صنعت چاپ؛ سفیر فرهنگی و روایتگر برندهای ملی در بازارهای داخلی و جهانی
در نشست تخصصی «صنعت چاپ، هویت‌ساز برند ملی ایران» بر ضرورت هویت سازی صنعت چاپ و حمایت دستگاه ها و سازمان ها تاکید شد.
به گزارش خبرگزاری سینا، علی اکبر یوسفی، نایب رییس انجمن علمی فناوری صنعت چاپ نیز در این نشست با اشاره اینکه گفتمان جدید در قالب برگزاری نکوداشت هفته چاپ شکل گرفته است که کاملا نوآورانه و بر اساس نیاز کشور و جامعه است.
وی بر لزوم توجه دستگاه های تصمیم گیر بر موضوعات مورد توجه هفته چاپ اشاره و یادآور شد: توجه به برند ملی، توجه به هویت و فرهنگ و تمدن کشور در دنیای امروز بسیار مهم و راهبردی است؛ از این رو صنعت چاپ به عنوان یک صنعت هویت ساز باید مورد توجه و حمایت دستگاه ها و سازمان باشد.
یک برند چگونه می تواند ارزش آفرین شود؟
دکتر پروانه قاسمیان دستجردی، مدیر گروه طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ نیز در این نشست تخصصی با اشاره به اهمیت برند در ارتقاء هویت ملی اظهار کرد: اینکه یک برند چگونه می تواند ارزش آفرین شود؟ به عوامل مختلفی بستگی دارد. برند ها وقتی به ارزش های واقعی می رسند، جایگاه خودش را پیدا می کند و موجب افتخار برند در یک کشور می شود.
وی با اشاره به اینکه در کشور ما با وجود همه مشکلات برندهای ملی بسیار خوبی شکل گرفته اند، گفت: برند ها با اعتماد شکل می گیرند و این اعتماد است که موجب تقویت برند و اعتماد به آن می شود.
مدیر گروه طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ بر وفاداری به مشتری به عنوان یک امر هویت ساز و اعتماد ساز اشاره و تصریح کرد: صنعت نساجی ایران تاریخ چند صد یا هزاران ساله دارد، باید به رنگ، لوگو و کیفیت این محصولات که برخاسته از فرهنگ ملی و بومی است توجه کنیم و آن را در تولیدات و برند های خود به کار ببریم.
در میان شصت کشور نخست جهان در حوزه برندینگ حضور ندارد
در یازدهمین نکوداشت هفته علوم و فناوری چاپ ایران که به همت انجمن علمی فناوری چاپ ایران و با مشارکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، تشکل‌های صنعت چاپ کشور، اساتید دانشگاه، پیشکسوتان، فعالان و ذی‌نفعان حوزه صنعت چاپ و بسته‌بندی از ۱۱ تا ۱۷ شهریورماه در قالب پنج سمینار علمی و تخصصی و با شعار «صنعت چاپ، هویت‌ساز برند ملی ایران» و با یاد شهید دکتر محمدمهدی طهرانجی و شهدای علمی کشور برگزار می‌شود، دکتر زهرا حسین نژاد عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی به تبیین ابعاد هویت بصری و نقش آن در تقویت برند ملی ایران پرداخت.
وی با طرح این پرسش که چرا هنوز کشور ما جایگاه خود را به‌عنوان برندی شناخته‌شده در صنعت چاپ پیدا نکرده است، اظهار کرد: متأسفانه میان هویت واقعی و ادراک جهانی ایران فاصله‌ای ایجاد شده است. خوانش‌های مختلفی از موضوع برند ملی وجود دارد و هویت واقعی ما به‌عنوان یک تمدن غنی تا حدودی مغفول مانده است. این شکاف هزینه‌های زیادی برای ما به همراه داشته و نیازمند بررسی‌های فراوان برای برطرف کردن چالش‌هاست.
حسین نژاد با اشاره به نتایج بررسی‌های صورت‌گرفته افزود: متأسفانه کشور ما حتی در میان شصت کشور نخست جهان در حوزه برندینگ حضور ندارد. برای رفع این مشکل باید تصویر ایران بازتعریف شود. افزایش شناخت مثبت بین‌المللی و تقویت همبستگی ملی دو مسیر کلیدی در این زمینه هستند. همچنین ایجاد یک سیستم برندینگ صحیح در زمینه طراحی گرافیکی و ارتباط تصویری ضرورت دارد.
وی ارتباط تصویری را نخستین بستر برخورد با مخاطب دانست و گفت: تصاویر پیش از متن سخن می‌گویند و احساسات را منتقل می‌کنند. تعمیم روایت‌های پیچیده فرهنگی به تصویر، لوگو، انتخاب رنگ و پالت‌های رنگی برای ایجاد احساسات مثبت نسبت به ایران، انتخاب فونت‌های ساده و مدرن در کنار حفظ نمادهای تاریخی، تصویرسازی و بهره‌گیری از تصاویر واقعی، همگی جزو ابزارهای اثرگذار در تقویت هویت بصری ایران هستند.
