همایش «طبیعت و تن» برگزار شد/ آلاینده‌های زیست محیطی یکی از مهمترین عوامل بروز انواع سرطان
همزمان با ۴ فوریه، روز جهانی سرطان، توسط سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی همایش یکروزه‌ای با عنوان «طبیعت و تن» با رویکرد به محیط زیست برگزار و در آن آلاینده‌های زیست محیطی یکی از مهمترین عوامل بروز انواع سرطان عنوان شد.
به گزارش خبرگزاری سینا، همزمان با 4 فوریه، روز جهانی سرطان، توسط سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی همایش یکروزه‌ای با عنوان «طبیعت و تن» با رویکرد به محیط زیست برگزار شد.
دکتر شینا انصاری معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در پیامی به این همایش، گفت: آلاینده‌های محیط زیستی موجود در محیط زندگی‌مان یکی از عوامل مهم در بروز انواع سرطان هستند، بررسی اثر این آلاینده‌ها و مدیریت و کاهش انتشار آنها می‌تواند نقش بسزایی در کاهش بیماری سرطان داشته باشد.
وی تصریح کرد: بعد از انقلاب صنعتی راه ورود بسیاری از مواد مصنوعی به زندگی ما باز شد. در نگاه اول، اغلب این مواد که در حجم بالایی هم تولید می‌شدند رفاه و راحتی زندگی ما انسان‌ها را در پی داشتند. حلّال‌ها، رنگ‌ها، شوینده‌ها و محصولات آرایشی و بهداشتی، پوشش ظروف آشپزخانه، مواد نگه‌دارنده غذا، آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی کشاورزی از جمله این تولیدات دلفریب بودند. تولیداتی که روزگاری با توجه به خواص و مزیت‌های بی‌شمارشان در زمره محصولات جادویی محسوب می‌شدند.
وی ادامه داد: زمانی آزبست با توجه به خصوصیات منحصر به فرد به خصوص قدرت کششی بالا و مقاومت در مقابل حرارت و نسوز بودن عنوان پرطمطراق «ماده جادویی» را بر پیشانی داشت و به صورت گسترده در ساختمان‌ها، لنت‌های ترمز و لوله‌های انتقال آب مورد استفاده قرار گرفت. در آن زمان کسی فکر نمی‌کرد که این ماده صنعتی می‌تواند چه خطرات مهلکی بر سلامت انسان‌ها داشته باشد. بعد از سال‌ها استفاده با اثبات پیامدهای خطرناک آزبست، نگاه دنیا به این ماده تغییر کرد.
وی در ادامه پیام خود عنوان کرد: وقتی مطالعات اپیدمیولوژیک و شواهد عینی، ارتباط بین مواجهه با آزبست و بروز بیماری‌های بدخیم مثل سرطان ریه و مزوتلیوما را روشن کرد زنگ خطر به صدا در آمد و کشورهای توسعه‌یافته تصمیم گرفتند تا به‌رغم محاسن بسیار زیاد این ماده، عطایش را به لقایش ببخشند و از مصرف آن صرفنظر کنند.
معاون رئیس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: مثال دیگر روغن‌های نسوز یا آسکارل بودند که به‌طور وسیع در خازن‌ها و ترانسفورمانورهای قدیمی استفاده می‌شدند. این روغن به عنوان افزودنی در روغن‌های دیگر کاربرد داشت و در تاسیسات صنعتی، صنایع برق، معادن، سامانه‌های راه‌آهن و حتی ساختمان‌های تجاری و مسکونی مورد استفاده قرار می‌گرفت. با وجود تولید حدود دو میلیون تن از این ماده در جهان با توجه به خطرات و عوارض محرز سرطان‌زایی، ممنوعیت و محدودیت کاربرد آن طی دهه‌های 70 و 80 میلادی در بسیاری از کشورهای جهان اعمال شد. با این حال این ماده سمی هنوز در حال مصرف در ترانس‌ها و خازن‌های زیر بار و دستگاههای هیدرولیکی قدیمی هست و پسماندهای حاوی این روغن سمی نیز در صورت نشتی و روش‌های غیراصولی تخلیه و پاکسازی ترانس‌ها قابلیت آلودگی جدی محیط زیست را دارند.
