تحقیقات فضایی چگونه پزشکی را متحول کرده است؟

سیناپرس: فضانوردان در ماموریت‌های خود با مشکلاتی همچون تهوع، جابجایی و تغییر در میزان مایعات بدن، اختلال در الگوی خواب، کاهش مقاومت و سیستم ایمنی بدن و بیماری‌های روحی مواجه هستند. البته پس از بازگشت آنها به زمین بدن و روحیه فضانوردان به حالت عادی بر می‌گردد. این بازگشت در موارد متعدد ممکن است خیلی زود رخ دهد یا به صورت تدریجی و خیلی کند باشد. برای مثال تغییراتی چون کاهش توده استخوانی و آتروفی استخوان‌ها، برای چندین سال بدن فضانوردان را دچار چالش می‌کند.

 

با وجود چنین شرایطی در فضا، مطالعات زیست-پزشکی‌ فضایی، مدت‌هاست که مورد توجه بسیاری از دانشمندان برجسته دنیاست. برای فرستادن انسان به فضا به جهت انجام ماموریت‌های فضایی طولانی‌مدت، ‌باید تاثیر و میزان تغییرات سیستم‌های زیستی در فضا و مشکلاتی را که فضانوردان پس از بازگشت به زمین با آن مواجهه هستند شناخته شوند. 

البته نتیجه اصلی تنها جهت کاربرد برای ارسال انسان به فضا و زندگی در آن محیط بیگانه نیست. نتایج مطالعات زیست-پزشکی فضایی در زندگی انسان روی زمین و سلامت آن نیز تاثیر زیادی دارد. به طوری که تلاش برای رفع مشکلاتی که فضانوردان در طول ماموریت‌های فضایی و پس از بازگشت به زمین با آن مواجه هستند موجب پیشرفت علم، توسعه فناوری و ارتقای سطح کیفیت زندگی بشر در حوزه‌های مختلف چون پزشکی، بهداشت و سلامت، زیست شناسی و محیط زیست شده است.

بسیاری از روش‌ها، دستگاه‌ها و سیستم‌هایی که در حال حاضر مورد استفاده پزشکان روی زمین است، پیش از این برای کاربرد در ماموریت‌های فضایی طراحی و یا ساخته شده بودند.

به عنوان مثال سیستم ماموگرافی دیجیتال امروزه که در موارد مشکوک به سرطان سینه، به طور دقیق نمونه برداری از سینه را امکان پذیر می‌سازد از یک فناوری خاص بهره می‌برد که پیش از این و برای نخستین بار در طراحی و ساخت تلسکوپ‌ فضایی هابل به کار رفته بود. 

در یک مثال مشابه دیگر می‌توان به ساخت دستگاه‌هایی (مثل باتری) برای قرارگیری درون بطن قلب برای بیمارانی که دچار نارسایی قلبی هستند و منتظر پیوند قلب هستند، اشاره کرد. مشابه این وسایل برای نخستین برای برای پژوهش در زمینه عملکرد قلب فضانوردان در فضا ساخته شده و به کار گرفته شده بود. 

همچنین پیشرفت در روش‌های پزشکی از راه دور که به پزشکان امکان مراقبت و درمان بیماران در نقاط دور افتاده را می‌دهد نیز به دلیل پژوهش‌هایی است پیش از این که برای مطالعه وضعیت جسمی فضانوردان در ایستگاه‌های فضایی از راه دور صورت گرفته است. 

پوکی استخوان یکی از عوارض پیری است که باعث می شود استحکام استخوان و توانایی تحمل بار خارجی کاهش یابد و استخوان مستعد شکستگی شود. برای حل این مشکلات دستگاهی ساخته شده است که به کمک آن می توان پارامترهای استخوانی، تراکم مواد معدنی و ساختار استخوانی را بررسی کرد. نکته مهم اینجاست که این دستگاه برای نخستین بار برای مطالعه وضعیت تراکم استخوانی فضانوردان پس از بازگشت از فضا ساخته شده است.

ماموریت‌های فضایی در درمان بیماری‌های روانی نیز تاثیرگذار بوده‌اند. در ماموریت‌های فضایی سیستمی وجود دارد که از آن برای تشخیص بیماری‌های روحی و روانی و اختلالات شخصی فضانوردان در سفرهای طولانی مدت فضایی استفاده می‌شود. این سیستم که از روش‌های رفتارشناسی برای استفاده می‌کند امروزه برای درمان تعداد زیادی از افراد ساکن در مناطق فاقد مراکز بهداشت روانی، کاربرد دارد. 

No tags for this post.