جایگاه مهم ایران در پروژه پروتئوم

پروژه پروتئوم انسان بعد از اتمام موفق پروژه ژنوم انسانی، سازمان پروتئوم انسان تصمیم به اجرای جهانی پروژه پروتئوم انسانی گرفت. هدف این پروژه در حقیقت شناسایی تمامی پروتئین‌های انسانی پس از ترجمه از روی توالی آنها است. با توجه به این که فقط ۳۰ درصد از ۲۳۰۰۰ پروتئین انسانی تا کنون شناسایی شده، این پروژه نیازمند یک عزم جهانی برای انجام بود. برای این کار تا کنون ۲۴ گروه تشکیل شده که هر گروه وظیفه کار بر روی یک کروموزوم را دارد. ایران نیز یکی از اعضای این گروه است که مطالعه پروتئوم کروموزوم Y را بر عهده گرفته است.

به گزارش سیناپرس و به نقل از ایرنا؛ پژوهشگاه رویان هفتم و هشتم اردیبهشت ماه جاری میزبان جمعی از برجسته ترین دانشمندان حوزه پروتئومیکس جهان در قالب یک سمپوزیوم بین المللی به منظور ارائه، بررسی و بحث و تبادل نظر در خصوص آخرین دستاوردهای محققان کشورهای مختلف در پروژه جهانی پروتئوم انسانی و همچنین تعیین چشم اندازها و برنامه ریزی برای آینده است، سمپوزیومی که روز نخست آن امروز پنج شنبه در دانشگاه فرهنگ و هنر برگزار شد.

پروژه جهانی پروتئوم انسانی به طور رسمی از ابتدای سال 2013 میلادی با حضور و مشارکت جمعی از محققان 22 کشورجهان از جمله استرالیا، کانادا، ژاپن، فرانسه، ایتالیا، سوئیس، چین، تایوان، آمریکا، روسیه، کره جنوبی، اسپانیا کار خود را آغاز و کشورمان نیز از ابتدای کار وارد این پروژه شد و فعالیت خود را برروی کروموزم Y متمرکز کرد.

 

پروژه پروتئوم چیست؟

دکتر قاسم حسینی سالکده روز پنج شنبه در نخستین روز از برگزاری سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی» که با حضور محققان برجسته بین المللی از11 کشور جهان در سالن همایش های پژوهشگاه رویان در حال برگزاری است، در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا در این خصوص اظهارکرد: در حقیقت در سلول های مختلف ما کدهایی وجود دارد که بر اساس آن پروتئین ها ساخته می شوند و این پروتئین ها عملکرد سلول را کنترل می کنند.

وی ادامه داد:بسیاری از فعالیت ها که در داخل سلول وجود دارد و نتیجه آنرا در بافت انسان مشاهده می کنیم حاصل یکسری کدهایی است که بر روی ڗنوم ما قرار گرفته است.

ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﭘﺮﻭﺗﺌﻮﻣﻴﻜﺲ ﺍﻳﺮﺍﻥ با بیان این که در داخل هر سلول یک ملکولی بنام DNA وجود دارد افزود:این کدها بر روی این ملکول قرار گرفته اند و از روی این کدها ملکول هایی ساخته می شود که در انتها به ملکول های پزوتیئن می رسد که این ملکول های پروتئین در واقع ملکول های عملکردی سلول می باشند.

دکتر حسینی گفت: لذا اگر سلول از وضعیت مناسب و حال خوبی برخوردار است نتیجه عمل یکسری از پروتئین هاست و اگر سلول مشکلی داشته باشد درصدی از پروتئین ها و عملکرد آنها تغییر ایجاد شده که این در نهایت به بافت بدن انسان سرایت می کند.

دبیر عملی سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی» ادامه داد؛ بسیاری از عملکردهای روزانه انسان که مشاهده می کنیم نتیجه همین پروتئین هاست که از همین ژن ها کد شده است و اگر هم بیماری وجود دارد نتیجه تغییرات ایجاد شده در پروتئین ها است.

