت: طرح احیای نهر ناصری در سال ۱۴۰۳ تدوین و در شورای راهبری و شورای فنی مجموعه به تصویب رسیده است. تأمین اعتبار آن برای سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده و براساس فهرست آنالیز بهاء، حدود دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان هزینه دارد.
علی امیدعلی افزود: به‌دلیل خشک شدن منبع اصلی قنات امکان تأمین طبیعی آب نهر وجود ندارد، بنابراین احیای مفهومی با استفاده از آب در گردش و بازآفرینی نمادین حرکت آب انجام می شود تا ضمن تداعی نهر، محوریت هندسه باغ ایرانی بازسازی شود.
وی ادامه داد: حجم تقریبی آب در نظر گرفته‌شده برای نهر حدود ۵۰ هزار لیتر است که در عمقی حدود ۱۰ سانتی‌متر با دبی پایین و صدای آرام جریان خواهد داشت.
کارشناس عرصه و حریم کاخ گلستان توضیح داد: در راستای کاهش مصرف، آبنماهای مجموعه نیز ترمیم شده‌اند. آبنمای عمارت الماس که دچار نشتی بود، با فناوری نوین مرمت و در فروردین‌ماه افتتاح شد.
امیدعلی افزود: نهر کاخ گلستان هسته اصلی الگوی باغ ایرانی است. باز احیا و نظم هندسی درختان، کاشت گونه‌های سازگار با اقلیم و ترمیم محورهای فضایی باغ مجموعه‌ای از اقداماتی است که به احیای مفهومی این میراث تاریخی کمک می کند.
احیای نهر گلستان با آب چاه
مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان نیز با بیان اینکه این مجموعه از گذشته دارای یک چاه آب بوده که همچنان برای آبیاری فضای سبز و درختان از آن استفاده می‌شود و بعد از مرمت نهر نیز بخشی از آب چاه برای حفظ زیبایی محوطه به این نهر تزریق می‌شود، افزود: در تابستان که سطح آب چاه کاهش می‌یابد با همکاری شهرداری تهران، آب مورد نیاز برای فضای سبز با تانکر تأمین می‌شود.
آفرین امامی با تأکید بر مدیریت مصرف آب گفت: در گذشته برای شفاف شدن آب به آن کلر می زدند اما اکنون ما از کلرزنی صرف‌نظر می‌کنیم تا آب در چرخه طبیعی فضای سبز مورد استفاده مجدد قرار بگیرد و برای جلوگیری از اتلاف منابع آبی نیز مطالعات طرح آبیاری هوشمند درختان و فضای سبز کاخ گلستان با همکاری اداره کل پشتیبانی وزارتخانه و کارشناسان میراث فرهنگی انجام گرفته و اعتبار مالی آن در وزارتخانه پیش‌بینی شده است.
به گفته وی با اجرای این طرح در سال آینده، کاخ گلستان نه تنها بخشی از ساختار تاریخی خود را بازیابی می‌کند، بلکه با بازآفرینی نمادین نهر ناصری، گامی نمادین در احیای هویت باغ ایرانی در قلب پایتخت در برخواهد داشت.