به گفته وی، نمونه‌های پرشمار دیگری از درس‌آموخته‌های بشر در استفاده بی‌محابا از مواد مصنوع چون محصولات حاوی فلزات سنگین و ترکیبات آلی پایدار، سوخت‌ها یا رنگ‌های دارای سرب و بسیاری از ترکیبات دیگر را می‌توان نام برد که به دلیل اثرات تجمعی، جهش‌زایی یا سرطان‌زایی و سمیت بالا موجب تهدید سلامت انسان و آلودگی شدید آب، خاک و هوا شده‌اند و عوارض آنها متاسفانه طی سال‌ها برقرار است.
وی تصریح کرد: با وجود توافقنامه‌های بین‌المللی و منسوخ شدن کاربرد بسیاری از موارد شیمیایی پرخطر، چرخ کارخانه عظیمی که انسان معاصر برای ساخت انواع ترکیبات شیمیایی پدید آورده است همچنان پرشتاب می‌چرخد. حجم بالای آلاینده‌های محیط زیستی که به شکل‌های مختلف در پیرامون ما وجود دارد نشان از آن دارد که آلاینده‌های خطرناک محیط زندگی ما از آنچه فکر می‌کنیم به ما بسیار نزدیک‌ترند.
انصاری در بخشی از پیامش به “کتاب گت مریضی یا بیماری بزرگ” که حاوی تجربه نگاری روزهای مواجهه با بیماری سرطان بود، اشاره و بیان کرد: با توجه به زمینه تخصصی فعالیت در سازمان حفاظت محیط زیست در حوزه آلودگی‌ها، دو بخش از کتاب را به موضوع محیط زیست و سرطان اختصاص دادم. واقعیت این است که نگرانی از افزایش بیماری سرطان با توجه به گستره آلودگی های پیدا و پنهانی که به زندگی ما راه پیدا می کنند یک دغدغه جدی در کشور است .
وی با من قدردانی از برگزاری این همایش بر اهمیت توجه رابطه بین محیط زیست و سرطان تاکید و خاطرنشان کرد: امیدوارم همایش طبیعت و تن ضمن طرح مباحث تخصصی حوزه سرطان با رویکرد پیشگیرانه، با تبیین ارتباط تنگاتنگ میان محیط زیست و سرطان موجبات ایجاد حساسیت بیشتر در سطح سیاستگذاری دستگاههای ذیربط برای برنامه ریزی اولویت دار در حوزه کاهش آلودگی های محیط زیستی شود.
گام‌های بزرگ جهاددانشگاهی در کاهش بیماری‌های صعب‌الاعلاج
در این همایش، رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی ضمن تشریح رسالت‌های این سازمان در پیشگیری و کاهش ابتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج گفت: «مرکز غربالگری سرطان» توسط جهاددانشگاهی در حال احداث است که این مرکز یکی از مجهزترین مراکز در کشور خواهد بود و نقش مهمی در تکمیل فرآیند غربالگری و پیشگیری از سرطان ایفا خواهد کرد.
دکتر حسین امینی مشهدی، با اشاره به اینکه مقولات «فرهنگ»، «محیط زیست»، «سلامت» و «بهداشت» به عنوان موضوعاتی اساسی از بدو تأسیس جهاددانشگاهی مورد توجه بوده است، گفت: اقداماتی که طی سال‌های گذشته در این سازمان انجام شده‌اند، عموماً هم‌راستا با این مفاهیم بوده و بیشترین توجه جهادگران به آنها معطوف شده است.
وی ادامه داد:تمرکز انتشارات جهاددانشگاهی بر مقوله «محیط زیست» به عنوان یکی از حوزه‌های مهم فعالیت، تأسیس چندین آزمایشگاه تشخیص طبی و راه‌اندازی مراکز پژهشیِ بهداشتی نیز در همین راستا انجام شده است.
