عضو هئیت‌مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران به ایبنا گفت؛
کتابخانه ملی، ستون اصلی توسعه کتابخانه‌های دیجیتال باشد
عضو هئیت‌مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، معتقد است، کتابخانه ملی در بحث توسعه کتابخانه‌های دیجیتال به‌عنوان کتابخانه مادر، باید میدان‌داری کند، چون متخصصان کتابخانه الکترونیکی در کتابخانه ملی هستند.
به گزارش خبرگزاری سینا، امیررضا اصنافی عضو هئیت‌مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران درباره تعریف کتابخانه‌های دیجیتال، بیان کرد: معمولاً در این باره تعاریف متفاوتی ارائه می‌شود، قراردادن فضایی برای کامپیوتر و یا فایل‌های فشرده و نسخه پی‌دی‌اف شاید ظاهر قضیه باشد، البته این کتابخانه هم می‌تواند، به‌طور عام، دیجیتال باشد اما به‌طور خاص از جنبه صحیح کتابداری و کتابخانه‌ای می‌تواند دیجیتال تعریف شود که دو حالت داشته باشد؛ نخست، از ابتدا منابع اطلاعاتی دیجیتال داشته و یا منابع آن اسکن و دیجیتالی شده است.
وی ادامه داد: البته باید توجه کرد که فقط دیجیتال شدن ملاک نیست و باید فرایند استانداردهای کتاب دیجیتال در نظر گرفته شود درغیر این صورت، جمع‌آوری مجموعه منابع و کتاب، نمی‌تواند ملاکی برای کتابخانه دیجیتال باشد. زمانی که براساس استانداردها، دیتا یا فراداده‌هایی که داریم را به یک ترتیب در نظر بگیریم و از آن استفاده کنیم، این می‌تواند به عنوان ملاک باشد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، افزود: باید در نظر گرفت که این فرایند در چه سازمانی اتفاق می‌افتد، یعنی «سازمان مادر» کجاست؟ دانشگاه، کتابخانه ملی، تخصصی یا عمومی. ماموریت و رسالت آن سازمان هم مهم است که مخاطب، چه استفاده‌ای دارد و چطور از آن استفاده می‌کند. در نظر گرفتن امنیت داده‌ها هم مهم است، به هر صورت داده‌هایی که تهیه کردیم نیاز به امنیت دارد و در کتابخانه‌های دیجیتال باید، لایه‌های امنیتی برای کاربر تعریف شود. بحث کپی‌رایت و مالکیت معنوی هم مهم است و در این زمینه باید توجه کنیم، منابعی که اسکن شده است، مالکیت معنوی‌شان حفظ شده باشد.
وی گفت: بنابراین باید میان‌کنش‌پذیری و متادیتا و استانداردهای کتابخانه‌ای در نظر گرفته شود و نمی‌توان گفت که یک کتاب راحت ایجاد می‌شود؛ چراکه این کار زمان‌بر است و نیازمند سازماندهی منابع اطلاعاتی است.
اصنافی خاطرنشان کرد: آنچه که به‌عنوان کتابخانه دیجیتال درنظر گرفته می‌شود باید بررسی شود، نام کتابخانه دیجیتال را برای کجا استفاده می‌کنیم و آیا این کتابخانه ازسوی کتابخانه ملی یا نهاد کتابخانه‌های عمومی تاسیس شده است؛ آیا به معنای ماهوی هم کتابخانه دیجیتال است یا نه؟ یعنی اینکه، امکان امانت کتاب به صورت دیجیتال و یا امکان نظر دادن برای کتاب انجام می‌شود یا خیر. در چنین شرایطی می‌توان گفت کتابخانه دیجیتال ایجاد شده است و باید دید که همه زمینه‌ها را پشتیبانی می‌کند یا نه؟
عضو هیئت مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران افزود: کتابخانه ملی به‌عنوان کتابخانه مادر باید میدان‌داری کند، چون متخصصان کتابخانه الکترونیکی در کتابخانه ملی هستند، برای بقیه کتابخانه‌ها الگو ارائه کنند.
اصنافی درباره اهداف کتابخانه دیجیتالی بیان کرد: یکی از اهداف کتابخانه‌های دیجیتال، توجه به بحث محیط زیست و کاهش فضایی و نیازمخاطبان و تغییر ذائقه آن‌ها باید در نظر گرفته شود. مخاطبان نیازمند کتابخانه‌هایی هستند که راحت‌تر از آن خدمات بگیرند. دسترسی به کتاب و مشاوران اطلاعاتی نیز از نیازهای مهم کتابخانه دیجیتال‌اند. نقش کتابدار و تسهیل‌گر اطلاعات نیز در کتابخانه‌های دیجیتال مهم است و باید مجموعه‌ای از ارگان‌ها فعال باشند. مثلاً در دانشگاه‌ها و مدارس، به کتابخانه دیجیتال نیازمندیم درحالی که در چنین شرایطی و باتوجه به آموزش غیرحضوری، نیازمند کتابخانه دیجیتال هستیم.
وی افزود: کتابخانه‌های دیجیتال می‌توانند شامل ترانه‌ها و قصه‌های کودکانه باشد، کتابخانه‌های دیجیتال می‌توانند دربرگیرنده کتابدار کودک باشند.کتابخانه دیجیتال در بخش آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها نقش خود را بیشتر نشان می‌دهند.
عضو هیئت مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران درباره حضور کتابدار متخصص برای اداره کتابخانه دیجیتال تصریح کرد: نمی‌توان گفت حضور کتابدار متخصص در این کتابخانه‌ها جزو مهم‌ترین ارکان است اما یکی از عوامل مهم است. یعنی منابع انسانی را در کتابخانه‌های دیجیتال یکی از ارکان مهم می‌دانیم. در واقع کتابخانه‌های دیجیتال چند شاخصه دارند، این شاخصه‌ها می‌تواند شامل تجهیزات، نرم‌افزارها باشد. با شرایط فعلی ما نمی‌توانیم کتابدار دیجیتال داشته باشیم و نیازمند تغییر و تحول هستیم.
وی گفت: بحث تربیت نیروی کتابدار در کتابخانه‌های دیجیتال یک بحثی است که از دانشگاه شروع می‌شود؛ البته با توجه به فعالیت‌های فعلی، جوابگو نیست مگر اینکه فردی خودش را با علاقه‌مندی خودش دنبال این رفته باشد و بخواهد این زمینه رو کار کرده باشه اما به طور کامل سرفصل‌های دوره کارشناسی تغییر کرده است. در حال حاضر نسلی که در سال جدید مشغول مطالعه می‌شوند تغییر کرده. در کنار تربیت دانشجو، نیازمند بازنگری در خود اعضای هیئت علمی هستیم.
وی ادامه داد: اگر این اتفاق خوب در دانشگاه‌ها به درستی در مقاطع کارشناسی و دکترا انجام شود، اتفاقات مثبتی رخ می‌دهد. البته نهادکتابخانه‌های عمومی کشور و کتابخانه ملی هم خود را با تغییر وفق دهند تا در بدنه حرفه‌ای آمادگی وجود داشته باشد و دچار پارادوکس نشویم.
