نگاهی به دخل و خرج جشنواره سینما حقیقت در 5 سال
آیا فروش جشنوارۀ هجدهم رکورد می‌زند؟
هر سال در هفتۀ پایانی آذر جشنوارۀ سینما حقیقت به سر خط اخبار هنری می‌رود. دور هجدهم این جشنواره امسال در تاریخ 20 تا 25 آذر میزبان علاقه‌مندان به سینمای مستند خواهد بود؛ سینمایی که در سالیان گذشته فراز و نشیب بسیاری را تجربه کرده و اوج آن همه‌گیری کرونا بوده است. در ادامه و به بهانۀ برگزاری هجدهمین دورۀ این جشنواره، به گردش مالی آن نگاهی انداخته‌ایم.
آمارها چه می‌گویند؟
مهدی نوروز: روز یکشنبه 18 آذر، هجدهمین جشنواره سینما حقیقت کار خود را با اکران 32 مستند آغاز کرد؛ فیلم‌هایی که اکران آن‌ها تا روز 25 آذر در پردیس سینمایی چارسو ادامه خواهد داشت. بر خلاف بسیاری از رویدادهای فرهنگی و هنری که در کشور برگزار می‌شود، سینما حقیقت یکی از رویدادهایی است که چندان خبری در مورد گردش مالی آن به چشم نمی‌خورد. با این حال و اگرچه هیچگاه آمار تفصیلی و دقیقی در مورد فروش جشنوارۀ سینما حقیقت منتشر نشده اما نگاهی به اظهار نظر دست‌اندرکاران این جشنواره به ویژه دبیر آن که از 6 دورۀ قبل بر عهدۀ محمد حمیدی مقدم بوده، تا حدی می‌تواند شرایط را روشن کند.
تاکنون و بر اساس اظهار نظر دبیر جشنواره هجدهم، این رویداد توانسته است 105 میلیون تومان بلیط بفروشد. هرچند این رقم را نمی‌توان عدد نهایی دانست زیرا در روز سوم برگزاری رویداد اعلام شد و احتمالاً تا روز اختتامیه ارقام جدیدی منتشر شود، اما تا همینجا نیز فروش سینما حقیقت نسبت به سال گذشته تفاوت معناداری را نشان می‌دهد. حمیدی مقدم روز سوم این جشنواره در مصاحبه‌ای گفت: «ما حدود 105 میلیون تومان فقط از بلیت فروشی درآمد داشته‌ایم. این در حالی است که سال گذشته تا پایان جشنواره، فروش ما به حدود 30 میلیون تومان رسید.»
فروش سینمای مستند در دوران همه‌گیری
به گزارش خبرگزار سینا، فروش 30 میلیون تومانی‌ای که دبیر جشنوارۀ سینما حقیقت به آن اشاره می‌کند نیز البته در نوع خود یک رکورد است، البته رکورد پایین بودن فروش. حتی در سال 1399 و به دنبال بحران همه‌گیری کویید 19که بسیار نیز دامن‌گیر سینما شد، میزان بلیط فروخته شده از سال 1402 بیشتر بود. در آن سال اکران فیلم‌های مستند این جشنواره به صورت مجازی بود و اختتامیه آن نیز آنلاین انجام شد و جشنواره سینما حقیقت حدود 90 میلیون تومان فروش بلیط داشت که نسبت به حتی نسبت به سال 1398 و پیش از شروع بحران همه‌گیری اندکی افزایش را نشان می‌داد؛ همان زمان حمیدی مقدم در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایسنا گفته بود: «سال گذشته [1398] در برگزاری فیزیکی شاهد جهش بودیم، در بلیت‌فروشی ۷۵ میلیون تا ۸۰ میلیون تومان درآمد داشتیم. این رقم در این دوره [1399]به مرز ۹۰ میلیون تومان رسید.»
بیشتر بخوانید:
چرا صنعت گردشگری ایران عقب ماند؟
پیدا و پنهان یک بازار گسترده و جذاب/جدول
از میزان آمار ارقام حد فاصل سال‌های 1400 تا 1402 باید عبور کنیم زیرا آماری در دست نیست و حتی همین اظهار نظرهای دبیر جشنواره نیز دیده نمی‌شود. همانطور که بر روی وبسایت مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی وابسته به وزارت ارشاد انتشار آمار گردش مالی از سال 1400 به این سو متوقف شده است. اما حالا که صحبت از این مرکز به میان آمد بد نیست نگاهی داشته باشیم به میزان مشارکت آن در سینمای مستند، البته مشارکت مالی چرا که از لحاظ فنی این مرکز برگزار کننده جشنوارۀ سینما حقیقت به شمار می‌رود.
دخل و خرجی که با هم نمی‌خواند
تا سال 1398 مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی برای هر مستند میانگین 70 تا 130میلیون تومان مشارکت داشته است و این رقم در سال 1399 به 200 میلیون تومان رسیده بود. البته همان زمان دبیر جشنواره و رئیس مرکز تلویحاً این مبلغ را ناکافی دانسته و گفته بود که همین حالا «برای یک تیزر تبلیغاتی ساده 100 میلیون تومان هزینه می‌شود.» نکته جالب این است که میزان مشارکت مرکز برای هر فیلم از میزان فروش کل فیلم‌ها در همان سال بیشتر بوده و این ناترازی نشان می‌دهد که حتی با وجود همین حمایت اندک، باز هم سینمای مستند بازگشت سرمایۀ چندانی نداشته است یعنی حداقل در جشنوارۀ سینما حقیقت آن طور که باید نفروخته است. شاید با اغماض تا سال 1399 و حتی 1400 را بتوان زیر سایۀ بحران کرونا قرار داد اما فروش 30 میلیونی سال 1402 همچنان یک چرا و علامت سؤالی را در برابر مخاطب قرار می‌دهد. باید منتظر ماند و دید با پایان جشنوارۀ هجدهم سینما حقیقت آیا شاهد رکوردی جدید در سینمای مستند و شروع روندی امیدوارکننده برای آن خواهیم بود و آیا فیلم‌های مستند آن طور که باید و شاید در ویترین خود یعنی جشنوارۀ سینما حقیقت مورد استقبال قرار خواهند گرفت یا خیر.