دکتر امینی‌مشهدی با بیان اینکه متأسفانه امروزه با انبوهی از معضلات زیست-محیطی مواجهیم که بسیاری از آنها قابل پیش‌بینی بوده و طی سالیان اخیر توسط پژوهشگران دلسوز بارها در مورد آنها هشدار داده شده است، افزود: معضلاتی مانند آلودگی آب و خاک و هوا و تغییر سبک زندگی طبیعت‌مدارانه به دلیل تغییر شیوه زیست اجتماعی، از مهمترین عوامل تهدید سلامت هستند و تبعات فراوان اجتماعی و فرهنگی را در پی دارند.
وی بیان کرد: «سرطان» به عنوان یکی از بیماری‌های دلهره‌آور عصر حاضر، در بیشتر موارد به دلیل برهم‌خوردن تعادل زیستی و تغییر سبک زندگی حادث می‌شود که علاوه بر تحمیل هزینه‌های فراوان بهداشتی – پزشکی، اثرات جبران‌ناپذیری بر بنیان‌های خانوادگی و اجتماعی به جا می‌گذارد، این امر وظیفه‌ای سنگین بر دوش هر یک از ما برای پیش‌بینی، برنامه‌ریزی و اجرای دقیق و به‌موقعِ تصمیمات خواهد گذاشت و شایسته است هر کدام به نحوی سهمی از این وظیفه را برعهده گیریم.
رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: همایش امروز، درواقع تلنگری است برای برانگیختن توجه همگانی به نکاتی که اشاره شد. در همین راستا هرچند طی سال‌ها فعالیت در حوزه درمان، منشأ اقدامات بسیار موثری در سطح شهر و استان، بوده‌ایم، اکنون به این یقین رسیده‌ایم که «پیشگیری» مهمترین رکن مجموعه اقداماتی است که در مواجهه با پدیده سرطان باید انجام شود.
دکتر امینی مشهدی افزود: درمانگاه داخلی یکی از مراکز مهم این سازمان برای تشخیص به‌موقع سرطان از طریق برنامه‌های غربالگری است. یکی از ابزارهای قدرتمند ما در این مسیر، استفاده از دستگاههای پیشرفته آندوسکوپی و کولونوسکوپی است. این فناوری‌های پیشرفته، امکان تشخیص سریع و دقیق ضایعات مشکوک، به‌ویژه در دستگاه گوارش را فراهم می‌کنند. بسیاری از بیمارانی که به دلیل مشکلات گوارشی به ما مراجعه می‌کنند، با همین تجهیزات تحت بررسی قرار می‌گیرند و در صورت مشاهده موارد مشکوک، اقدامات تشخیصی و درمانی لازم برایشان انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه آزمایشگاه‌های سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی نیز نقش مهمی در فرآیند تشخیص و پایش بیماری‌ها دارند، بیان کرد: تست‌های آزمایشگاهی که در مراکز ما انجام می‌شود، نه‌تنها به تشخیص زودهنگام سرطان کمک می‌کند، بلکه امکان پایش روند درمانی بیماران سرطانی را نیز فراهم می‌آورد.
رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با تاکید بر اینکه موضوع درمان هم بسیار قابل توجه است و از بار سنگین رنج بیماران و خانواده‌هایشان می‌کاهد، تصریح کرد: در حال حاضر، در کنار غربالگری و تشخیص، مرکز شیمی‌درمانی ما نیز به‌طور فعال در درمان بیماران سرطانی نقش دارد. آنچه در این مرکز اهمیت دارد، ارائه خدمات درمانی با تعرفه عمومی و دسترسی عادلانه برای بیماران است.
وی تاکید کرد: ما معتقدیم که هیچ فردی نباید به دلیل مشکلات مالی از دریافت درمان محروم بماند و به همین دلیل تمام تلاش خود را کرده‌ایم که بهترین و به‌روزترین خدمات را با هزینه‌ای مناسب در اختیار بیماران قرار دهیم.
رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی در ادامه سخنانش گفت: علاوه بر تمامی این فعالیت‌ها، یک پروژه بزرگ دیگر نیز در دست اجرا داریم که گام مهمی در مسیر ارتقای سلامت جامعه خواهد بود. «مرکز غربالگری سرطان» که در حال احداث است، یکی از مجهزترین مراکز در کشور خواهد بود و نقش مهمی در تکمیل فرآیند غربالگری و پیشگیری از سرطان ایفا خواهد کرد.