وی افزود: حال در صورتی که ما این پروتئین ها را بشناسیم و به رابطه آنها با بیماری ها پی ببریم، این علم می تواند نقش بسیار مهمی برای شناسایی بیماری ها و حتی درمان آنها داشته باشد.

دکتر حسینی با یادآوی این که پروژه پروتئوم انسانی 15 سال پیش به اتمام رسید، گفت: محققان به این نتیجه رسیدند که ما نمی توانیم به خیلی از اتفاقات موجود در داخل سلول پی ببریم و به طور حتم نیازمند شناسایی این پروتئین ها است.

وی با بین اینکه، ما بیش از 250 نوع سلول و همڃنین بیش از 250 نوع ترکیب پزوتئینی دایم، افزود: اگر به اینه شرایط محیطی و بیماری ها نیز اضافه شود پروتئین متوجه خواهیم شد که پروتئین از تنوع و پیچیدگی های خاص خود برخوردارند.

ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﭘﺮﻭﺗﺌﻮﻣﻴﻜﺲ ﺍﻳﺮﺍﻥ اظهارکرد: هنگامی که به تک تک سلول های انسان مراجعه کنیم اینها یک ژنوم یا از یک مجموعه ژن برخوردارند، اما پروتئین های هر سلول با سلول های دیگر متفاوت است.

در این نقشه می توانید  نقش کشورهای مختلف از جمله ایران در پروژه پروتئوم را ببینید

وی گفت: پروژه پروتئوم در اصل با هدف شناسایی پروتئین ها و ارتباط آنها با خصوصیات سلولی بافت ها و همڃنین بیماری با کمک محققان آزمایشگاه ها درکشورهای مختلف راه اندازی شده است.

دبیر عملی سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی»با تاکید بر این که، شناسایی پروتئین ها از توان یک گروه یا یک کشور خارج نیست گغت: بر همین اساس پروڗه بین المللی با حضور 22 کشور تحت عنوان پروژه کروموزرم های انسانی فعال شد تا آنها با هماهنگی یکدیگر بتوانند این پروتئین ها را شناسایی و در گام بعدی ترتباط اینها با بیمار ها و واکنش های سلولی پیدا کنند.

وی در خصوص نحوه مشارکت سایر کشورها در این پروژه یادآور شد: کشورها بر اساس برنامه‌هایی که داشتند کروموزوم خاصی را انتخاب کردند به گونه‌ای که ژاپن بر روی 2 کروموزوم X و کروموزوم 3 و کشور فرانسه بر روی کروموزوم 14 در حال مطالعه است.

دبیر عملی سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی» ادامه داد:همچنین چهار کشور هنگ کنگ، سنگاپور، تایلند و هند بر روی یک کروموزوم و در آمریکا و چین بر روی 3 کروموزوم مطالعه می‌کند ضمن آنکه کشورهای استرالیا و نیوزیلند بر روی یک کرموزوم را برای مطالعه انتخاب کردند.

این محقق پژوهشگاه رویان با بیان این که ما حدود 20 هزار ژن داریم که این ژنی که روی DNA انسان قرار گرفته که پروتئین کد می کند افزود: هنگام شروع این پروژه ما 6 هزار ژن داشتیم که به هیچ وجه نمی دانستیم که اینها پروتئین کد می کنند یا خیر، و هیچ شواهدی در خصوص پروتیئن های اینها وجود نداشت.

این محقق پژوهشگاه رویان ادامه داد: البته در طول چهار سال گذشته پس از شروع این پروژه این پژوهشگاه موفق به شناسایی بیش از 3 هزار از این پروئین ها شده است که این خود گام بسیار بزرگی است.

دبیر عملی سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی» در ادامه، اظهار امیدواری کرد، این پژوهشگاه در طول دو سال آینده بتواند اکثر این پروتئین های یعنی حدود 2700 پروتئین باقیمانده را شناسایی کند.

وی اظهارکرد: فاز بعدی نیز شناسایی ارتباط پروتئین ها با بیماری هاست که بتوانیم به کمک این اطلاعات دریافتی داروهای جدید برای درمان بیماری ها ساخته و ضمن توسعه داروها، تشخیص های درمانی نیز دقیق تر شود.

