یک هنر سفالگر، رونق گردشگری را عامل بسیار مهمی در اقتصاد صنایع دستی میداند و معتقد است: یک زمان، شمار گردشگران ورودی به ایران زیاد بود و صنایع دستی، فروش خوبی داشت. حالا تعداد گردشگران خارجی، بسیار کم شده؛ گذشته از این، هموطنان خودمان هم کمتر از شهر خود به شهرهای دیگر سفر میکنند و صنایع دستی از سبد خریدشان حذف شده است.
زهره نیلی: هنرمندان بسیاری در شهرهای مختلف ایران به سفال و سرامیک رو آورده و آثار زیبایی خلق کردهاند. اما کیفیت و نوع خاک در هر منطقه با منطقه دیگر تفاوت دارد. همانگونه که فرهنگ و شرایط جغرافیایی و طرحها و رنگهایی که روی سفالینهها نقش میبندد، شبیه یکدیگر نیستند برای مثال در نیشابور از نقوش اسلیمی استفاده میشود و طرحهای بهکار رفته در سفال کلپورگان، بسیار ابتدایی و ساده است.
میناکاری روی سفال یکی از هنرهای زیبا و جذابی است که به ویژه در لالجینِ همدان رشد و شهرت یافته. این هنر به تزئین سطح سفال با الگوها و طرحهای رنگارنگ و زیبا میپردازد. آرزو شاهدوستی، یکی از هنرمندانی است که در لالجین، شهر جهانی سفال به هنر میناکاری پرداخته و در نمایشگاهها و جشنوارههای بسیار شرکت کرده است. او در گفتوگو با خبرگزاری سینا، هنر مینای روی سفال را تنها ویژه لالجین میداند و میگوید: سفال همدان، کاملا متفاوت با میبد یا شهرهای دیگر است و هر هنرمندی در هر کجای ایران بخواهد به میناکاری بپردازد، چارهای ندارد جز اینکه مواد اولیه مورد نیازش را از لالجین تهیه کند چون هیچ خاکی به جز خاک لالجین برای میناکاری روی سفال مناسب نیست.
بیشتر بخوانید:
طراحیهای هنرمندانهای که میتواند بازار جهانی داشته باشد
دولت برای رشد صنایع دستی مناسباتش را با دیگر کشورها بهبود بخشد
فیلترینگ و نوسان قیمتها، بلای جان هنرمندان شده است
به گفته این هنرمند سفالگر، در ترکیه هم میناکاری روی سفال رواج دارد اما کارهای ترک با همدان فرق دارد. اصلا تنوع کارهایی که در لالجین تولید میشود بسیار بیشتر است تا آنجا که چین و حتی خود ترکیه، بسیاری از طرحها و نقشهای ما را تکرار میکنند. از سوی دیگر یکی از ویژگیهای مثبت میناکاری این است که در دمای بالاتری پخته میشود و چون یک لایه به سفال افزوده میشود مقاومتش بالاتر میرود و کمتر لبپر یا شکسته میشود.
شاهدوستی در پاسخ به اینکه چقدر سفالینههایی که در لالجین به نمایش گذاشته شده، در خود این شهر تولید شده و چه بخشی از آنها وارداتی است میگوید: همه این آثار در همدان خلق شدهاند؛ فقط هنرمندان سفالگر در سالهای اخیر، تغییراتی در دستساختههای خود ایجاد کرده و کارهاشان را بهروز کردهاند وگرنه با این تعرفههای گمرک و دشوار بودن بستهبندی و نقل و انتقال کارهای سفال و سرامیک، واردات سفال از چین یا هر جای دیگری منطقی و مقرونبهصرفه به نظر نمیرسد.
این هنرمند سفالگر به اینکه نیمی از کارگاههای سفال در لالجین همدان تعطیل شده یا با بخشی از توان خود کار میکنند، اشاره و بیان میکند: در سالهای اخیر و با توجه به وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود، بسیاری از مشتریان خود را از دست دادهایم. روزگاری، هم وضعیت مالی مردم بهتر بود و توان خریدشان بیشتر؛ هم نمایشگاههای متعددی در سراسر ایران برگزار میشد که هنرمندان در آن شرکت میکردند و به ارائه آثارشان میپرداختند.
شاهدوستی، رونق گردشگری را عامل بسیار مهمی در اقتصاد صنایع دستی میداند و معتقد است: یک زمان، شمار گردشگران ورودی به ایران زیاد بود و صنایع دستی، فروش و رونق خوبی داشت. حالا تعداد گردشگران خارجی که به یزد و اصفهان و شیراز به عنوان شهرهای اصلی ایران میروند، قابل مقایسه با سالهای گذشته نیست چه برسد به کسانی که به همدان میآیند. گذشته از این، هموطنان خودمان هم کمتر از این شهر به شهرهای دیگر سفر میکنند و صنایع دستی از سبد خریدشان حذف شده است. طبیعی هم هست؛ صنایع دستی، هیچوقت جزو کالاهای اساسی زندگی نبوده و نیست.
به گفته او نه تنها هنر و صنایع دستی که حتی صنعت بستهبندی هم، متاثر از اوضاع و احوال اقتصادی است. برای مثال، وقتی قیمت یک بشقاب سفال، 150 هزار تومان است و هزینه لازم برای یک جعبه جیر یا چوبی برای این بشقاب هم به همان اندازه است، خیلی از مشتریان از تهیه جعبه پشیمان میشوند و فقط، خودِ ظرف سفالی را خریداری میکنند؛ البته ارائه صنایع دستی در بستههای زیبا مهم است و یکی از مشکلات عمده صنایع دستی، همین مساله بستهبندی است.