به گفته وی، این مرکز به ما اجازه خواهد داد تا بیماران را در مراحل بسیار ابتدایی بیماری شناسایی کنیم؛ یعنی زمانی که درمان‌ها بیشترین اثربخشی را دارند و کیفیت زندگی بیماران را به شکل قابل توجهی ارتقا می‌دهند.
وی اظهار کرد: تمام این اقدامات در راستای یک هدف اصلی و آن هم نجات جان یک انسان از طریق پیشگیری، تشخیص زودهنگام، درمان مؤثر و حما یت از سلامت روان بیمار و خانواده او است چرا که نجات یک انسان با نجات یک جامعه برابر است.
وی با اشاره به اینکه آنچه اکنون اولویت اصلی ماست، تغییر نگرش مردم نسبت به سلامت و تشویق آنان به انجام غربالگری‌های دوره‌ای به منظور کاهش این بیماری‌های صعب‌العلاج در جامعه است، خاطرنشان کرد: امروز در جهاد دانشگاهی، گام‌های بزرگی برداشته‌ایم، اما این مسیر همچنان ادامه دارد. امیدواریم که با توسعه مراکز تشخیصی، افزایش دسترسی به خدمات درمانی و فرهنگ‌سازی در زمینه پیشگیری، بتوانیم به آینده‌ای روشن‌تر برای بیماران مبتلا به سرطان و دیگر بیماری‌های مزمن دست یابیم.
جریان‌های اقتصادی پشتیبان ساخت سیاست‌هایی شدند که سلامت مردم را تهدید می‌کند
در بخش دیگری از این همایش مشاور وزیر ورزش و جوانان گفت: متخصصانی در کشور هستند که جریان‌های اقتصادی را تئوریزه می‌کنند و کاری که می‌کنند این است که هرکجا سیاستی ایجاد می‌شود، به دنبالش یک جریان اقتصادی هم شکل میگیرد.
دکتر رضا شجیع تصریح کرد: جریان‌های اقتصادی پشتیبان ساخت سیاست‌هایی شدند که سلامت مردم را تهدید می‌کند، به عبارتی این پاردوکس صنعت سلامتی است. ما امروز با سیاست‌هایی مواجه هستیم که ضد سلامتی مردم است، مثلا سیاست اتوبان سازی، سیاست بزرگ کردن شهرها، سیاست ساختمان‌های کبریتی و … همه سیاست‌های شکست‌خورده‌ای بوده است که امروز سلامت جامعه را به خطر انداخته اشت.
وی تاکید کرد: جریان‌های اقتصادی نه تنها صحبت متخصصان را نشنیده می‌گیرند بلکه به وسیله متخصصان غیرمتعهد، رفتارهای خود را تئوریزه می‌کنند و حتی به ایده‌های درست محیط زیستی برچسب سیاسی می‌زنند و مانع آن می‌شوند.
وی با انتقاد از اینکه سیاست‌زدگی در حوزه سلامت گریبان ما را گرفته است، ادامه داد: راهکار دو چیز است اول اینکه باید جلو تصمیمات پشت پرده و در خفا گرفته شده و تمام تشکل‌ها در سیاست‌گذاری‌ها سهیم باشند؛ راهکار دوم این است که پیشگیری بر اقدام و درمان مقدم شمرده شود.
مشاور وزیر ورزش و جوانان با اشاره به اینکه در حوزه سلامت، موازنه پیشگیری و درمان به هم ریخته است، اظهار کرد: آنقدر در حوزه درمان بیمارستان ساخته شده و هزینه و سرمایه‌گذاری کرده‌ایم که توازن حوزه درمان و پیشگیری به هم خورده است.
شجیع تصریح کرد: اقتصادی شدن فرایند درمان و جریان‌های اقتصادی پشت آن، با جریان‌های پیشگیری مقابله می‌کند؛ از این رو بایستی گفتمان پیشگیری به یک گفتمان فراگیر در کشور تبدیل شود.
