اقتصاد هنر، دغدغه‌ای جدی در انتشار آلبوم‌های موسیقی
آلبوم بنام «رمز و راز سازها» در حالی منتشر شده که بسیاری از هنرمندان به خاطر عدم درآمدزایی از انتشار فیزیکی آثار، ترجیح می‌دهند تولیدات خود را به صورت غیرفیزیکی عرضه کنند؛ موضوعی که چرخه اقتصاد هنر را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. نبود قانون کپی‌رایت و امکان دسترسی رایگان مخاطبان به آثار، هزینه‌های تولید را برای هنرمندان جبران‌ناپذیر کرده و مشکلات بسیاری را در مسیر تولید و انتشار آثار هنری به وجود آورده است.
سفری موسیقایی با رمز و راز سازها
سحر طاعتی: در هیاهوی این روزهای پر از موسیقی که از گوشه و کنار شهر صدای ساز و آواز هنرمندان ژانرهای مختلف به گوش می رسد و با پیچاندن پیچ رادیو و روش کردن تلویزیون و دیدن شبکه های گوناگون داخلی و خارجی انواعی از موسیقی ها به گوش می رسد ، قطعاتی از موسیقی های خاطره انگیز سالیان گذشته همچون «گلنار» به آهنگسازی مجید وفادار همراه با قطعات بداهه، «از خون جوانان وطن» اثر عارف قزوینی، «راز خلقت» به آهنگسازی انوشیروان روحانی، «ساری گلین» ملودی آذری – قفقازی و … توسط نوازندگان برجسته موسیقی ایران بازنوازی و باز اجرا شده اند که در قالب یک البوم موسیقی بنام «رمز و راز سازها» در بازار موسیقی منتشر شده است.
این آلبوم در حالی منتشر شده که بسیاری از هنرمندان به خاطر عدم درآمد از چنین روشی ترجیح به انتشار آثار به صورت غیرفیزیکی می کنند و همین مسئله چرخه اقتصاد هنر را تضعیف می کند. هر چند که عدم انتشار فیزیکی آثار موسیقایی به خاطر عدم قانون کپی رایت از سوی مخاطبان و در نتیجه اختلال در تامین هزینه های صورت گرفته برای تهیه اثر است.
بداهه نوازی، شاخصه موسیقی ایرانی
پویان آزاده، نوازنده برجسته پیانو ایرانی که موفق به ثبت ملی نت نویسی پیانو ایرانی و قرار گیری این شیوه در فهرست آثار ملی معنوی ایران شده در این آلبوم در همکاری با جهانشاه برومند نوازنده ویلن و آهنگساز ، دست به بازنوازی این قطعات شده است . او در این باره به خبرگزاری سینا می گوید: اساسا موسیقی ایرانی بر اساس بداهه پردازی و بداهه نوازی است که البته این مسئله در موسیقی کلاسیک اروپایی هم وجود دارد اما منجر به مکتوباتی شده و ثبت و نت نویسی صورت گرفته است هر چند که دو نوع موسیقی قابل مقایسه با یکدیگر نیستند اما از لحاظ علمی می توان بر اساس یک سری فاکتورها و معیارهای مشخص دو نوع موسیقی را با هم مقایسه کرد.
بیشتر بخوانید:
چرخه اقتصاد موسیقی بانوان چگونه می‌چرخد؟
برنامه های استعدادیابی موسیقی آسیب‌زا یا درآمدزا؟
تاثیر کنسرت-نمایش‌ها بر اقتصاد موسیقی و تئاتر
وی ادامه می دهد:به طور کلی بداهه نوازی شاخصه مهم موسیقی شرق و موسیقی ایران است و این آلبوم نیز بر اساس یک سری بداهه نوازیها و البته با یکسری الگوهای مشخص از پیش تعیین شده و چند بار تمرین با ویلن استاد جهانشاه برومند ضبط و اجرا شده است .
این نوازنده پیانو معتقد است که بداهه پردازی اصول نانوشته ای است که در ذهن نوازنده شکل گرفته و در لحظه جاری میشود و چه بسا کار دشوارتری است از یک موسیقی که از روی نت نواخته می شود. چرا که آهنگساز و مفسر و نوازنده فرصت انتخاب نت و تنظیم و فکر کردن و انتخاب به جا و زیبایی شناسانه نتها را دارند ولی در لحظه نواختن که ما چندین برداشت از هر کدام از قطعات داشتیم این نیست که ما فقط بداهه بزنیم و یک بار و تمام و همان قطعات که صد در صد بداهه بودند نیز برداشتها و اجراهای متفاوتی از آنها داشتیم و از بین این برداشتها انتخاب کردیم که کدام به لحاظ مفهومی ،بار معنایی، پیوند جملات مناسبتر هستند .
