کمیت به معنای کیفیت در فرزندآوری است؟
در روزهایی نه چندان دور مادران برای صدا زدن یکی از فرزندان خود چند اسم دیگر به زبان می‌آوردند تا به اسم فرد مورد نظر برسند، یک دست لباس از فرزندی به فرزند دیگر به یادگار می‌رسید و خیلی هم مهم نبود که لباس صورتی را پسری بپوشد و لباس آبی را دختری!
به اعتراف آمار تعداد فرزندان هر زن ایرانی در دهه ۶۰ حدود ۶ و نیم فرزند بود که امروز به کمتر از یک و نیم فرزند رسیده است. والدینی که در شرایط بسیار معمولی و حتی پایین اقتصادی دوره کودکی خود را گذرانده‌اند امروز اقتصاد را متهم اصلی عدم تمایل به فرزندآوری معرفی می‌کنند.
این والدین مانع اصلی فرزندآوری را بی‌ثباتی اقتصاد عنوان می‌کنند و به زعم خود می‌خواهند فرزند با کیفیت تربیت کنند و کمیت را قربانی این دیدگاه می‌کنند. اما آیا کم بودن تعداد فرزندان به معنای کیفیت تربیت است؟
کارشناس تحولات جمعیت ایران و جهان گفت: فرزندآوری تصمیمی شخصی و خصوصی است که تابعی از متغیرهای مهم فرهنگی، نگرشی، اقتصادی و سایر فاکتورهاست که بر روی بسیاری از ساختارهای کشور موثر خواهد بود.
صالح قاسمی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری سینا افزود: در فهم عموم مردم مقوله فرزندآوری عوامل و متغیرهای اقتصادی بیشترین وزن و سهم را دارد اما کارشناسان با پژوهش‌های انجام شده و مطالعاتی که داشته‌اند و به استناد مطالعات کمی و کیفی در این حوزه، سهم و اثر متغیرهای حوزه نگرشی و فرهنگی بسیار عمیق‌تر و قدرتمندتر از سایر عوامل می‌دانند.
گزاره‌های مشهور و غلط در فرزندآوری
این مدرس دانشگاه بیان کرد: در این میان خانواده‌ها گاهی با گزاره‌هایی مشهور و بسیار رایج روبرو هستند که به شدت علمی انگاری می‌شود و عامه مردم در صحت آن تردید ندارند در حالی‌که بر خلاف تصور عموم غلط، غیر علمی و نادرست است.
این دکترای جامعه شناسی و فعال حوزه جوانی جمعیت، یکی از رایج ترین مشهورات غلط اجتماعی در حوزه جمعیت و فرزندآوری و اصلی‌ترین دلیل مدافعان تک فرزندی و توجیه الگوی تک فرزندی را کیفیت و تربیت بهتر در این نوع فرزندآوری برشمرد.
قاسمی افزود: برداشت عمومی از کیفیت فرزند، میزان رفاه و برخورداری‌های اقتصادی فرزند بوده که بدیهی است نگاه جامعی به فرزندِ با کیفیت نخواهد بود و نیازمند تعریف دقیق علمی کیفیت فرزند از منظر دانش تربیت و تجربه خانواده‌هاست.
وی بیان کرد: تربیت فرزند را می‌توان در ارتباط با خودش، ارتباط با خانواده و ارتباط با جامعه مورد بحث قرار داد، ۳۰ درصد این مهارت‌های ارتباطی در رابطه بین کودکان و والدین‌شان شکل می‌گیرد و حدود ۷۰ درصد دیگر در رابطه و تعامل مستمر بین کودکان با سایر کودکان هم‌سال به دست می‌آید. کودک هم سن و سالی که همیشه در دسترس فرزند ما باشد خواهر و برادر اوست.
رابطه والد فرزندی غیرپویاست
این مدرس دانشگاه، رابطه بزرگترها با فرزندان را اغلب یک رابطه غیر پویا و غیر فعال ارزیابی کرد و گفت: این رابطه بیشتر به صورت وضع مقررات در خانواده و رصد اجرای ضوابط است و پدر و مادر معمولا از ادبیات ” باید و نباید”، ” خوب و بد”، ” بکن و نکن”، ” زشت و زیبا” و “این طور و آن طور” استفاده می‌کنند که نمی‌تواند الگوی موفقی برای تمرین مستمر مهارت آموزی و کسب توانایی‌های فردی و اجتماعی برای فرزندان باشد.
قاسمی اضافه کرد: کودکان وقتی با همسالان خود بازی می‌کنند یعنی یک هدف مشترک را با یکدیگر دنبال می‌کنند، کودکان در بازی با یکدیگر مهارت افزایی و رقابت پویا را تعقیب می‌کنند و رقابت کردن را نیز می‌آموزند. در غذا سهم خود از سفره، بهره‌مندی از امکانات خانواده، در میزان پول توی جیبی و بسیاری از موارد به دنبال سهم خود هستند.
تک فرزندها بیشتر طلاق می‌گیرند
به گفته وی اساسا تک فرزندها در خانواده فرصت رقابت در خانواده را ندارند و در تعامل با خود، خانواده و اطرافیان دچار اختلال رفتاری می‌شوند، در زندگی زناشویی نیز ۱۹ درصد بیشتر از سایر زوج‌ها در معرض طلاق عاطفی و قانونی قرار می‌گیرند، خانواده‌ها بهتر است تحقیق کنند از بین افراد موفق، تجار، تولیدکنندگان، و سرمایه‌داران امروز، چند درصد در محیط تک فرزندی زندگی کرده‌اند؟
تک فرزندها مصرف‌کننده هستند
این جامعه شناس تصریح کرد: سبک زندگی تک فرزندها الگوی مصرف کنندگی است، همه منابع خانواده متعلق به یک فرزند بوده و حتی والدین هم مانند دو خدمتکار تمام وقت در خدمت فرزند خود هستند، پس این سبک زندگی نمی‌تواند فرزندی با کیفیت تحویل جامعه دهد.
وی با اشاره به اینکه در جامعه اینگونه القا می‌شود که مسائل اقتصادی تنها مانع فرزندآوری است، گفت: بسیاری از موانع اقتصادی فرزند دار شدن که کاملا صورت اقتصادی دارند، ریشه واقعی آنها در حوزه فرهنگ و نگرش است. بر این باوریم که جمعیت و فرزند آوری یک تابع پیچیده و چندین متغیره است و ساده انگاری، سهل اندیشی و تلقی تک بعدی بودن آن کاملا خطاست و ضرورت دارد برای اصلاح نگرش و ارزش گذاری اجتماعی درباره فرزند آوری بطور جدی و مستمر هم قانون گذاری کرده و هم اندیشه ورزی و گفتمان سازی کرد.
گزارش: فاطمه عزیزی هرمز
No tags for this post.