او ادامه داد: تصویرسازی نشان می‌دهد که مردم ایران در زندگی عادی خود به دنبال چه تأثیرات هنری و محصولات چاپی هستند. همچنین نمادها، طراحی پوستر و عناصر خوشنویسی می‌توانند ابزارهای فوق‌العاده‌ای برای برندینگ ایران باشند. وفاداری به شناسه‌های بصری ایرانی نتایج مثبتی به همراه دارد و خوشبختانه ایده‌پردازی‌های ارزشمندی در این حوزه صورت گرفته است.
حسین نژاد با تأکید بر نقش ویژه چاپ در انعکاس کیفیت برند تصریح کرد: باید یکپارچگی در همه پلتفرم‌ها ایجاد شود تا زنجیره‌ای منسجم و قابل‌شناسایی شکل گیرد. ثبات بصری اهمیت فراوانی دارد و حوزه‌های دیجیتال، چاپ و گرافیک باید به‌عنوان حلقه‌های این زنجیره مورد توجه قرار گیرند. همچنین باید کپی‌کاری کنار گذاشته شده و از «هوش سنتی ایرانیزه‌شده» بهره گرفته شود تا هویت برند در جامعه نهادینه شود و کلیشه‌زدایی صورت گیرد.
وی وفاق میان نهادهای مسئول صنعت چاپ را یک ضرورت اساسی خواند و گفت: باید از موازی‌کاری پرهیز شود، تفاوت‌های فرهنگی محترم شمرده شوند و نسخه‌ای واحد برای همه پیچیده نشود. تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی صحیح در این زمینه می‌تواند مثمرثمر واقع شود، به شرطی که این پیشنهادات به مرحله اجرا برسند.
حسین نژاد در پایان خاطرنشان کرد: هدف نهایی دستیابی به یک سیستم بصری قوی است که منجر به نفوذ ایران در عرصه بین‌المللی شود. روایتگری بصری یک ضرورت استراتژیک است و هویت بصری باید هم ریشه در اصالت داشته باشد و هم تصویری جهانی از ایران خلق کند.
راز ماندگاری برندها از زبان یک متخصص ارتباطی
در ادامه یازدهمین نکوداشت هفته علوم و فناوری چاپ ایران، مسعود وثوقی دکترای رشته ارتباطات با طرح این پرسش که چرا برخی برندها در تاریخ ماندگار می‌شوند و برخی دیگر به فراموشی سپرده می‌شوند، اظهار کرد: همه‌چیز به روایت ماندگار وابسته است. هر برندی که بتواند داستان خود را بهتر روایت کند، ماندگاری بیشتری خواهد داشت. در این میان، موضوع برند ملی ایران نیازمند یک طراحی راهبردی دقیق است و نقطه قوت اصلی آن فرهنگ و تمدن غنی کشورمان به شمار می‌رود.
وی با اشاره به میراث ادبی بزرگ و کهن ایران گفت: ما سرمایه نمادین فراوانی داریم، به حدی که خود نیز قادر به شناخت کامل آن نیستیم. همه این ظرفیت‌ها نیازمند تاجی هستند که همان ارتباطات راهبردی است. ارتباطات راهبردی یعنی بدانیم پیام خود را چگونه و در کجا ارسال کنیم؛ انسجام، هدفمندی و هماهنگی عناصر کلیدی این حوزه‌اند. نخستین ابزار در این زمینه روابط عمومی است، اما متأسفانه روابط عمومی در ایران بسیار ضعیف عمل کرده است.
وثوقی در نخستین نشست تخصصی یازدهمین نکوداشت علوم و فناوری چاپ که توسط انجمن علمی فناوری چاپ ایران برگزار می شود افزود: ما باید به سمت خلق داستان‌های معنادار حرکت کنیم. شاهنامه فردوسی اگر اسطوره‌ها را در قالب داستان روایت نمی‌کرد، هرگز جاودانه نمی‌شد. روایتگری و داستان‌سرایی اهمیت بالایی دارند. امروزه ما با «کاربر» مواجه هستیم نه صرفاً «مخاطب» و برای کاربرها تجربه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارند.
این متخصص ارتباطات، ضعف اساسی کشور در این زمینه را تکراری و سطحی بودن پیام‌ها دانست و تصریح کرد: این مشکل از کم‌سوادی و محدود بودن اطلاعات ناشی می‌شود. به‌عنوان نمونه، زمانی که می‌خواهیم واقعه عاشورا را برای فردی غیرمسلمان روایت کنیم، باید بدانیم چگونه آن را با پیوست رسانه‌ای صحیح ارائه دهیم.
