کم کاری تیروئید یکی از بیماری های شایع غدد است که باعث کاهش تولید و ترشح هورمون های تیروئیدی می شود. کم کاری تیروئید باعث کاهش سرعت واکنش های سوخت و ساز و در نتیجه کاهش سرعت متابولیسم می شود.
شایع ترین علائم آن خستگی، افزایش وزن، ریزش مو، عدم تحمل سرما، خشکی پوست، احساس خواب آلودگی و افسردگی است.
تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک است که در جلوی گردن وجود دارد. هورمون های تولید شده در اثر غده تیروئید، تری یدوتیرونین و تیروکسین تاثیر زیادی بر سلامت فرد دارد و بر تمام جنبه های متابولیسم فرد اثر می گذارد.
چه عواملی باعث ایجاد کم کاری تیروئید می شود؟
دلایل مختلفی از جمله بیماری خود ایمنی، درمان پرکاری تیروئید، پرتو درمانی، جراحی تیروئید و برخی داروها، بیماری مادرزادی، بارداری و کمبود ید می تواند وجود داشته باشد.
غده تیروئید در تنظیم سوخت و ساز و متابولیسم بدن نقش دارد. زمانی که بیش از حد کار کند، ممکن است که فرد لاغر و زمانی که کمتر از حد معمول کار کند، ممکن است فرد چاق شود. بنابراین یکی از مهمترین علائمی که ممکن است فرد در کم کاری تیروئید با آن مواجه شود، چاقی است.
برای کنترل این بیماری در کنار رعایت رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی، لازم است تحت نظر متخصص تغذیه، دارو درمانی نیز انجام شود و رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند در درمان آن موثر باشد.
تحقیفات نشان می دهد ورزش های هوازی متوسط تا شدید می تواند باعث افزایش سطح هورمون تیروئید شود که این هم به نوبه خود می تواند به تسریع سوخت و ساز بدن کمک کند. ورزش هایی همچون پیاده روی سریع، دویدن، کوهنوردی و قایقرانی برای این منظور مناسب است.
در رژیم غذایی کم کاری تیروئید چه چیزهایی بخوریم؟
ید: ید ماده معدنی ضروری برای تولید هورمون های تیروئیدی است، بنابراین افرادی که کمبود ید دارند در معرض خطر ابتلا به کم کاری تیروئید هستند. اگر کمبود ید دارید، نمک ید دار را به غذایتان اضافه کنید و غذاهای غنی از ید مانند غذاهای دریایی، ماهی، لبنیات و تخم مرغ مصرف کنید.
نوع نمک مصرفی نیز باید از نوع نمک تصفیه شده ید دار باشد و توصیه می شود برای از بین نرفتن ید نمک، آن را در پایان مراحل پخت، به غذا اضافه کنیم.
ید از طریق مواد غذایی تامین می شود و نیازی به مصرف مکمل آن وجود ندارد، چرا که مصرف بیش از حد آن می تواند به غده تیروئید آسیب بزند.
سلنیوم: سلنیوم برای فعال کردن هورمون های تیروئیدی مورد استفاده قرار می گیرد به نحوی که بدن بتواند از هورمون های تیروئیدی استغاده کند. از جمله غذاهای غنی از سلنیوم می توان به بادام برزیلی، ماهی تن، ساردین، تخم مرغ و حبوبات اشاره کرد.
روی: روی نیز به فعالسازی هورمون های تیروئیدی کمک می کند. از جمله منابع غنی از روی می توان به گوشت قرمز و گوشت مرغ، مغزها، حبوبات و صدف اشاره کرد.
مواد غذایی مضر برای کم کاری تیروئید
بعضی از غذاها هم می تواند برای کم کاری تیروئید مضر باشد و بیمار مبتلا به کم کاری تیروئید باید در مصرف آنها احتیاط کند. از جمله مواد غذایی حاوی گواتروژن مانند سویا، سبزی های خانواده کلم، برخی آجیل ها و دانه ها مانند بادام زمینی. البته میتوانید با پختن مواد غذایی گواتروژن، این مواد را غیر فعال کنید.
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید باید رژیم غذایی بر پایه مصرف سبزی ها، میوه ها و گوشت ها داشته باشند و از مصرف غذاهای فراوری شده مانند سوسیس، کالباس، فست فود، کیک ها و موارد مشابه خودداری کنند. همچنین توصیه می شود میزان انرژی رژیم غذایی آنها اندکی کمتر از افراد عادی باشد تا از اضافه وزن و چاقی، جلوگیری شود./ف.نوروزی فرد
صبا خطاپوش
کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز