گزارش تصویری و تحلیل فنی امامزاده جعفر اصفهان
صحن امام زاده در ابتدا بسیار وسیع بوده ولی به تدریج اراضی آن را اهالی منطقه تصاحب کرده و در آن اسکان گزیده اند و در حال حاضر نیز از این بنا برای اجرای مراسم عزاداری ، احیا ء و …. استفاده می شود . شکل بقعه در بخش پایین هشت ضلعی و سطح آن کوتاه و مسطح است.
گنبد امامزاده هرمی شکل بوده که بعدها خراب و دوباره مرمت شده است . گنبد فعلی تزینات مختصری از کاشی دارد . کتیبه نمای خارجی گنبد ، کتیبه زوجی است . کتیبه فوقانی ، به خط کوفی ساده آجری برجسته و معرق بر زمینه ای فیروزه ای رنگ بعد از : « جمله بسم الله الرحمن الرحیم » آیات 164 تا آخر آیه 167 سوره آل عمران خوانده می شود .
کتیبه دوم دوم به خط ثلث سفید معرق بر زمینه لاجوردی ، مشتمل بر آیت الکرسی است که به این عبارت ختم می شود :
« فی سنة خمس و عشرین و سبعه مائه ( 725) » و معلوم می گردد که این بنا در اوایل قرن هشتم ساخته شده است . سنگ قبر امام زاده حاوی این مطلب است که :
جعفر پسر حسن بن حسین بن محمد بن علی بن الحسین است ، یعنی پس از دو پشت به امام محمد باقر (ع ) منتسب می شود .
گنبد این بنا کم خیز آجری با آجر چینی دوایر متحد المرکز است ، اما به نظر می رسد که در ابتدا هرمی شکل بوده است. نمای خارجی بقعه نیز آجری و ساده است و در هر ضلع طاق نمایی تیز دار با تناسبی مطلوب ا یجاد شده است . پشتیبان ها در اصل از آجر سفال بوده است . بالای در ورودی مقبره به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی صلوات بر چهارده معصوم ذکر شده است . در قسمت فوقانی پنجره های اطراف بقعه در الواح جدا گانه به خط ثلث سفید درشت بر زمینه کاشی لاجوردی جملات :
« قال النبی علیه السلام ـ الدنیا مزرعة الاخرة ـ الدنیا داحة و ترکها راحة »
بر اساس اطلاعات موجود در متون تاریخی و مذهبی ، این امامزاده بعد از دو نسل به امام محمد باقر می رسد ، در صورتی که زمان وفات این بزرگوار قرن هشتم هجری باشد ، به این ترتیب این انتساب درست نیست . زیرا امام محمد باقر (ع) در قرن دوم می زیسته اند . ازمفاد سنگ قبر بر می آید که فرد مدفون در این مقبره مردی بزرگ و صاحب شمشیر و قلم بوده و شهید شده است و تاریخ وفات او در محرم سال 725 ه . ق بوده است .
از اینکه این امام زاده را در برخی از کتیبه ها شهید خطاب کرده و از طرفی نوشته اند که وفات یافته ، استنباط می گردد که وی را در زندان و یا بعد از مسمومیت به شهادت رسانده اند . در کنار قبر امامزاده سنگ قبری قدیمی وجود دارد که منسوب به بانی امامزاده است و بالای سنگ مزبور کلمه علی الله دیده می شود .
بنای امامزاده جعفر از نظر معماری ، از شیوه دوران سلجوقی اقتباس شده است و در مقایسه با سایر بنا های برجی شکل همنوع و همدوره خود از ظرافت بیشتری برخوردار است .
این گنبد نمونه کاملی از مقابر دوره حکمرانان مغول است و نظایر آن در آذربایجان و بعضی دیگر از نقاط ایران دیده می شود . نکته منحصر به فرد این بنا زوجی بودن کتیبه آن است و منظور این است که کتیبه به دو خط متفاوت بر روی هم قرار می گیرد و در این گنبد به این صورت است که قسمت اول کتیبه به خط کوفی و قسمت دوم آن به خط ثلث است . کتیبه زوجی در برخی دیگر از بنا های تاریخی این دوره نیز وجود دارد که از میان آن ها می توان به مدرسه بابا قاسم و مسجد علی اشاره کرد .
این بنا با شماره 198 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی
No tags for this post.