وی عنوان کرد: پیشگیری باید در همه محورها مورد توجه قرار گیرد، چراکه اگر پیشگیری بر درمان مقدم شمرده نشود، ما شاهد ورشکستگی حوزه درمان خواهیم بود و این هشدار را باید جدی بگیریم، چه بسا که امروز بودجه درمان دیابت در ایران ۷۰ برابر کل بودجه ورزش کشور است؛ این آمار هشدارهای جدی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه به گفته رادولف ویرشو پدر علم پاتولوژی، سرطان دو دلیل دارد، دلیلی که زیر میکروسکوپ مشخص می‌شود و دیگری دلیل رویکردها و سیاست‌های سرطان‌زا است، گفت: در حل مسائل و مشکلات یکی از موضوعات مهم و اولیه این است که مسئله و مشکل برای مردم ملموس و قابل درک باشد.
وی خاطرنشان کرد: در دهه ۷۰ کمپین‌های زیادی در دنیا برای تاثیر CFC بر لایه اُزن و سرطان‌زایی برگزار شد؛ یک دهه تلاش کردند و به جایی نرسید در نهایت یک محقق دلیل این ناکامی را عدم ملموس بودن مسئله برای مردم ذکر کرد و گفت مردم درکی از لایه ازن ندارند و به جای لایه ازن از سوراخ ازن استفاده کنید، درست است که علمی نیست اما مسئله را برای مردم ملموس می‌کند و همین اتفاق هم افتاد، بنابراین مردم اگر مشکل را لمس کنند بهتر می‌تواند در حل آن کمک کنند.
سرطان؛ دومین علت مرگ‌ومیر در ایران
رییس گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: بر اساس آمار منتشر شده، سرطان‌ها دومین علت شایع مرگ‌ومیر در ایران به شمار می روند.
دکتر بابک اقبالی افزود: همچنین عوامل مانند کم‌تحرکی، مصرف دخانیات و اضافه‌وزن در افزایش بروز سرطان نقش ویژه ای ایفا می‌کنند، بر همین اساس از سال ۱۳۹۲ بروز سرطان در ایران به طور ملایم افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۴۵ این روند ادامه پیدا کند.
وی با بیان اینکه سرطان ریه در سطح جهانی شایع‌ترین نوع سرطان است، افزود: درحالیکه سرطان ریه در کشورمان از میانگین جهانی کمتر است، اما ایران در بروز سرطان های روده بزرگ و معده نسبت به سایر کشورها آمار بیشتری دارد.
این استاد دانشگاه گفت: غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان می‌تواند به بهبود وضعیت درمان کمک شایانی کند، افزایش سن، تغییرات سبک زندگی و عوامل محیطی از جمله دلایل افزایش بروز سرطان در ایران به شمار می‌روند.
برای بهبود وضعیت سلامت و کاهش بیماری‌ها باید به محیط زیست توجه بیشتری شود
در ادامه این همایش یک پژوهشگر و فعال محیط زی ست کشور گفت: نهادهای متولی محیط زیستی، نقش حیاتی و بزرگ در کاهش بیماری‌ها به ویژه سرطان دارند.
محمد درویش افزود: برای بهبود وضعیت سلامت و کاهش بیماری‌ها باید به محیط زیست توجه بیشتری شود و نهادهای مرتبط با آن تقویت شوند، زیرا وضعیت کنونی محیط زیست در کشورمان و کاهش جنگل‌ها و تالاب‌ها در افزایش بیماری‌هایی مانند سرطان نقش زیادی دارند.
وی اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در حوزه محیط زیست هزینه به شمار نمی رود، بلکه سرمایه‌گذاری برای آینده سلامت جامعه است و از این رو برای مقابله با بیماری‌هایی مانند سرطان باید به‌جای استفاده از سوخت‌های فسیلی، به انرژی‌های تجدیدپذیر توجه بیشتری شود.
این فعال محیط زیست بیان کرد: تلاش‌ها برای بهبود کیفیت هوا بیشتر بر روی بهبود خودروها و سوخت‌ها متمرکز شده است و حال آنکه باید به کاهش تردد و استفاده از حمل‌ونقل عمومی توجه شود تا شاهد کاهش آلودگی هوا باشیم.
منبع: روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی
