نگاهی به جاذبه‌های گردشکری ارس؛
رشد اقتصادی منطقه آزاد ارس و توسعه زیرساخت‌های گردشگری
صنعت گردشگری می‌تواند نقش کلیدی در رشد اقتصادی منطقه آزاد ارس ایفا کند، به شرطی که با برنامه‌ریزی صحیح و توسعه پایدار همراه باشد. این صنعت علاوه بر مزایای اقتصادی، می‌تواند به ارتقای سطح زندگی مردم محلی و افزایش تعاملات فرهنگی نیز کمک کند.
لیلا ضامنی: منطقه آزاد ارس، واقع در شمال غربی ایران و هم‌مرز با کشورهای آذربایجان و ارمنستان، با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متنوع، به یکی از مقاصد مهم گردشگری کشور تبدیل شده است، صنعت گردشگری می‌تواند نقش کلیدی در رشد اقتصادی منطقه آزاد ارس ایفا کند، به شرطی که با برنامه‌ریزی صحیح و توسعه پایدار همراه باشد. این صنعت علاوه بر مزایای اقتصادی، می‌تواند به ارتقای سطح زندگی مردم محلی و افزایش تعاملات فرهنگی نیز کمک کند
منطقه آزاد ارس دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی است که در این گزارش به معرفی برخی از این جاذبه‌ها می‌پردازیم:
کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس در منطقه آزاد ارس یکی از شاهکارهای معماری کلیسایی ارامنه است که در میان کوه های «ماغارد» بر حاشیه رود ارس قرار دارد این کلیسا پس از قره کلیسا دومین کلیسای ارامنه در ایران محسوب می شود که به همراه کلیسای “زور زور” وکلیسای چوپان ثبت جهانی شده است.
آبشار آسیاب خرابه
آبشار آسیاب خرابه یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی منطقه آزاد ارس است. این آبشار در گذشته محلی برای آسیاب‌های آبی بوده که با استفاده از نیروی آب، گندم را آسیاب می‌کردند. امروزه بقایای این آسیاب‌ها به همراه آبشارهای کوچک و بزرگ، مناظری دیدنی را برای گردشگران فراهم کرده است.
حمام تاریخی کردشت
حمام تاریخی کردشت از آثار برجای‌مانده از دوران قاجار است که در روستای کردشت واقع شده است. این حمام با معماری زیبا و کاشی‌کاری‌های منحصر به فرد، نمونه‌ای از هنر و فرهنگ ایرانی در دوره قاجار را به نمایش می‌گذارد. بازدید از این حمام، فرصتی برای آشنایی با سبک زندگی و سنت‌های گذشته مردم منطقه فراهم می‌کند.
قلعه عباس میرزا
قلعه عباس میرزا یکی از آثار تاریخی منطقه است که به دستور عباس میرزا، ولیعهد فتحعلی شاه قاجار، ساخته شده است. این قلعه با موقعیت استراتژیک خود در حاشیه رود ارس، نقش مهمی در دفاع از مرزهای شمال غربی ایران در برابر تهاجمات داشته است. امروزه بقایای این قلعه، مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری ایران است.
منطقه آزاد ارس دارای جاذبه‌های دیگری نظیر کلیسای چوپان، کاروانسرای خواجه نظر و بازارچه‌های مرزی است که هر یک با ویژگی‌های خاص خود، تجربه‌ای متفاوت را برای گردشگران رقم می‌زنند.
توسعه زیرساخت‌های گردشگری در منطقه آزاد ارس
در سال‌های اخیر، سازمان منطقه آزاد ارس با توسعه زیرساخت‌های گردشگری، از جمله احداث هتل‌ها، مراکز اقامتی و تفریحی، تلاش کرده است تا رضایتمندی گردشگران را افزایش دهد. بر اساس آمار، تعداد هتل‌های این منطقه از یک هتل در یک دهه پیش به ۱۱ هتل در حال حاضر رسیده است. همچنین، در بازه زمانی ۲۴ اسفند سال گذشته تا ۲۴ فروردین سال جاری، ۴۲۵ هزار خودرو با پلاک غیربومی وارد منطقه شده‌اند که نشان‌دهنده رشد ۷ درصدی ورود گردشگران است.
با توجه به تنوع و غنای جاذبه‌های گردشگری در منطقه آزاد ارس، این منطقه می‌تواند به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران مطرح شود و با توسعه زیرساخت‌ها و معرفی بهتر، پذیرای تعداد بیشتری از گردشگران داخلی و خارجی باشد.