ایران پیشرفت های بسیار خوبی داشته است/ کار به سختی پیش می رود

اما دکتر حمیدگورایی رئیس پژوهشگاه رویان نیز در حاشیه برگزاری سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی» در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا با یادآوری این که، پروژه پروتئوم در واقع در روش های مختلف به بررسی پروتئین های موجود در بافت های گوناگون موجود زنده از جمله انسان می پردازد، افزود: این پروتین ها همچنین در بیماری های مختلف در بدن انسان مورد بررسی قرار می گیرد.

وی خاطرنشان کرد: شناسایی کروموزم های بدن انسان بین مراکز مختلف دنیا تقسیم شده است در این کارگروه بین المللی ایران مطالعه پروتئین های مرتبط با کروموزوم Y را انتخاب کرده است.

رئیس پژوهشگاه رویان در ادامه همکاری بین گروه‌های تحقیقاتی در این زمینه را از مزایای پروژه پروتئوم دانست و افزود: این طرح بسیار بزرگ و 10 ساله است که صدها آزمایشگاه دنیا در خصوص آن فعال شده اند و محققان کشورمان نیز تاکنون در این پروژه موثر عمل کرده اند و در پیشبرد اهداف طرح نقش مناسبی داشته اند.

وی افزود: محققان کشورمان دربخش کروموزم Y ، کار شناسایی پروتئین های انسانی که در بافت های مختلف بدن از جمله بیضه افراد بارور و نابارو بیان می شوند تحقیق که این البته می تواند در آینده کمک بسیار زیادی به شناخت بیشتر از مشکلات ناباروری و همچنین نقش کروموزم Y در این بحث داشته باشد ضمن اینکهدر آینده می تواند به تشخیص و درمان آن نیز کمک کند.

رئیس پژوهشگاه رویان به سرمایه گذاری اندک انجام شده از سوی کشورمان برای تیم کروموزم Y و پیشرفت های بسیار خوب این پروژه اشاره و اظهار امیدواری کرد با کمک های بیشتر از سوی نهادهای پشتیبان تحقیقاتی این پروژه سرعت بیشتری به خود گیرد.

دکترگورایی افزود: به دلیل اینکه پژوهشگاه رویان مرکز ناباروری است از گروه پروتومیکس قوی برخوردار است، اطمینان داد که در صورت حمایت های جدی از این پژوهشگاه که در این پروژه با کمبود بودجه مواجه است، نهایت تحقیقات این موسسه می تواند به درمان ناباروری متصل شود، البته تحقیقات در حد پایه است اما همین ها دست مایه کاربرد برای درمان بیماریها و شناخت مکانیزیم بیماری هاست.

وی با بیان این که در این سمپوزیوم آخرین دستاوردهای محققان کشورهای مختلف در این پروژه بصورت مقاله ارائه می شود، به دستاوردهای محققان کشورمان در این حوزه اشاره کرد و گفت: هنگامی که راجع به کروموزم Y فکر می کنیم صرفا آن را در حیطه باروری می دانیم اما با تحقیقات محققان ما مشخص شده است که این کروموزم حتی می تواند در سیستم عصبی و قلبی تاثیراتی داشته باشد که اینها از جمله موضوعات جالب برای تحقیق دانشمندان است.

 

محقق کره ای: پیشرفت تولید نشانگرهای زیستی برای تشخیص بیماری

یانگ کی پایک (YOUNG-KIPAIK) رئیس پروژه پروتئوم انسانی کشور کره جنوبی نیز در این سمپوزیوم در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا با بیان اینکه در حال حاضر گروهش بر روی کروموزم شماره 13 و پروتئین های ناشناخته آن در انسان کار می کند، تولید بایو مارکرها یا نشانگرهای زیستی را از نتایج ملموس تحقیقات پروژه پروتئومیکس ذکر کرد.

بیومارکر(Biomarker ) یا نشانگر زیستی عموماً به یک شاخص قابل سنجش از برخی حالت‌ها و شرایط بیولوژیک یا زیستی اشاره دارد.

