بازار 250 هزار میلیارد تومانی صنایع خلاق در ایران

مسعود حسنلو، دبیر ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم در گفت‌و‌گو با مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در خصوص اهمیت موضوع تامین مالی برای شرکت های خلاق، گفت: تامین مالی یکی از مسائل مهم اکوسیستم نوآوری است و صندوق نوآوری شکوفایی، صندوق پژوهش فناوری و قوانین مالیاتی همه در راستای تامین نیازهای مالی این اکوسیستم ایجاد شدند. با این حال، هنوز شرایط استفاده کامل شرکت های فعال در اکوسیستم خلاق از این روش ها وجود ندارد؛ به طور مثال در حال حاضر، صندوق نوآوری و شکوفایی به دلیل قوانین موجود نمی‌تواند به شرکت های خلاق، تسهیلات ارائه کند. این در حالی است که  برخلاف حوزه دانش بنیان، صنایع فرهنگی و خلاق از سال ها قبل در سبد مصرف مردم وجود داشته و ما یک بازار نزدیک به 250 هزار میلیارد تومانی در حوزه صنایع خلاق داشته و داریم. از این رو، ساز و کاری برای تامین مالی شرکت های خلاق در دستور کار ستاد قرار گرفت و جمع سپاری در سه فرمت را برای این مهم کلید زدیم؛ نخستین فرمت، سرمایه‌گذاری جمعی  است. دوم، تامین سرمایه به صورت پیش خرید است، در این شیوه، سرمایه در گردش مورد نیاز شرکت ها برای تولید یا برای خدمات از طریق مشارکت های خرد تامین می شود و مردم با بهره مندی از یک تخفیف می توانند کالا رو زودتر از موعد پیش خرید کنند. این یکی از اتفاقاتی است که در دنیا در پلتفرم های معتبر در حال انجام است و حوزه سوم، Donate یا هدیه است.

 به گفته او، اکوسیستم تامین مالی جمعی در حوزه اول در کشور شکل گرفته است. ولی در حوزه دوم و سوم هنوز به بلوغ کافی نرسیده است.

حسنلو ادامه داد: یکی از برنامه های امسال ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم، تمرکز بر دو مرحله دیگر جمع سپاری است البته ما الان پلتفرم های جمع سپاری زیادی داریم و قصد ما رقابت با این پلتفرم ها نیست و می‌خواهیم یک ویترین تخصصی در حوزه صنایع خلاق ایجادکنیم که به اسم سامانه یا سکوی رود این کار طراحی شده و طی آن ما همه پروژه های جمع سپاری و سرمایه گذاری جمعی را در حوزه صنایع خلاق تجمیع کرده و در مرحله بعد، اعتباربخشی یا اعتبارسنجی می کنیم. از دیگر اقدامات ما در این بخش همچنین، ارزیابی اثر اجتماعی است و به اصطلاح به مخاطب راهنمایی می کنیم که روی چه طرحی می تواند سرمایه گذاری و  تامین مالی انجام داده و تاثیرگذاری اجتماعی بیشتری داشته باشد.

وی در خصوص اینکه در حال حاضر جمع سپاری در چه مرحله ای است، تصریح کرد:  در حال حاضر، فعلا فراخوان دادیم و هدف ما اتصال طرح هایی است که تا به امروز در اکوسیستم صنایع خلاق وجود داشته و می تواند از بستر و زیرساخت پلتفرم جمع سپاری استفاده کنند،  مرحله دوم قراردادن تسهیل گر ها و مشوق هایی است که سراغ پروژه های صنایع خلاق بروند.

حسنلو با بیان اینکه جنس تعاملات اقتصادی در بازار صنایع  خلاق B2C است، اظهار داشت: در هم تنیدگی بازار محصولات صنایع خلاق با متن زندگی مردم و اجتماع، بازار را برای صنایع خلاق به یک مسئله کلیدی بدل می کند و به همین دلیل هم در حوزه جمع سپاری به سراغ پیش خرید رفتیم چرا که این محصولات اکثرا در سبد مصرف مردم قرار دارند و قطعا اگر محصولی در حوزه صنایع خلاق تولید شده و در سبد مصرف وجود نداشته باشد، مسیر را اشتباه رفته  است چرا که این عرصه (زیست بوم صنایع خلاق) با حوزه زندگی مردم و روزمره آن ها ربط مستقیمی دارد.

