دبیر انجمن طراحان لباس و پارچه ایران مطرح کرد
بگذاریم در ایران «صنعت مُد» ایجاد شود/ در طراحی لباس به جامعه نزدیک شویم
صنعت مد و لباس ایران در حالی در جست‌وجوی جایگاه حرفه‌ای خود است که هنوز میان خواسته‌های طراحان لباس و رویکردهای حاکم شکاف عمیقی وجود دارد. دبیر انجمن طراحان لباس و پارچه ایران، با اشاره به این فاصله می‌گوید دولت بیشتر به دنبال «ساماندهی» مد و لباس است، در حالی که جامعه طراحان انتظار ایجاد صنعت مد را دارد.
به گزارش خبرگزاری سینا، دبیر انجمن و طراحان لباس و پارچه ایران تأکید می‌کند تا زمانی که سیاست‌گذاری‌ها از جنس تصدی‌گری باشد و حمایت‌هایی مثل بیمه، قانون کپی‌رایت و مشوق‌های اقتصادی جدی گرفته نشود، امکان رشد داخلی فراهم نمی‌شود و همچنان چالش‌ها از یک مدیر به مدیر دیگر منتقل می‌شود.
سیامک ناظمی درباره مهم‌ترین مسائلی که کارگروه ساماندهی مد و لباس پس از تغییرات اخیر باید به آن توجه کند، اظهار کرد: بحث اقتصادی یکی از موضوعات حائز اهمیت است که راهکارهای زیادی برای رفع این مشکل وجود دارد. از طرفی یکی از مشکلات دیگر که آن هم در بُعد حمایتی دیده می‌شود، موضوع کپی‌رایت است؛ یکی از دغدغه‌های جدی طراحان لباس اکنون، تدوین قانونی برای مقابله با دزدیده شدن طرح و ایده‌هایشان است.
او از «بیمه» به عنوان مطالبه دیگر طراحان لباس یاد کرد و گفت: اکثر طراحان لباس به شکل فری‌لنسری (آزادکاری) مشغول هستند و چون به صورت تمام‌وقت جایی مشغول نیستند، چالش‌های بیمه‌ای دارند و برخلاف گروه دیگر که در یک مجموعه شاغل هستند، از مزایای بیمه بهره‌مند نمی‌شوند. تعدادی از طراحان به شکل مستقیم از سمت کارگروه ساماندهی مد و لباس به سازمان تامین اجتماعی معرفی می‌شوند. پیشنهاد ما تبیین ساختاری شفاف با معیارهای دقیق بوده است تا سالانه تعدادی مشخص شامل این بیمه طراحان شوند. در این زمینه با تامین اجتماعی هم جلساتی داشتیم و پیشنهاد آنها نیز شفاف‌سازی از سوی کارگروه است.
این استاد دانشگاه همچنین به یک چالش فرهنگی اشاره کرد و ادامه داد: در حال حاضر مسیر پوشش و نوع لباس پوشیدن افراد در جامعه به‌ویژه در شهرهای بزرگ با آنچه که حاکمیت درنظر می‌گیرد، متفاوت است. در این بین طراح باید خواسته کدام گروه را رعایت کند؟ و این امر برای او تبدیل به یک چالش می‌شود.
ضرورت تسهیل‌گری به جای تصدی‌گری
او تاکید کرد: اعتقاد بنده این است که حاکمیت باید از فضای تصدی‌گری فاصله گرفته و به سمت تسهیل‌گری در زمینه مد و لباس حرکت کند. دخالت کمتر حتی به نفع وجهه عمومی دولت می‌شود.
ناظمی ادامه داد: چند وقت قبل بررسی‌هایی انجام می‌دادیم که ببینیم در دنیا چه قوانینی در حوزه مد و لباس وجود دارد و نکته جالبی که دریافتیم این بود که کشورهای دیگر، به‌ویژه کشورهای توسعه یافته، به نوع لباس پوشیدن شهروندان خود ورود نمی‌کنند و به مسائل دیگری از جمله فرهنگ‌سازی در زمینه «مد پایدار» و بازطراحی و بازیافت پوشاک تاکید می‌کنند. به طور مثال یکی از کشورها برای فرهنگ‌سازی گسترش مد پایدار، مالیات کسانی که لباس‌های قدیمی را تعمیر می‌کردند، نصف کرده بود یا برای مدل خاصی از لباس، مالیات بر ارزش افزوده را به شکل چشمگیری کاهش داده بود.
او با بیان اینکه ورود در نوع پوشش با مفهوم مُد در تناقض است، گفت: جامعه پویا است و وجود نسل‌های مختلف با سلیقه‌های متفاوت سبب می‌شود نتوان به نحوی تصمیم گرفت که مثلا مردم چند نوع لباس خاص را برای مدت زمانی طولانی بپوشند. در هشت هزار سال گذشته، پوشش بسته به مسائل مختلفی از جمله موضوعات سیاسی، اقتصادی و … تغییر کرده است. بنابراین قانون‌گذاری برای مُد از جنس قوانینی است که بعدا اجرا کردن آن نیز سخت می‌شود چون جامعه مدام در حال تغییر است و مولفه‌ها و ارزش‌هایش متفاوت شده است. این امر بر وجهه قانون‌گذار نیز اثرگذار است.
طراحان از کارگروه ساماندهی مد و لباس چه توقعی دارند؟
ناظمی گفت: بر اساس تصویری که از جامعه طراحان لباس می‌گیرم، توقعی که این افراد از کارگروه ساماندهی مد و لباس دارند، چیزی شبیه فدراسیون مد ایتالیا است. جامعه طراحان دوست دارند افرادی در این کارگروه شاغل باشند که دیدگاه درستی به صنعت مُد داشته باشند و بتوانند صنعت مد را ایجاد کنند. اما عملا حتی عنوان کارگروه و آوردن واژه «ساماندهی» با خواسته جامعه طراحان که به دنبال ایجاد صنعت مد هستند منافات دارد. تفاوت دیدگاه جامعه طراحان لباس با دیدگاه دوستان فعال در کارگروه حتی در جلسات همفکری هم که گذاشته می‌شود مشخص است و عملا اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد.
او با بیان اینکه خروجی این تفاوت دیدگاه در سیزدهمین جشنواره مد و لباس فجر مشهود بود، اظهار کرد: البته این مشکل در دوره‌های قبلی جشنواره هم وجود داشت، اما آنچه که به تازگی شاهد آن بودیم، همین جشنواره سیزدهم بود. یکی از مشکلات اصلی در مدیریت دولتی در کشور ما این است که دوره‌های مدیریتی خیلی کوتاه مدت است؛ یعنی فرد دوره‌ای کوتاه نهایتا ۲ یا ۳ ساله مشغول به کار است و برنامه‌ریزی بلندمدتی وجود ندارد و در نهایت فعالیت به ارائه یک بیلان کاری محدود می‌شود که مثلا به نهاد بالادستی خود بگوید فلان جشنواره را برگزار کردیم.
ماجرای دو خط موازی
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر با متخصصان مربوطه صحبت کنید، انتقاداتی را به همین جشنواره سیزدهم وارد می‌کنند که تا حد زیادی درست است، اما اگر همین سوال‌ها را پس از جشنواره بعدی هم از افراد بپرسید، دوباره به همان قبلی‌ها اشاره می‌کنند. چون ماهیت شکل‌گیری کارگروه و دیدگاهی که وجود دارد به نحوی نیست که بتواند این چالش‌ها را برطرف کند. طراح لباس به دنبال خلاقیت و هنر است، اما کارگروه به دنبال «ساماندهی» است؛ یعنی بیاید جامعه را متناسب با سیاست‌های خود همخوان کند، درحالی که ما می‌گوییم شما به سمت جامعه حرکت کنید. متاسفانه نشانه‌های تبادل تفکر نیز از هر دو سو، یعنی جامعه طراحان و نهاد دولتی وجود ندارد و گویی هر دو در جزایر جداگانه‌ای زندگی می‌کنند.
او به مسئله مهاجرت نسل جدید طراحان لباس اشاره کرد و گفت: قبلا این موج درخواست ادامه تحصیل در خارج از کشور در رشته طراحی لباس وجود نداشت اما حالا این موضوع ناراحت کننده است.
او در پاسخ به این سوال که آیا صنعت مد و لباس ایران، حرفی برای گفتن در عرصه جهانی دارد یا خیر؟ توضیح داد: شاید در بخش صنعت حرفی برای گفتن وجود داشته باشد، اما در بعد هنری و طراحی هنوز از سطح جهانی فاصله داریم زیرا زیرساخت‌ها فراهم نیست. در وهله اول نیز باید ظرفیت پذیرش چرخه مد از سوی دولت ایجاد شده باشد. همین امر یکی از دلایلی است که این احساس در طراح جوان به وجود بیاید که هرچه تلاش کند، در سطح جهانی دیده نمی‌شود. البته این چالش در سایر رشته‌های تحصیلی هم تا حدی وجود دارد.
به‌کارگیری طراحان جوان برای رونق صنعت
ناظمی با بیان اینکه صنعت پوشاک ما به دلیل بسترهای مختلفی که به واسطه تکنولوژی ایجاد شده است، تغییرات مثبتی کرده و با اتفاقات روز دنیا آشنا شده، گفت: همین طراحان جوانی که به واسطه تکنولوژی، آموزش‌های به‌روزتری دیده‌اند، جذب کار شده‌اند. قبلا شاید از هر ۱۰ برند لباس، یک برند تیم طراحی داشتند، اما شاید الان از ۱۰ گروه، ۶ یا ۷ گروه، تیم طراحی استخدام کرده‌اند. استخدام طراحان جوان نکته مثبتی است. اما از سوی دیگر اگر چالش‌های اقتصادی در کشور بیشتر شود، برندهایی که به وجود آمده‌اند از بین بروند و تولیدکنندگان داخلی ورشکست شوند، استفاده از طراحان هم کمتر می‌شود و ما تبدیل به واردکننده پوشاک می‌شویم و شغل طراحی لباس از بین می‌رود. در واقع پایه و اساسِ کار، خوب است، اما باید سیاست‌گذاری‌های تولید به نحوی صورت گیرد که به بهبود شرایط کمک کند تا در نهایت اقتصاد صنعت پوشاک رونق گیرد.
هشدار تعدیل نیرو و یک پیشنهاد
ناظمی درباره تعداد افراد شاغل در صنعت مد و لباس کشور، گفت: بر اساس آماری که از دفتر نساجی و پوشاک وزارت صمت گرفته‌ایم، یک میلیون نفر به صورت مستقیم در این حوزه فعال بودند که پس از جنگ ۱۲ روزه، بخشی از این تعداد از صنعت مد و لباس خارج شدند و همین امر نیز روند تولید را تا حدی مختل کرد.
او با بیان اینکه فروش پوشاک نیز در ماه‌های اخیر روند کاهشی داشته است، توضیح داد: بر اساس تجربه‌های قبلی، خرداد ماه، بهترین ماه برای فروش است که به واسطه وقوع جنگ، این فرصت از دست رفت. بعد از آن هم که ماه محرم و صفر آغاز شد که در این دو ماه هم معمولا فروش کمتر از سایر ماه‌ها است. در واقع این روند سبب شد تا ۶ ماه اول سال فروش پوشاک چندان بالا نباشد.
دبیر انجمن طراحان لباس و پارچه ایران فروش کمتر را سبب بروز مشکل نقدینگی در صنعت پوشاک کشور دانست و ادامه داد: به دنبال چنین مشکلی، این خطر به وجود می‌آید که با تعدیل نیروی انسانی مواجه شویم. البته صنعت درحال مقاومت در برابر این تعدیل نیرو است، اما اگر قطع برق و آب گسترده تداوم داشته باشد و پس از آن هم در ماه‌های سرد سال، قطع گاز را تجربه کنیم، خطر تعدیل جدی‌تر می‌شود. باید سیاست‌هایی از جمله ارائه تسهیلات، تجدیدنظر در نحوه بازپرداخت تسهیلات، کاهش درصد مالیات و… اتخاذ شود که به فروش کمک کند.
او در این زمینه پیشنهاد حذف مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان یک سیاست حمایتی از صنعت پوشاک مطرح کرد و گفت: فکر می‌کنم باید به این پیشنهاد فکر کرد. نفع این امر برای مشتری است، اما در نهایت به افزایش تقاضا و خرید بیشتر کمک می‌کند که به نفع صنعت می‌شود.
