کاهش سرب در برنج با اصلاح روش آبیاری
سرب یکی از آلاینده‌های محیط زیست است که به علت خواص سمی و تجمع پذیری و همچنین ماندگاری طولانی، عوارض زیادی بر محیط زیست دارد. در صورت آلوده بودن خاک ها به این فلز سنگین، ممکن است جذب آن در اندام های گیاهان خوراکی صورت گرفته و با تغذیه به بدن انسان منتقل شود و به این ترتیب آسیب های جبران ناپذیری به سلامتی وارد آورد.
برای اجتناب از این اتفاق بایستی کشت گیاهان را به گونه ای مدیریت نمود که جذب این فلز سنگین در آن ها به حداقل ممکن برسد. یکی از این روش ها، استفاده از مدیریت صحیح آبیاری است که اخیرا توسط گروهی از پژوهشگران دانشگاه شهرکرد مورد بررسی قرار گرفته است.
سرب یکی از آلاینده‌های محیط زیست است که به علت خواص سمی و تجمع پذیری و همچنین ماندگاری طولانی، عوارض زیادی بر محیط زیست دارد.
در این پژوهش که بر روی گیاه برنج انجام شده، تاثیر چهار نوع مدیریت مختلف آبیاری در کشت برنج بر میزان سرب در دسترس خاک و جذب شده در اندام هوایی این گیاه مورد ارزیابی واقع شده است. این موارد شامل آبیاری به شیوه غرقاب کامل زمین، آبیاری به روش کنترل سطح ایستابی در 20 و 36 سانتی‌متری زیر سطح خاک و بالاخره آبیاری تناوبی که شامل استغراق کامل خاک و سپس قطع آبیاری تا مصرف آب توسط گیاه و رسیدن سطح ایستابی تا 4 سانتی‌متری زیر سطح خاک می باشد، بوده اند.
نتایج این پژوهش نشان داد که نحوه مدیریت سطح ایستابی بر میزان سرب در دسترس و جذب شده در اندام هوایی گیاه برنج تاثیر معنی‌داری دارد و میزان رطوبت موجود در ناحیه توسعه ریشه، در جذب و انتقال این عنصر از خاک به اندام گیاه نقش بیشتری ایفا می‌کند.
یافته ها حاکی از آن است که استفاده از روش آبیاری که در آن، سطح ایستابی در 20 سانتی‌متری زیر سطح خاک نگه داشته شده و به عبارت دیگر فقط 50 درصد خاک موثر در کشت برنج، در حالت غرقابی باشد می تواند میزان سرب قابل دسترسی خاک را تا حدود 22 درصد کاهش داده و و همچنین میزان سرب جذب شده در اندام های هوایی و دانه برنج را به ترتیب به میزان 40 و 44 درصد کاهش دهد.
نتیجه مهم دیگر این پژوهش نشان از آن دارد که استفاده از این روش آبیاری باعث می شود که کارآیی مصرف آب در برنج حدود 25 درصد افزایش یابد. این بدان معنا است که گیاه در این حالت، آب را به شکل موثرتری مورد استفاده قرار می دهد.
یافته های این پژوهش جالب توجه که به صورت مقاله ای علمی پژوهشی در آخرین شماره از نشریه «حفاظت منابع آب و خاک» به چاپ رسیده، می تواند راهگشای تحقیقات دیگر در سطوح مزرعه ای بوده و به راهکارهای عملی در سطح کلان منجر شود.
گزارش: محمدرضا دلفیه
منبع: رحمانی سامانی، ا. و همکاران. 1396. تاثیر مدیریت آبیاری بر میزان سرب در دسترس در خاک و تجمع آن در اندام هوایی برنج. حفاظت منابع آب و خاک، 6(3): 139-127.
No tags for this post.