او با اشاره به نقش نوآوری در صنعت چاپ بیان کرد: بارکدها بر روی محصولات چاپی به ما کمک می‌کنند وارد فضای جدیدی شویم و امکان روایت تعاملی را فراهم می‌آورند. ترکیب چاپ با هوشمندی نیز روایت را شخصی‌سازی کرده و در نهایت به روایت همه‌جانبه و متمرکز منتهی می‌شود. همچنین هوش مصنوعی می‌تواند به طراحی و ایده‌پردازی کمک کند؛ چراکه داده‌های عظیمی را در اختیار ما قرار می‌دهد که جمع‌آوری آن از توان انسان خارج است.
ما نیازمند یک پلتفرم ملی روایتگری ایران هستیم
این استاد حوزه ارتباطات تأکید کرد: ما نیازمند یک پلتفرم ملی روایتگری ایران هستیم. در این پلتفرم باید اسطوره‌ها و تاریخ شفاهی کشور گردآوری شوند و در کنار آن موتور جستجو و بازار اختصاصی ایجاد شود. شرکت‌های دانش‌بنیان نیز باید به آن متصل باشند. سرمایه‌گذاری و پشتیبانی این پروژه وظیفه دولت است، در حالی که ایده‌پردازی و خلاقیت باید بر عهده تولیدگران فرهنگی قرار گیرد.
وثوقی در پایان خاطرنشان کرد: تحقق این اهداف نیازمند تدوین سند راهبردی روایتگری ملی است. تنها با برنامه‌ریزی کلان و عملگرایانه می‌توان به خلق تصویری پایدار و ماندگار از برند ایران در عرصه جهانی دست یافت.
بسته بندی سفیر فرهنگی برای برندهاست
دکتر راضیه مهدیه، متخصص حوزه برندینگ از اندیشکده روابط بین الملل نیز گفت: برند ملی با بسته بندی ساخته می شودو در واقع بسته بندی سفیر فرهنگی برای برند های یک کشور است.
در یازدهمین نکوداشت هفته علوم و فناوری چاپ ایران، دکتر مهدیه با اشاره به جایگاه بسته‌بندی در صنعت چاپ و هویت ملی اظهار کرد: بسته‌بندی فضایی است که روایت محصول از آن آغاز می‌شود. بسته‌بندی سه نقش اساسی بر عهده دارد؛ محافظت، بازاریابی و روایتگری. بسته‌بندی می‌تواند نماینده منطقه جغرافیایی تولید محصول باشد و از طریق عناصر بصری همچون تایپوگرافی، جنس مقوا و دیگر مؤلفه‌ها قدمت و اعتبار برند را بازتاب دهد.
وی افزود: مینیمالیسم نیز در بسته‌بندی تأثیری شگرف دارد و می‌تواند ضمن ساده‌سازی، معنای عمیق‌تری را به مخاطب منتقل کند. تجربه کشورهای مختلف نیز در این زمینه قابل توجه است. به‌عنوان نمونه، ایتالیا تلاش می‌کند محصولاتی مانند پاستا و قهوه را به‌عنوان نماد فرهنگی خود معرفی و عرضه کند و ترکیه نیز از تمامی عناصر فرهنگی‌اش بهره می‌برد تا هر محصول را با یک پیام ویژه به بازار جهانی بفرستد.
وی با اشاره به ظرفیت‌های ایران در این حوزه تصریح کرد: اگر درباره ایران صحبت کنیم، می‌بینیم که محصولاتی همچون زعفران، پسته، فرش و چای می‌توانند حامل پیام فرهنگی کشور باشند. این محصولات در صورت بسته‌بندی صحیح قادر خواهند بود فرهنگ ایران را به جهان معرفی کنند. در حالی که کیفیت جهانی محصولات ما نقطه قوت بزرگی محسوب می‌شود، ضعف در بسته‌بندی موجب می‌شود این نقطه قوت به چشم نیاید. برای مثال زعفران علاوه بر ارزش اقتصادی، می‌تواند پیام شادی را منتقل کند.
وی صادرات محصولات ایرانی را فرصتی برای تقویت دیپلماسی فرهنگی دانست و تأکید کرد: بسته‌بندی درست نه تنها به افزایش صادرات و حضور قدرتمندتر در بازارهای جهانی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقش مؤثری در جذب گردشگر و تقویت برند ملی ایفا کند.
دکتر مهدیه در پایان خاطرنشان کرد: بسته‌بندی سفیر فرهنگی کشور است و اگر با نگاه علمی، هنری و هویتی طراحی شود، می‌تواند به ارتقای جایگاه برند ایران در عرصه بین‌المللی منجر شود.
در پایان این نشست، توسط انجمن علمی و فناوری چاپ از تعدادی از چهره علیمی و فرهنگی در حوزه برند تقدیر به عمل آمد.
