رونمایی از جام زرین خشایارشا در موزه تخت جمشید

طی مراسمی به مناسبت هفته میراث فرهنگی، از جام زرین خشایارشا در موزه تخت جمشید امروز، 29 اردیبهشت ماه رونمایی شد.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این مراسم با بیان اینکه نمایش جام زرّین خشایارشا از هگمتانه در موزه تخت جمشید، پیوند شایسته ای بین مردم دو استان کشور را رقم زده است، گفت: این جام زرین احتمالاً از هگمتانۀ باستان (همدان امروزی) کشف شده، دارای طرح زورقی، دهانۀ باز، لبه های برگشته، تزئینات گیاهی و سطحی شیاردار است؛ آرایه هایی که از شاخصه های ظروف تجملاتی و ارزشمند دورۀ هخامنشی به شمار میروند.

علیرضا عسکری چاوردی مشخصات ظاهری این جام را مورد اشاره قرار داد و افزود: تزئینات برجستۀ این ظرف به منظور مشاهده از بیرون برجسته کار شده اند. در کف ظرف گل رُزتی با دوازده پر و در اطراف ظرف بیست و یک شیار به مانند یک رُزت بزرگ به تصویر کشیده شده اند. در حاشیۀ زیر لبه این ظرف کتیبه ای به سه زبان، پارسی باستان، عیلامی و بابلی هخامنشی کنده کاری شده که معنای آن، «خشیارشا، شاه، بزرگ» است. همچنین ارتفاع و قطر جام به ترتیب 11.43 و 20.32 سانتیمتر  و وزن آن 1.407 کیلوگرم است.

او تصریح کرد: این جام حکایت از فناوری و هنر بی‌نظیر ایرانیان در زمینه جواهرسازی دارد، احتمالاً از هگمتانۀ باستان (همدان امروزی) کشف شده و نمادی از ارزش‌ها، فرهنگ و تمدن بی‌نظیر هخامنشیان همراه با طرح‌های زیبا و هنرمندانه در دوره حاکمت خشیارشا است، در حاشیۀ گردن این ظرف کتیبه ای به سه زبان، فارسی باستان، عیلامی هخامنشی و بابلی هخامنشی قرار گرفته دارد.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ادامه داد: خشایارشا در ساخت زیرساخت های سرزمین ایران نقش مهمی ایفا کرد. او دستور بازسازی و گسترش مجموعه بناهای تخت جمشید، پایتخت سنّتی هخامنشی را صادر کرد. مجموع اقدامات باشکوه خشایارشا، تخت جمشید را به نماد قدرت، ثروت و شکوه فرهنگی ایران تبدیل کرد.

او اضافه کرد: خشایارشا، شاه قدرتمند هخامنشی، در حدود سال 519 پیش از میلاد در خاندان پرقدرت هخامنشیان به دنیا آمد. او فرزند داریوش بزرگ و ملکه آتوسا بود و از همان دوران کودکی برای ایفای نقش رهبری در امپراتوری ایران آماده شد. خشایارشا از کودکی آموزشهای گسترده ای در استراتژی نظامی، حکومتداری و سنت های غنی فرهنگی و مذهبی ایران فرا گرفت. به عنوان پسر پادشاه، او روند حکمرانی پدرش را از نزدیک مشاهده کرد و تجربه ارزشمندی در ادارۀ بخش های گسترده تحت کنترل ایران، از مصر تا هند، به دست آورد. این آمادگی به خشایارشا کمک کرد تا زمانی که در سال 486 پیش از میلاد پس از مرگ داریوش به قدرت رسید، به خوبی از عهده امور برآید.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با بیان اینکه یکی از اولین اقدامات مهم خشایارشا به عنوان پادشاه، سرکوب سریع یک شورش در مصر بود که در اواخر دوران حکومت پدرش آغاز شده بود، گفت: او با بسیج ارتشی عظیم به دلتای نیل لشکرکشی کرد و به سرعت کنترل پارس را بر این منطقه بازگرداند. با تثبیت سلطه شاهنشاهی هخامنشی بر مصر، خشایارشا توجه خود را به دولت شهرهای یونانی معطوف کرد که از شورش اولیه ایونیا علیه حکومت هخامنشی حمایت کرده بودند.

عسکری چاوردی یادآور شد: در سال 480 پیش از میلاد، او تهاجمی گسترده به سرزمین یونان آغاز نمود و ارتش و ناوگان عظیمی را از طریق هلسپونت به قلمرو یونانی هدایت کرد. این حملۀ نظامی به عنوان دومین تهاجم ایرانیان به یونان شناخته می شود و به یکی از مشهورترین درگیری های جهان باستان تبدیل شد.

به گفته او؛ خشایارشا همچنین در زمینه معماری و توسعه زیرساخت های شاهنشاهی نقش مهمی ایفا کرد. او دستور بازسازی و گسترش مجموعه کاخ های سلطنتی در تخت جمشید، پایتخت سنتی امپراتوری هخامنشی را صادر کرد. این اقدام باشکوه، تخت جمشید را به نماد قدرت، ثروت و پیچیدگی فرهنگی ایران تبدیل کرد. افزون بر این، خشایارشا به ابتکارات مذهبی و فرهنگی توجه ویژه ای داشت و از اهورامزدا، بزرگترین ایزد آیین مزدیسنا، دین غالب در امپراتوری ایران، حمایت کرد.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید توضیح داد: در زمان سلطنت او، آتشکده ها و اماکن مذهبی متعددی در سرتاسر قلمرو هخامنشیان ساخته شد. با وجود دستاوردهای چشمگیر خشایارشا، دوره فرمانروایی او فاقد چالش نبود. در سال 465 پیش از میلاد، پس از حکمرانی تقریبا 21 ساله، او توسط اعضای دربار خود به قتل رسید. پسر او، اردشیر اول، جای او را بر تخت سلطنت هخامنشیان گرفت.

به گفته او؛ میراث خشایارشا به عنوان یکی از قدرتمندترین و تأثیرگذارترین حاکمان جهان باستان غیرقابل انکار است. مبارزات نظامی، پروژه های معماری و ابتکارات مذهبی او جایگاه برجسته او را در تاریخ تثبیت کرده است. اگرچه تهاجم او به یونان با شکست مواجه شد، اما دوره سلطنت خشایارشا اوج گسترش و توسعه فرهنگی امپراتوری هخامنشی به شمار می رود.