منطقه آزاد ارس در سال‌های اخیر با توسعه زیرساخت‌های گردشگری، به‌ویژه در حوزه اقامت، توانسته است ظرفیت‌های خود را برای پذیرایی از گردشگران در فصول پرمسافر به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
توسعه مراکز اقامتی
تا سال ۱۳۸۹، این منطقه فاقد هتل‌های استاندارد بود و تنها چند مهمان‌پذیر در جلفا فعالیت می‌کردند. از سال ۱۳۹۲ به بعد، با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، تعداد مراکز اقامتی به‌طور چشم‌گیری افزایش یافت. در حال حاضر، ۱۱ هتل، ۶ هتل‌آپارتمان و چندین اقامتگاه بوم‌گردی و مهمان‌پذیر در جلفا فعال هستند که مجموعاً ۴۹ مرکز اقامتی به گردشگران خدمات ارائه می‌دهند.
ظرفیت‌پذیری در فصول پرمسافر
در ایام تعطیلات نوروز و تابستان، منطقه آزاد ارس با افزایش چشم‌گیر تعداد گردشگران مواجه می‌شود. به‌عنوان مثال، در نوروز سال ۱۴۰۳، حدود ۳ میلیون گردشگر به جلفا سفر کردند که این امر نشان‌دهنده رشد ۷ درصدی نسبت به سال قبل است.
برنامه‌های توسعه‌ای آینده
با توجه به افزایش تقاضا در فصول پرمسافر، سازمان منطقه آزاد ارس برنامه‌هایی برای توسعه زیرساخت‌های اقامتی و تفریحی در دست اجرا دارد. از جمله این برنامه‌ها، ساخت ۶ مرکز اقامتی جدید با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است که شامل ۲ هتل ۵ ستاره می‌شود.
با وجود توسعه‌های انجام‌شده، در ایام اوج سفر، همچنان کمبود ظرفیت اقامتی احساس می‌شود. برای رفع این چالش، جذب سرمایه‌گذاران در حوزه‌های اقامتی و تفریحی در دستور کار قرار دارد تا با ایجاد امکانات جدید، نیازهای گردشگران به‌طور کامل برآورده شود.
منطقه آزاد ارس با توسعه مستمر زیرساخت‌های اقامتی و تفریحی، در مسیر تبدیل‌شدن به یکی از مقاصد برتر گردشگری کشور قرار دارد. با اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، ظرفیت پذیرش گردشگران در فصول پرمسافر به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد.
صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه اقتصادی در مناطق آزاد است و منطقه آزاد ارس نیز از این قاعده مستثنی نیست. تأثیرات صنعت گردشگری بر اقتصاد منطقه آزاد ارس را می‌توان از جنبه‌های مختلف بررسی کرد:
1.افزایش درآمد و اشتغال‌زایی
ایجاد فرصت‌های شغلی: توسعه زیرساخت‌های گردشگری، از جمله هتل‌ها، رستوران‌ها، و مراکز
تفریحی، به افزایش فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم در منطقه کمک کرده است.
افزایش درآمد محلی: ورود گردشگران داخلی و خارجی باعث رونق کسب‌وکارهای محلی، از جمله صنایع دستی، فروشگاه‌ها و خدمات حمل‌ونقل می‌شود.
- جذب سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: گسترش صنعت گردشگری منجر به جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مانند هتل‌سازی، ساخت مراکز خرید، و توسعه اماکن تفریحی شده است.
تشویق بخش خصوصی: حضور گردشگران انگیزه‌ای برای بخش خصوصی جهت سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مرتبط با گردشگری ایجاد می‌کند.
- توسعه زیرساخت‌ها
بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل: برای دسترسی بهتر گردشگران، زیرساخت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و هوایی در منطقه ارتقا یافته است.
گسترش خدمات عمومی: افزایش تعداد گردشگران نیاز به خدمات عمومی مانند بهداشت، امنیت و امکانات رفاهی را افزایش داده و کیفیت این خدمات را بهبود بخشیده است.
- توسعه فرهنگی و اجتماعی
معرفی فرهنگ محلی: گردشگری فرصت مناسبی برای معرفی فرهنگ، آداب و رسوم و صنایع دستی منطقه فراهم می‌کند.
تعاملات فرهنگی: ورود گردشگران خارجی به منطقه، تعاملات فرهنگی و تبادل تجربیات بین مردم محلی و گردشگران را افزایش می‌دهد.
- تأثیرات اقتصادی کلان
افزایش درآمد ارزی: جذب گردشگران خارجی منجر به ورود ارز به منطقه می‌شود.
تنوع‌بخشی به اقتصاد منطقه: گردشگری به عنوان یک صنعت پایدار، تنوعی در اقتصاد منطقه ایجاد کرده و وابستگی به صنایع سنتی را کاهش می‌دهد.
با وجود تأثیرات مثبت گردشگری چالش‌هایی نیز در توسعه گردشگری در منطقه آزاد ارس وجود دارد:
حفظ محیط‌زیست: توسعه گردشگری باید به‌گونه‌ای باشد که به محیط‌زیست منطقه آسیب نرساند.
زیرساخت‌های ناکافی: نیاز به بهبود زیرساخت‌ها همچنان احساس می‌شود.
مدیریت صحیح: برنامه‌ریزی دقیق برای جذب گردشگر و مدیریت منابع ضروری است.
عکس: لیلا ضامنی
