شکست کلیشه‌های منفی در مورد بازی‌های ویدیویی:
آیا گیمرها می‌توانند جراح شوند؟

تا مدت‌ها این کلیشه در مورد بازی‌های رایانه‌ای وجود داشت که موجب آسیب به ذهن و روان افراد شده و آسیب‌های جبران ناپذیری برای ذهن افراد به ویژه جوانان به همراه دارند. حالا اما جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهند که این بازی‌ها نه تنها می‌توانند آن طور که بزرگنمایی شده آسیب زا نباشند بلکه در برخی موارد مهارت‌های شناختی را برای مشاغل حساس نظیر ترافیک هوایی یا جراحی تقویت می‌کنند. پشتوانۀ این نظرات از آنجایی قوی‌تر می‌شود که دو تحقیق در ماه‌های اخیر یعنی فوریه 2024 و اکتبر همین سال بر تأثیرات مثبت بازی‌های رایانه‌ای صحه گذاشته‌اند. در ادامه گزارشی از این تحقیقات را از نظر می‌گذرانید.

مزایای شناختی بازی‌های ویدیویی

مهدی نوروز:‌ بازی‌های ویدیویی ممکن است توجه و حافظه را بهبود بخشند. طبق یک مطالعه و تحقیق جدید که نتایج آن در ژورنال روان‌شناسی بریتانیا منتشر شده، گیمرهای حرفه‌ای در انجام وظایفی که کارکردهای شناختی مانند توجه و حافظه را می‌طلبد، عملکرد بهتری داشته‌اند.

این مطالعه که در آزمایشگاه تحقیقات علم ورزش‌های الکترونیکی «لرو» در دانشگاه لیمریک انجام شد، شامل 88 جوان بود که نیمی از آن‌ها به‌طور منظم و بیش از هفت ساعت در هفته بازی‌های ویدیویی اکشن انجام می‌دادند.

در این تحقیق شرکت‌کنندگان در سه آزمایش که جنبه‌های مختلف عملکرد شناختی آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کرد، مورد بررسی قرار گرفتند. برای این منظور یک تست سادۀ زمان واکنش، یک وظیفه شامل تغییر بین پاسخ‌دهی به ترکیب‌های عدد و حروف (برای سنجش عملکرد اجرایی، انعطاف‌پذیر و خودکنترلی) و همچنین یک فعالیت بر پایۀ ماز (Maze Task) برای سنجش حافظۀ دیداری-فضایی تعریف شد.

به دنبال این تحقیق محققان دریافتند که گیمرهای معمولی توانستند وظایف عدد-حرف و ماز را به ترتیب 12.7 و 17.4 درصد سریع‌تر از گروه غیر گیمرها به پایان برسانند.

به گزارش خبرگزاری سینا،‌ دکتر آدام توث از دانشگاه لیمریک و آزمایشگاه «لرو» و یکی از نویسندگان این پژوهش دربارۀ این نتایج می‌گوید: «بازی‌های ویدیویی که به‌طور منظم انجام می‌شوند، اغلب مورد انتقاد قرار می‌گیرند و به عنوان غیرسالم دیده می‌شوند، اما تحقیقات ما نشان می‌دهد که گیمرها ممکن است در مقایسه با جمعیت عمومی، از برخی مزایای شناختی، به‌ویژه در زمینه توجه و حافظه، برخوردار باشند.»

دکتر مارک کمپبل یکی دیگر از محققان دخیل در این پژوهش به ژورنال روان‌شناسی بریتانیا می‌گوید: «مطابق با تحقیقات قبلی آزمایشگاه ما، این مطالعه در بخش‌هایی که عملکرد شناختی حیاتی است، مانند جراحی و کنترل ترافیک هوایی، می‌تواند اهمیت داشته باشد؛ جایی که بازی‌های ویدیویی می‌تواند برای توسعه عملکرد شناختی نخبگان مورد نیاز تشویق شود.»

بازی‌های رایانه‌ای خستگی ذهنی به همراه دارند؟ شاید نه!

این تحقیقات همچنین زاویۀ دیگری را بررسی کرده است؛ اینکه آیا گیمرها نسبت به جمعیت عمومی کمتر دچار خستگی شناختی می‌شوند یا خیر؟ خستگی شناختی به عنوان کاهش عملکرد در وظایفی تعریف می‌شود که نیاز به فعالیت ذهنی پایدار دارند و می‌تواند به صورت اشتباهات و دشواری در حفظ تمرکز ظاهر شود.

برخی از شرکت‌کنندگان قبل از ارزیابی مجدد در آزمایش‌های شناختی اولیه، به یک وظیفۀ اضافی اختصاص داده شدند که نیاز به تمرکز طولانی‌مدت داشت و به خستگی شناختی منجر می‌شد.

محققان دریافتند که عملکرد گیمرها و غیرگیمرها با نرخ یکسانی کاهش یافت و تفاوت قابل‌توجهی در سطح خستگی شناختی تجربه‌شده مشاهده نشد. این موضوع نشان می‌دهد که باور عمومی مبنی بر اینکه بازی‌های ویدیویی ممکن است به تمرکز ضعیف منجر شود، ممکن است نادرست باشد.

لزوم پیوستگی گیمینگ با فعالیت بدنی و ورزش

از سویی یک مطالعۀ بزرگ دیگر نشان داده است که بازی‌های ویدیویی توانایی‌های شناختی را تقویت می‌کند، اما تأثیری بر سلامت روان ندارد. در حالی که ورزش، بدون تأثیر بر شناخت، به بهبود سلامت روان کمک می‌کند. بیش از ۱۰۰۰ شرکت‌کننده پس از بازی‌های ویدیویی و تکمیل یک پرسشنامۀ سبک زندگی، تست‌های شناختی انجام دادند.

مطالعه‌ای که به رهبری عصب‌شناس مشهور دانشگاه وسترن یعنی آدریان اوون، انجام شد، نشان داد که در میان حدود ۱۰۰۰ نفر که تمام وظایف را به پایان رساندند، بازی‌های ویدیویی تأثیر مثبتی بر شناخت فرد داشت، اما به نظر نمی‌رسد که تأثیری بر سلامت روان او داشته باشد.

اوون، استاد علوم اعصاب شناختی و تصویربرداری در دانشکده پزشکی و دندانپزشکی شولیش در دانشگاه وسترن، در این‌باره معتقد است: «بازی‌های ویدیویی با بهبود توانایی‌های شناختی همراه بوده اما تأثیری بر سلامت روان نداشته‌اند، در حالی که فعالیت بدنی بیشتر با بهبود سلامت روان مرتبط بود اما تأثیری بر سلامت شناختی نداشت.»

این تحقیقات البته یک نکتۀ قابل توجه را در زمینه سلامت روان عرضه کرد. بر این اساس برای شرکت‌کنندگانی که معیارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی در هفته را رعایت کرده یا از آن فراتر رفته‌اند، ۱۲ درصد بیشتر احتمال دارد که علائمی از افسردگی نداشته باشند و همچنین ۹ درصد بیشتر احتمال دارد که علائمی از اضطراب نداشته باشند.