عوامل انسانی مهم ترین دلیل بحران آب
دکتر محمد ارحامی، استاد دانشگاه صنعتی شریف به عوامل انسانی مانند استفاده از آب بیش از ظرفیت طبیعت، بهره‌وری پایین کشاورزی در مصرف آب و دخالت‌های دیگر بشری در طبیعت توجه ویژه‌ای دارد.
گرد و غبار چندین سال است که مهمان استان‌های جنوبی و غربی کشور شده و با شدت گرفتن این بحران زیست محیطی بیم آن می‌رود که این مهمان ناخوانده، صاحبخانه را بیرون کند. بنا به گفته کارشناسان پدیده گرد و غبار ارتباط مستقیمی با بحران آب دارد.
دکتر محمد ارحامی مدیر گروه مهندسی آب و محیط زیست دانشکده ی مهندسی عمران دانشگاه شریف در این باره می‌گوید:« عدم استفاده ی صحیح از منابع آبی در ایجاد گرد و غبار نقش بسزایی دارند. به طوری که ذرات ریز خاک در نواحی خشک و با درصد کم رطوبت و وجود املاح به جای مانده روی بستر خشک شده رودها عوامل اصلی ایجاد گرد و غبار به شمار می روند.»
وی با معرفی پارامتر سرعت اصطکاک آستانه باد، رابطه تشکیل گرد و غبار با میزان رطوبت را این‌گونه تشریح می‌کند:« سرعت اصطکاک آستانه یکی از ویژگی‌های خاص هر نوع خاکی است که بلند شدن غبار از روی سطح زمین تاثیر زیادی دارد. در صورتی که مقدار این شاخص کم باشد وزش یک باد کم سرعت نیز می‌تواند گرد و غبار را از زمین بلند کند. وجود رطوبت در خاک و گیاهان می‌توانند به طور موثری این عدد را افزایش دهد اما با کم شدن سطح آب در رودخانه ها و پیکره های آب سطحی، زمین های اطراف رطوبت خود را از دست می‌دهند و استمرار این امر باعث بیابان زایی می شود. این مناطق دارای سرعت اصطکاک آستانه کمی هستند و به همین دلیل حرکت ذرات غبار با کمترین سرعت جریان باد صورت می‌گیرد.» وی می‌افزاید:« همچنین بسترهایی که قبلاً زیر آب بوده اند و به هر دلیلی آب آنها خشک شده به علت وجود رسوبات با بافت بسیار ریز ناحیه‌های خیلی مستعدی برای تولید غبار هستند.»
مدیریت آب کلید حل بحران
با توجه به اهمیت آب در بروز پدیده گرد و غبار بسیاری از کارشناسان بر این باورند که خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌های ایران و برخی کشورهای همجوار یکی از عوامل اصلی ایجاد پدیده گرد و غبار در منطقه به شمار می‌رود. دکتر ارحامی با وجود آنکه نقش گرمایش جهانی زمین و اثرات آن بر کاهش رطوبت خاک و کم شدن سطح آب های زیر زمینی را غیر قابل کتمان می‌داند اما معتقد است عوامل انسانی و مدیریتی نیز در کاهش رطوبت خاک اطراف رودخانه‌ها و بیابان زایی در مناطق کم آب نقش پررنگی داشته‌اند. وی در این رابطه می‌گوید:« بیش از 90 درصد آب مصرفی ما در بخش کشاورزی است. برای توسعه ی بخش کشاورزی در یک مقطع زمانی اقدام به تأمین آب بیشتری شده که این امر با احداث سدهای زیادی صورت گرفته است. انجام این کار در موارد زیادی بدون توجه به نیاز آبی زیست محیطی منطقه صورت گرفته با توجه به اینکه حداقل نیاز آبی زیست محیطی باعث پایداری منطقه از نظر زیست محیطی می شود لذا عدم توجه به این نیاز باعث بروز برخی مشکلات زیست محیطی از جمله کاهش حجم آب یا خشک شدن تالاب ها، رودخانه ها و سفره های آب زیرزمینی در مناطق کم آب شده است.»
وی همچنین کاهش منابع آب زیرزمینی و کم شدن آب رودهای جاری و خشک شدن تالاب های جنوب غربی کشور را از اثرات استفاده ی نادرست از منابع آبی می‌داند. دکتر ارحامی در ادامه با نگاهی خوشبینانه می‌افزاید:« موضوع مهمی که می توان به کمک آن از شدت گرفتن عوامل تأثیر گذار بر کم شدن منابع آبی جلوگیری کرد مدیریت صحیح مصرف و برنامه ریزی های تدریجی و بلند مدت است که به کمک آنها می توان در طی چند سال نه تنها از وخامت اوضاع کاست بلکه به بهبود شرایط نیز کمک کرد.»
No tags for this post.