دبیر ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم ادامه داد: در هیچ جای دنیا، بازار کوچک برای صنایع خلاق جواب گو نیست، حتی کشورهای بزرگ دنیا مثل هند با نگاه داخلی نمی توانند صنایع خلاق خود را توسعه دهند. شاید تنها کشوری که فقط با بازار داخلی توانسته غنای خوبی ایجاد کند، چین و آمریکا است که تحقق این امر در این کشورها اقتضائات خاص خود را دارد و برای مثال حجم بالای مصرف فرهنگی مردم در آمریکا یکی از این دلایل است با همه این احوال، همین کشورها بدون نگاه بین المللی نمی توانند کار خود را  توسعه بدهند.

وی با بیان اینکه بازار منطقه اولین و در دسترس ترین بازاری است که باید پیگیری کنیم، افزود: بخش هایی که ما زیرساخت طبیعی مستعد داریم؛ مثل حوزه هایی که با پلیمر و پتروشیمی مرتبط است، از مزیت های ما به شمار می آید، از این رو صنایع خلاقی که به این موضوع مرتبط هستند مثل اسباب بازی، نوشت افزار ظرفیت صادراتی جدی ما محسوب می شود  یا حوزه هایی که به استعدادهای طبیعی و منابع انسانی مرتبط می شود، مثل حوزه گیم و انیمیشن از دیگر مزیت های صادراتی صنایع خلاق ما است.

حسنلو ادامه داد: در سال گذشته روسیه به دلیل اقتضائات فعلی بازار و نیازش به تعامل با ایران و کشور عراق به واسطه ظرفیت فوق العاده صادراتی، نزدیکی و ظرفیت مالی از مقاصد جدی ما برای صادرات بوده است.

وی ادامه داد: در کنار روسیه و عراق،  تعلاملاتی با بقیه کشورهای همسایه و منطقه که مزیت های فرهنگی زبانی مشترک با ما دارند؛ مثل ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان یا کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل قرابت مکانی در اولویت دوم ما قرار دارد.

به گفته او، در حوزه اسباب بازی در سال گذشته قرارداد صادرات نزدیک به 150 هزار دلار اسباب بازی منعقد شد که البته عدد چندان قابل توجهی نیست ولی برای شروع این مسیر اتفاق خوبی است.

حسنلو که پیشتر حوزه گیم و انیمیشن را از دیگر مزیت های صادراتی ما برشمرده بود، تصریح کرد: در حوزه اسباب بازی انعقاد قراردادهای صادراتی صورت پذیرفت و در حوزه انیمیشن نیز بهمرسانی و قراردهای تولید مشترک با طرف های روسی در دستور کار است.

وی ادامه داد: در سفری هم که اخیرا به ازبکستان داشتیم مجموعه ای از شرکت های توانمند ایرانی ما را همراهی کردند، در جریان این سفر، تحلیل بازار خیلی خوبی اتفاق افتاد و در حوزه اسباب بازی، گیم و انیمیشن همکاری های خوبی را شروع کردیم.

دبیر ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم با بیان اینکه معمولا هر کشوری با یک نوع خاصی از هنر  متولد می شود، گفت: در ایران بنابر اتفاق نظری که اهالی هنر دارند، هنرهای مبتنی بر روایت و قصه از این شان برخوردار هستند. وقتی که از فناوری و اصطلاحا روزگار جدید صحبت می کنیم؛ مقصود، به روز کردن همه مزیت های فرهنگی متناسب با اقتضائات زمان است. آن چیزی که در کشور ما مزیت داشته و خاستگاه بسیاری از آثار هنری جدی به شمار می رود، مزیت روایت و قصه گویی است. شاهد این مدعا، آثار شگفت انگیزی مثل شاهنامه، گلستان و بوستان سعدی و … است. با این حال، متأسفانه ما در سالهای گذشته نتوانستیم به روز آفرینی کارآمدی نسبت به این مزیت ها ایجاد کنیم. ما در خلق جهان روایی و تبدیل این جهان روایی به آی پی کاراکتر ناموفق بوده ایم و اگر بخواهیم به مزیت فرهنگی مان برگردیم قطعا یکی از مزیت های جدی ما در این بازار جدید خلق آی پی است.

به گفته او، شاهنامه با همه عظمتش نمی تواند جهان روایی عصر ما را نمایندگی کند. از این رو، اگر می خواهیم از دنیای روایت ها عقب نمانیم و زیرساخت هویتی مان از بین نرود، نیاز داریم که جهان روایت جدید خلق کنیم. نکته ای که در خلق این جهان جدید نباید از نظر دور داشت، این است که شاید یکی از جدی ترین زیر ساخت های جهان جدید کتاب باشد اما کتاب کافی نیست ما باید این محتوا ها را در قالب های دیگر صنایع فرهنگی همچون انیمیشن و گیم بازتولید کنیم.