آثار ماندگار موسیقی باید ثبت شوند
وی در خصوص لزوم بازنوازی آثار ماندگار گذشته می گوید: آثار گذشتگان که ماندگار شدند آثاری هستند که در طول زمان نشان دادند که همیشه مورد علاقه مردم ماندند و همه چه عموم و چه قشر خاص نسبت به آنها علاقمندند چرا که پیانو ایرانی و ویلن ایرانی جنبه های علمی و آکادمیک و جنبه های پژوهشی هم دارند که در این زمینه فعالیتهای زیادی انجام دادم که هم ثبت ملی شد و هم ایجاد رشته دانشگاهای برای پیانو و ویلن ایرانی کردم در نتیحه این آثار، رپرتوار یا کارگان موسیقی است که بایستی ثبت و حتی برداشتها و تفسیرهای متفاوتی از آنها ارائه شود که این خودش باعث می شود طبقه بندی صورت گیرد و به عنوان کارگان رسمی موسیقی خودمان مورد استفاده قرار گیرد.
این نوازنده پیانو ادامه می دهد: وقتی یک موسیقی زیاد تکرار می شود تبدیل به یک نوستالژی می شود و در خاطرات می ماند و یادآور یکسری خاطرات میشود. این اتفاقی است که برای هر نوع موسیقی فارغ از معیارهای آکادمیک و کیفی و زیبایی شناسانه می افتد.
آزاده معتقد است که دربازنوازی یک خلاقیت نهفته است، ممکن است هیچ اتفاقی به ظاهر نیفتاده باشد اما به طور ذاتی وقتی یک اثری توسط یک شخص دیگر اجرا می شود تفاوتهای حتی فیزیکال مجری آن موسیقی یعنی نوازنده در آن دخیل است که آن اثر را متفاوت می کند و این همان ایده پردازی‌هایی است که خودش به نوعی خلاقیت در آهنگسازی و ملودی پردازی است و تصویرسازی در بداهه نوازی و بازنوازی محسوب می شود.
وقتی یک اثر نسل جوان را نشانه می گیرد
اصل آثاری که در این آلبوم بازنوازی شده اند در قالب گروهی و ارکسترال بوده اند که در این اثر به صورت دونوازی پیانو و ویلن اجرا شده اند و همین موضوعی است که شاید در شرایط کنونی تولید و انتشار فیزیکی آن را قابل قبول تر کرده است.
پویان آزاده در این باره می گوید: در تولید این آلبوم موضوع بر این بود که این ایده را چگونه با پیانو و ویلن در بستر موسیقی ایرانی اجرا کرد. پیانو به خاطره گستره صوتی که دارد و ویلن نیز به دلیل بیان موسیقایی اش می‌تواند تشابه زیاد و تقلید موسیقایی عین به عین از آواز داشته باشد در نتیجه نقش ویلن در این مجموعه هم وکال است و هم سازی و آوازی است.
در دنیای کنونی که نسل جوان خاطره شنیداری کمی از آثار گذشتگان دارند بازنوازی چنین آثاری می تواند پلی بین موسیقی قدیم و موسیقی امروزی و بیان امروزی تر آثار گذشتگان باشد و شاید همین بیان جدید منجر به توجه نسل جوان و خرید و بهره مندی از این اثر و در نهایت به حرکت درآمدن چرخه اقتصادی آلبوم های موسیقی باشد.
پویان آزاده، مدیر انیسیتو پیانو آزاده دراین باره هم بیان می‌کند: بیان این موسیقی طوری تفسیر و بیان شده است است که خیلی با تفسیرهای قبلی که صورت گرفته متفاوت است و این تفاوت به خاطر هارمونی گذاری‌ها و ایده پردازی‌هایی است که انجام شده و عینا فضای دقیق قدیم را القا نمی‌کند و حتی لحن نوازندگی ها هم متفاوت شده است. به طور کلی انتخاب این آثار به گونه ای بوده که نسلی که با آن موسیقی به طور مستقیم درگیر نبوده را هم می تواند جذب کند.
او که شاگرد مستقیم جواد معروفی بوده ادامه می دهد: شنیدن این آثار حتی با تفاسیر متفاوت می‌تواند تاثیر بسزایی بر سلیقه نسل جوان داشته باشد، چرا که خود همین تفسیرهای متفاوت هم برای مخاطب جذابیت ایجاد می کند و باعث مقایسه اجراها می شود.این قیاس خودش کشف را ایجاد می‌کند و همین کشف به گونه ای دیگر زیبایی می آفریند وهمین باعث می شود که با زیباییهای نهفته در قطعات ارتباط بیشتری برقرار و به آن زیبایها هم دست پیدا کنند.
