یادداشت بهروز رشیدی، فعال فرهنگی و استاد دانشگاه
نتیجه نگاه غیر شفاف وتحلیل و شناخت کلیشه ای حرکت درجا است
بهروز رشیدی، فعال فرهنگی و استاد دانشگاه در یادداشتی به بی‌‍‌توجهی به مگاترندها پرداخته است. او به این نکته اشاره کرده که بسنده‌کردن به تحلیل‌های کلیشه‌ای، استارت‌آپ‌ها را از مسیر رشد بلندمدت منحرف می‌کند و موفقیت طرح‌ها نیازمند نقشه‌ای شفاف و مبتنی بر داده‌های دقیق است. در این یادداشت آمده است:
به گزارش خبرگزاری سینا، اگر سهم اندک استارت‌آپ‌ها و پارک‌های علم و فناوری را در نظام طرح و برنامه کشور همچون چرخه‌ها‌ی تودرتوی مرتبط به هم در یک گردونه‌ی دوار فرض کنیم شاید بتوانیم برای بخشی از علل ضعف یا نابرابری آنها به تصوری نسبی دست یابیم اما در یک گزاره تردید نداریم و آن این است که همه تصاویر و تصورات همچون همه ارزیابی‌های کمی و کیفی وجود کاستی و مسأله در نظام طرح و برنامه استارت آپ ها را محرز ساخته است.
ما نه موقعیت مثبت در رنکینگ را نشانه رشد مطلق می دانیم و نه پایداری مشکلات و عوارض را نشانه نبود حرکت اصلاحی فرض می کنیم. به استناد مطالعات عمومی در مورد اکوسیستم های شرکت های دانش بنیان برخی مسائل را محرز می‌دانیم و لذا بیان آنها را نیز ضروری فرض کرده ایم ؛
برای مثال عارضه‌ی کلی نگری مسائل و برخورد کلیشه‌ای و ذهنی با مسائل کلان دامنگیر دستگاه برنامه‌ریزی و چرخه طرح و برنامه پارک‌ها و استارت‌آپ هاست.
از جمله مسائل پیرامون ترندها و مگاترندها که موضوع این یادداشت است با عوارض و عیوب مشخصی در چرخه‌ی طرح و برنامه مواجه هسـتند که به دلیل کلی‌نگری و برخورد کلیشه‌ای هنوز گره های ناگشوده هستند. در واقع هم برای نگاه های از بالابه پایین برنامه ریزان و هم برای نگاه جمعیت اجرایی در استارت آپ ها اوصاف و اقتضائات مگاترندها روشن و شفاف نیست .
شاید چنین به نظر آید اگر دستگاه‌های ناظر یا حامی استارت آپ‌ها در چرخه بررسی و حمایت و نظارت وجود مطالعات دقیق را الزامی می‌کردند این مشکلات کمتر بود ولی این اقدامات کافی نیست و بستر اطلاعات دقیق و شفاف باید لزوماً به صورت ساختاری وجود داشته باشد.
منظور از برخورد قالبی و کلیشه ای نیز همین است گویی عادت است که در برنامه‌ریزی پیش‌نیازها به اطلاعات کلی در مواردی از قبیل ؛ اقتضای دیجیتالی شدن، نابرابری ، زندگی و شهرهای هوشمند ، سلامت و محیط زیست با کلیات و آمارهای عمومی اکتفا شود اینک اگر ریشه برخی مشکلات در جای دیگری باشد چگونه ممکن است طرح و برنامه موفقی تهیه و تدوین شود ؟
به بیان صریح‌تر مقصود این است که اگر در منطقه جغرافیایی که قرار است استارت‌آپ مورد نظر فعالیت کند، نظم و نقشه سیاسی و اقتصادی در معرض تغییر باشد باید برای عامل طرح و برنامه اهمیت داشته باشد. از جمله نظم چند قطبی و آینده چندجانبه گرایی ،حتی دموکراسی و حکومت تغییرات فرهنگی اجتماعی، فردی شدن و تنهایی، جنسیت و سیاست و هویت ، مهاجرت که بر بسیاری از مسائل اثر مستقیم و غیر مستقیم دارد.
برای اهالی جهان مجازی ترندها درست مانند بزرگراه‌های یک شهر شناخته‌شده هستند اما مگاترندها megatrends تا این اندازه معروف و متعارف نیستند. یک مگاترند فراتر از جاده ، همانند جهت و جانب و از نظر مقیاس زمانی بلندمدت (مدید) هستند. مهم‌تر از همه این اوصاف، ویژگی “اثرگذاری مگاترندها“ است (اثر وسیع و عمیق) از این رو متغیرهای قابل توجهی برای جامعه ، اقتصاد و صنایع هستند و بر آنها به‌غایت تأثیر بسیار می‌گذارند.
مگاترند ها مثل معبر و مسیر مقطعی نیستند ممکن است به مقیاس دو یا چند دهه ماندگار باشند که اگر باشند بی‌تردید قدرت تأثیر آنها از مرزهای یک کشور فراتر خواهد بود . نیروهای قدرتمندی هستند که به وسعت چندین دهه جهان را شکل می‌دهند . برخی از مگاترندهای کنونی به تهدیدات جهانی مربوط می‌شوند.
یک مگاترند به شدت بر حوزه های مختلف زندگی در بسیاری از کشورها و در سطوح مختلف تأثیر می‌گذارد و ابعاد علمی، سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، و مهم‌تر از همه ابعاد پنهان فرهنگی را پوشش می‌دهد.
اینک مسأله مهم این است که در اتاق فکر استارت اپ ها و مغزهای برنامه‌ریز سهم متغیرهای نقشه و طرح و برنامه اصلی برای مگاترندها چقدر است ؟ آیا مطابق رسم و عادت جهت‌های کلان بدیهی فرض نمی‌شود؟
البته مقصود و مسأله ما فقط این نیست که تحولات ژئوپلیتیک و اقتصادی مثل جابه‌جایی قدرت اقتصادی از غرب به شرق، یا جهانی‌شدن و حمایت‌گرایی و گرایش‌های سیاسی اقتصادی داخلی لحاظ شود .هرچند که در همین حد هم سهم و بخش مهمی از مسأله است و معلوم نیست دستگاه برنامه ریزی چه اندازه آن را در طرح خود دیده است.
همینطور اخبار و گزارش‌های مهم و دامنه تغییرات اجتماعی و فرهنگی مانند افزایش تقاضا برای شفافیت به معنای دقیق کلمه ، عدالت و برابری و سلامت دیجیتال که در شمار مگاترندهای مهم و بسیار آینده دار هستند و بی‌شک تا سال‌ها و دهه‌ها درباره آنها بحث پرچالش خواهیم داشت.
تصریح می کنیم که سرمایه‌گذاری و وقت گذاشتن استارت اپ ها روی در این عناوین به معنای پیش‌بینی درست آینده و قرارگرفتن روی شاهراه رشد بلندمدت است بهتر است باور کنیم همین ها اقتصاد، فناوری و جامعه را متحول خواهندکرد به شرط آنکه باور داشته باشیم اینها مگاترند های مهم پیش رو هستند و نباید با آنها مانند یک ماجرا و محصول کوتاه مدت برخورد کنیم.
