گردشگری ادبی؛ چیستی و راهکارهای توسعه

به گزارش سینا، گردشگری، پدیده ای است که از گذشته های دور در جوامع انسانی به آن توجه شده و بر حسب نیازهای متفاوت اجتماعی و اقتصادی به پویایی خود ادامه داده است. در سال های اخیر نیز با بهبود استانداردهای زندگی در جهان، گردشگری به یکی از مهم ترین فعالیت های تفریحی تبدیل شده است. براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۴ از هر ۱۱ شغل، یک شغل مربوط به صنعت گردشگری بوده و این صنعت، در آمدی معادل ۱۲۴۵ میلیارد دلار را از طریق ۱۳.۱ میلیارد نفر گردشگر بین المللی کسب کرده است. به همین دلیل، بیشتر کشورها در سرتاسر جهان در پی بهره گیری از مزایای صنعت فوق به ویژه از طریق دریافت سهم فراوان از درآمد آن و افزایش اشتغال ناشی از توسعه این صنعت خدماتی در رقابت با یکدیگر هستند.

از سوی دیگر، به گفته متخصصان، به سبب اشتغال جوانان در صنعت گردشگری، کشورهایی که با مشکلات ناشی از بیکاری دست و پنجه نرم می کنند از آن به عنوان ابزاری برای برطرف کردن این مشکلات بهره می برند. تا آنجا که درآمد حاصل از گردشگری به عنوان بزرگ ترین درآمد صادرات بعضی از کشورهای کوچک و در حال توسعه شناخته شده است. همچنین برخی اوقات بیش از یک چهارم تولید ناخالص داخلی آن ها را شامل می شود. یکی از گونه های گردشگری، گردشگری ادبی است که در حیطه گردشگری میراث دسته بندی می شود. گردشگری ادبی فرآیند بازدید از مکان ها و جاذبه هایی است که با نویسندگان، شاعران و آثار آن ها پیوند دارد و میان آثار فیزیکی برجای مانده از زندگی هنرمندان و مناظر ساختمان ها و فضای واقعی یا خیالی مطرح شده در آثار آن ها تفاوتی قائل نمی شود.

محققانی از دانشگاه مازندران در همین رابطه اقدام به انجام یک مطالعه پژوهشی کرده اند که در آن، عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری ادبی در ایران مورد شناسایی و تحلیل واقع شده اند.

آن ها در این پژوهش کاربردی، ۳۰ نفر از متخصصان و نخبگان دحوزۀ گردشگری به‌طور عام و به‌طور خاص گردشگری ادبی را مورد پرسش قرار داده و داده های به دست آمده از آن ها را به شکل علمی ارزیابی نموده اند.

نتایج این پژوهش نشان دادند که مقوله‌هایی ازجمله:

– بهبود اقدام‌های مدیریتی و نهادی،

– افزایش در سرمایه‌گذاری گردشگری ادبی و موارد مربوط به آن،

– ارتقا در رقابت‌پذیری گردشگری ادبی در خاورمیانه و جهان با تبلیغات مناسب،

– عوامل قانونی و طراحی الگوی بومی از گردشگری ادبی (به روایت‌های گفتمان، آموزش، توسعۀ فعالیت تخصصی و ترسیم مسیرهای ادبی)

به‌عنوان عوامل مؤثر در توسعۀ گردشگری ادبی در کشور ایران مطرح هستند.

به گفته فرهاد جوان، استادیار و پژوهشگر گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه مازندران و همکارش، «طبق بررسی های ما، عامل اقدام‌های مدیریتی و نهادی بر سایر عوامل دیگر تأثیر دارد. همچنین عامل طراحی الگوی بومی از گردشگری ادبی به روایت‌های گفتمان، آموزش، توسعۀ فعالیت تخصصی و ترسیم مسیرهای ادبی نیز که مهم‌ترین عامل در جذب گردشگران ادبی است، متأثر از سایر عوامل است و به خودی خود، تأثیری بر عامل دیگری نمی‌گذارد».

این محققان می گویند: «بر اساس یافته های ما می توان چنین مطرح کرد که در حال حاضر گردشگری ادبی با تمرکز بر سایت های مشاهیر، نمادها و مکان های ادبی، از شاخه های مهم گردشگری در ایران است که می تواند برای رقابت، کسب و منفعت اقتصادی، ایجاد اشتغال و حفظ و به تبع آن هویت فرهنگی بسیار مورد توجه قرار گیرد».

بر این اساس، در چنین عرصه ای، آن مقصدی برنده است که از پیش با شناسایی و تحلیل دقیق وضعیت موجود خود در راستای تحقق هر چه بیشتر گردشگری ادبی به عنوان یکی از شاخه های جذاب در گردشگری و توسعه پایدار ایران گام بردارد.

قابل ذکر است، از این یافته ها، یک مقاله علمی پژوهشی تهیه شده که در نشریه «برنامه ریزی فضایی» منتشر شده است. این نشریه دارای دوره انتشار فصلی بوده و متعلق به دانشگاه اصفهان است.