راز عجیب مغز؛ وقتی خوابید اما خودتان خبر ندارید
تصور کنید ۸ ساعت خوابیده‌اید اما هنگام بیدارشدن مطمئنید که تمام شب، بیدار بوده‌اید. این معمای علمی «بی‌خوابی متناقض» نام دارد و بسیاری از افراد آن را تجربه می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری سینا، وبگاه گاردیَن در گزارشی آورده است: در سال ۲۰۱۸ میلادی، هانا اسکوت (Hannah Scott)، پژوهشگر خواب از دانشگاه فلیندرز، زنی را در آزمایشگاه خواب بررسی می‌کرد. دستگاه‌ها نشان می‌دادند که او ۳۰ دقیقه خوابیده و حتی به خواب عمیق رفته است. اما وقتی او را بیدار کردند، مطمئن بود که اصلاً نخوابیده است؛ حتی عذرخواهی کرد که نتوانسته به خواب رَوَد!
این پدیده عجیب چه نام دارد؟
این حالت که در آن فرد می‌خوابد اما فکر می‌کند بیدار است، بی‌خوابی متناقض (پارادوکسیکال)، ادراک نادرست حالت خواب و بی‌خوابی ذهنی‌عینی نامیده می‌شود.
تاریخچه این پدیده
این پدیده اصلاً جدید نیست؛ در واقع پزشکان فرانسوی از سال ۱۹۵۹ میلادی این نوع اختلال خواب را شناسایی کردند و آن را بی‌خوابی کاذب/ fausse insomnie نامیدند. آنچه جدید است درک بهتر از علت این پدیده است: دانشمندان با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مغزی کشف کرده‌اند که در این حالت، بخش‌هایی از مغز به خواب می‌روند در حالی که بخش‌های دیگر بیدار می‌مانند.
حقایق شگفت‌انگیز درباره این پدیده
- مبتلایان به بی‌خوابی، به طور متوسط فقط ۲۳ دقیقه کمتر از افراد سالم می‌خوابند؛
- حدود نیمی از کسانی که از بی‌خوابی شکایت می‌کنند، بیش از ۶ ساعت در شب می‌خوابند؛
- از هر ۴ نفر مبتلا به بی‌خوابی، ۱ نفر این تجربه را دارد.
چرا مغز این‌طور فریب می‌خورد؟
توماس آندریلون (Thomas Andrillon)، متخصص مغز و اعصاب مرکز مغز پاریس، توضیح می‌دهد: ممکن است بخش‌هایی از مغز در حال خواب باشند، اما بخش‌های دیگر بیدار بمانند. دستگاه‌های معمول خواب نیز ممکن است این حالت نیمه‌خواب‌نیمه‌بیداری را ثبت نکنند. این یک وضعیت مختلط است که نه کاملاً خواب است و نه کاملاً بیداری.
آیا شما هم این تجربه را داشته‌اید؟
وقتی احساس می‌کنید اصلاً نخوابیده‌اید، اما خواب دیده‌اید؛
وقتی همسفر شما در هواپیما می‌خوابد، اما پس از پیاده‌شدن می‌گوید: همه مسیر بیدار بودم؛
وقتی کسی به شما می‌گوید: خواب بودی و خروپف می‌کردی! اما شما باور ندارید؛
در واقع شما این نوع اختلال خواب را تجربه کرده‌اید.
راه حل چیست؟
درمان رفتاری‌شناختی (CBT-I) که شامل چندین روش است از جمله:
- قصد متناقض: به جای اینکه به خودتان فشار بیاورید که باید حتماً بخوابم، برعکس عمل کنید و بگویید می‌خواهم بیدار بمانم و استراحت کنم؛
- کاهش نگرانی درباره خواب کامل؛
- تغییر افکار منفی درباره بی‌خوابی.
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد احساس ما از خواب، به اندازه خواب واقعی مهم است. حتی وقتی دستگاه‌ها نشان می‌دهند خوابیده‌اید، ولی احساس می‌کنید استراحت نکرده‌اید این مشکل واقعی است و نیاز به توجه دارد. خواب هنوز رازهای زیادی دارد که علم در حال کشف آن‌هاست.
