چرا بازی‌سازان ایرانی مهاجرت می‌کنند؟
یکی از محبوب‌ترین بازی‌های موبایلی ایران که رکوددار بیشترین نصب نیز هست «آمیرزا» است. «آمیرزا» در سال ۱۳۹۷ با حدود ۴ میلیارد دست بازی، پدیدهٔ سال صنعت بازی ایران و پرمخاطب‌ترین بازی ویدیویی ایرانی در تاریخ لقب گرفت و توانست عنوان برترین بازی سال ۱۳۹۶ را نیز کسب کند.با «شهریار ازهاریان‌فر» سازندهٔ این بازی و بازی‌ساز جوان کشورمان دربارهٔ «آمیرزا» و چالش‌های بازی‌سازی در ایران گفت‌وگو کردیم.
از بازی می‌نوشت، خودش بازی‌ساز شد
به گزارش خبرگزاری سینا، «شهریار ازهاریان‌فر» هم‌بنیان‌گذار استدیو «نردبان اندیشه فردا» سازندهٔ بازی‌های محبوب «آمیرزا» و «باقلوا» است. او در سال ۱۳۶۵ به دنیا آمده و در رشتهٔ برنامه‌ریزی شهری تحصیل کرده است.ورود او به حوزهٔ بازی‌های رایانه‌ای به قبل از ۱۶ سالگی‌اش برمی‌گردد که در بخش «دوچرخه» همشهری دربارهٔ بازی‌ها می‌نوشت. در سال ۱۳۸۳ به محض اینکه وارد دانشگاه شد، همکاری‌اش را با مجله‌ای به نام «کاربر» آغاز کرد. در مجلهٔ کاربر علاوه بر بازی‌ها، دربارهٔ رایانه، وب، سخت‌افزار، نرم‌افزار و… هم می‌نوشت. تقریباً سال ۱۳۸۸ وارد حوزهٔ ساخت بازی شد و از سال ۱۳۹۰ بر ساخت بازی‌های موبایلی تمرکز کرد.
«آمیرزا» از راه می‌رسد…
سال ۱۳۹۵ بود. دو سال از ساخت بازی «باقلوا» می‌گذشت که این تیم تصمیم گرفت چند پروژهٔ ساخت بازی دیگر را شروع کند. پروژه‌ها را یکی‌یکی شروع کردند. اما به دلیل حجم کار زیادی که می‌طلبیدند، از انتشار به موقع باز ماندند. به همین خاطر تصمیم بر این شد که ساخت بازی خیلی کوچک‌تری را آغاز کنند.این بازی که ساختش تقریباً یک سال طول کشید، نامش شد «آمیرزا». سال ۱۳۹۶ منتشر شد و آنچنان بین ایرانیان جا باز کرد و محبوب شد که عنوان «برترین بازی سال ۱۳۹۶» را هم از آن خود کرد و تاریخ‌ساز شد. این بازی هنوز هم رکورددار بیشتری نصب در ایران است.
«آمیرزا» الان در چه حال است؟
«آمیرزا» الان بیش از ۴۰ میلیون نصب تجمعی از کلیهٔ مارکت‌ها دارد؛ البته به جز آی‌اواس (iOS) چون این سیستم‌عامل آمیرزا را حذف کرد.به هر حال «آمیرزا» امروز پردانلودترین بازی ایرانی است. بازی از دو بخش درآمد دارد؛ یکی داخل بازی که سکه و بلیت بخش آنلاین فروخته می‌شود، و دیگری تبلیغات.ضمناً بازی رومیزی «آمیرزا» هم به تازگی منتشر شده و در سطح شهر موجود است.
«به فرهنگ ایران و زبان فارسی علاقه‌مندم»
دغدغه‌های ملی و فرهنگی ازهاریان‌فر به‌عنوان سازندهٔ بازی «آمیرزا» باعث شده است تمام بازی‌هایی که تا کنون برای کامپیوتر یا موبایل ساخته است، حاوی مفاهیم ایرانی و راوی بخشی از تاریخ کشورمان باشند. مثل بازی «شمشیر نادر»، «لطفعلی خان زند» و… که همگی بخشی از تاریخ و فرهنگ ما هستند.ازهاریان‌فر علاقهٔ شخصی به فرهنگ ایرانی را دلیل این انتخاب می‌داند. چیزی که باعث شد تصمیم بگیرد بازی‌هایی مثل «باقلوا» و «آمیرزا» را صراحتاً با موضوعیت زبان فارسی بسازد…
تقویت دیکته با «آمیرزا»!
در بازی‌هایی که ساخته است جنبهٔ آموزشی بازی‌ها کاملاً نمود دارد که نشان‌دهندهٔ اهتمام سازنده به امر آموزش است. ازهاریان‌فر در این باره می‌گوید «برایمان مهم است که بتوانیم فرهنگ ایرانی را نشان بدهیم و به‌نوعی خیلی از بدعت‌های غلطی که در زبان و کلمات فارسی گذاشته شده تصحیح کنیم. مثلاً خیلی از دیکته‌هایی که الان نوشته می‌شود، غلط است و ما به عمد آن کلمات را در بازی می‌آوریم تا بازیکن با دیکتهٔ صحیح آن آشنا شود.»