وی با تاکید براین که گروه آنها تاکنون به یافته های مهمی در خصوص این پروتئین ها دست یافته است اظهارکرد:این پروتئین ها در واقع نقش بسیار مهمی در تشخیص سرطان هایی همچون کبد ایفا می کنند.

این محقق کره ای ادامه داد:یکی از دستاوردهای او و گروهش آن است که دیگر نمی توان قانون یک ژن و یک پروتئین را قبول کرد چراکه یک ژن ممکن است پروتئین های مختلف را کد و تولید کند.

وی با یادآوری این که پروتئین های ناشناخته در بدن انسان بسیار زیاد است در عین حال حجم کار آغاز شده در آزمایشگاه های تخصصی سراسر دنیا در بخش های مختلف قلب و عروق، مغز و پانکراس در قالب پروژه جهانی پروتئوم انسانی را مطلوب و اثرگذار دانست

وی گفت: این مراکز سعی دارند که ضمن تحقیق بر روی تک تک پروتئین ها تاثیر آنها در ایجاد و درمان بیماری ها را شناسایی کنند.

یانگ با اشاره به دستیابی محققان گروه کره ای به بیومارکر سرطان کبد در انسان تصریح کرد: البته این پروژه نشان داده است که ممکن است هیچ ارتباطی با کبد نداشته باشد اما هنگامی که نشانگر زیستی در خون پیدا می شود متوجه وجود سرطان کبد در فرد می شویم، لذا این تشخیص سریع می تواند به طور حتم درمان این سرطان را ساده تر کند.

رئیس پروژه پروتئوم انسانی کشور کره جنوبی در ادامه ضمن ابراز خوشحالی از واگذاری پروژه مطالعاتی کروموزم Y به محققان ایرانی و پیشرفت های دانشمندان ایرانی در این پروژه افزود: در واقع جمعیت زیادی از جامعه ایرانی از بیماری های تناسلی رنج می برند، ضمن اینکه ایرانی ها همکاری های خوبی با پروژه داشته اند و پروتئین های زیادی را شناسایی و مقالات خوبی در این حوزه ارائه کرده اند.

 

مطالعات سازنده کشورها بخصوص ایران در پروژه پروتئوم انسانی

چارلز پینو (Charles Pinot) مدیر یک موسسه تحقیقاتی در شمال فرانسه به عنوان یکی دیگر از مهمانان سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی» نیز در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا با بیان این که تیم محققان فرانسوی بر روی کروموزم 14 متمرکز شده است، مطالعات بیشتر کشورها از جمله ایران بر روی این پروژه را بسیار سازنده دانست.

وی که بر روی لایه های جنینی و پروتئین های اسپرم مطالعه داشته است و در واقع تخصص شناسایی تاثیر آلودگی های محیلی بر روی بیماریهای جنسی است، اظهارکرد: در واقع پروتئین هایی که می توانند نقش مهمی در باروری و ناباروری و بیماری ها داشته باشند در حال شناسایی هستند.

این محقق فرانسوی با تاکید بر این که تلاش دانشمندان سراسر جهان در قالب پروژه پروتئوم امیدواری ها را برای شناسایی منشاء بیماری ها و درمان دقیق دارویی آنها افزایش داده است، در خصوص سطح علمی ایران در این پروژه خاطرنشان کرد: نقش ایران خیلی کلیدی است، هرچند کروموزم Y از مکانیزم کوچکی برخوردار است اما از نقش مستقیمی در باروری و همچنین ناباروری برخوردار است.

وی با بیان این که بحث های محققان ایرانی در خصوص کروموزم Y را در پروژه پروتئوم انسانی را پیگیری و یافته های دانشمندان ایران را مناسب ارزیابی کرده است، گفت: ما قصد داریم برای پیشرفت سریع تر این پروژه و دستیابی به نتایج بهتر ارتباطات عمیق تری با محقققان ایرانی برقرار کنیم.

سمپوزیوم پروژه جهانی «پروتئوم انسانی» با حضور محققان برجسته بین المللی از ۱۱ کشور جهان هفتم و هشتم اردیبهشت ماه در سالن همایش های پژوهشگاه رویان تهران در حال برگزار می شود

No tags for this post.