وقتی «آمیرزا» به مهدکودک می‌رود
بازی‌های حوزهٔ کلمات را با سواد خیلی ابتدایی هم می‌توان انجام داد. بنابراین اگرچه برای بازی «آمیرزا» داشتن سواد خواندن حروف لازم است، اما از لحاظ دیگر شاخص‌ها، این بازی رده‌بندی سنی مثبت ۳ سال دارد. یعنی اگر کودک ۳ ساله‌ای هم خواندن را زودتر فرا گرفته باشد، می‌تواند از این بازی استفاده کند تا یک فرد کاملاً مسن. چون فاقد محتوای آسیب‌زا است.ازهاریان‌فر می‌گوید «برایمان مهم بود انتخاب کلمات به گونه‌ای باشد که حتی سنین پایین هم بتوانند با بلد بودن حروف، این بازی را انجام بدهند. ما در آمیرزا از بازیکن ۳ ساله تا بازیکن ۹۰ ساله داریم. در مهدهای کودک و مراکز پیش‌دبستانی از طریق همین بازی به کودکان حروف و کلمات را می‌آموزند. در نتیجه طیف وسیعی از مخاطب را پوشش می‌دهد.»
چالش‌های بازی‌سازی؛ از مجوزهای ریز و درشت تا فیلترینگ و تحریم
از چالش‌های بازی‌سازی در ایران که می‌پرسیم، بازی‌سازان نمی‌دانند از کدام دردشان بگویند و کدام را پیش از دیگری مطرح کنند که اولویت را رعایت کرده باشند.ازهاریان‌فر می‌گوید «فکر می‌کنم ایران جزیره‌ای است کاملاً متفاوت با مناطق دیگر دنیا. اگر بخواهیم مثلاً با چین مقایسهٔ تطبیقی کنیم، بازی‌ساز در چین خیلی به دنبال مجوز و این مسائل نیست و ظرف ۲۰ دقیقه کلیهٔ مجوزهای لازم را می‌گیرد. ولی ما هنوز بعد از گذشت این همه سال که مجوزهای پایه‌ای از ارشاد و بنیاد و نظام صنفی و ده‌ها مجوز دیگر را گرفته‌ایم، همچنان بر سر ای‌نماد دچار مشکل هستیم. یعنی بعد از این همه سال نتوانسته‌ایم یک ای‌نماد ساده بگیریم. مشکل مجوزها و مراجعه به سازمان‌های مختلف و مجوز داخل مجوز دیگر خیلی اذیت‌کننده است.»سازندهٔ «آمیرزا» با اشاره به بحث پرتکرار فیلترینگ و آزاردهنده بودن برای کسب‌وکارها و بازی‌سازها می‌گوید «فیلترینگ گوگل‌پلی تقریباً ۵۰ درصد کل صنعت بازی‌سازی را نابود کرده است. فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام و تلگرام ابزار شبکهٔ اجتماعی را برای تبلیغ بازی‌ها از ما گرفته است. کلاً کیفیت خود اینترنت هم که هر روز دارد بدتر می‌شد. به همهٔ این‌ها مسائل تحریمی را هم بیفزایید.»
فرصت زیاد است، اگر بگذارند
ازهاریان‌فر دربارهٔ فرصت‌های موجود در صنعت بازی می‌گوید «فرصت‌های خیلی زیادی هست که طی این سال‌ها به دلیل سیاست‌گذاری‌های غلط تمامش از بین رفته و کشته شده. چون یک محصول فرهنگی زمانی می‌تواند رشد کند که صادرات داشته باشد. مدل کرهٔ جنوبی یا چین را نگاه کنید که الان به صورت جدی وارد صنعت بازی شده‌اند. مثلاً بازی «ووکانگ» تقریباً با هزینهٔ ۷۰ میلیون دلار ساخته شده، ولی الان رکورد فروش کل آمریکا را زده است.»او دربارهٔ محدودیت‌های کار به‌عنوان یک بازی‌ساز ایرانی می‌گوید «فرصت‌ها خیلی زیاد است، ولی متأسفانه امکان استفاده از آنها نیست. ما نمی‌توانیم به راحتی شرکتی مثلاً در آلمان یا دوبی ثبت کنیم که بتوانیم بازی‌هایمان را از آن طریق منتشر کنیم. در واقع نمی‌توانیم به‌عنوان یک توسعه‌دهندهٔ ایرانی کار کنیم.»
رانت‌بازی‌ها ناامیدمان کرده!
ازهاریان‌فر که بازی «آمیرزا» را به صورت شخصی و خصوصی و بدون هیچ‌گونه وام یا حمایت مادی و معنوی ساخته است، دربارهٔ قوانین غلط در حوزهٔ بازی‌سازی می‌گوید «قوانین غلط این حوزه متأثر از قوانین کلی کشور است که اساساً تولید در آن مفهومی ندارد. در دانش‌بنیان ۱۵ درصد وام‌ها متعلق به چند شرکت معدود است که حتی تولیدکننده هم نیستند، بلکه همگی واردکننده‌اند. تقریباً ۷۰ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان هیچ تسهیلاتی دریافت نکرده‌اند. در حالی که ما و بسیاری از شرکت‌های دیگر برای مباحث بیمه و… هنوز نتوانسته‌ایم از هیچ‌گونه تسهیلاتی استفاده کنیم. الان شاید ۷-۸ تیم بزرگ بازی‌ساز در ایران مانده‌اند که پای صحبت‌هایشان که بنشینید به‌شدت دچار یأس و ناامیدی شده‌اند و ممکن است همین روزها از ایران بروند.»امیدواریم مسئولان کشور تدبیری اساسی برای حفظ این سرمایه‌های خلاق و نوآور بیندیشند؛ که اینان می‌توانند منشأ حرکات و برکات فراوان و تولید و ارزآوری برای کشور باشند.
منبع: فارس
