آینده نوآفرین‌ها از نمای نزدیک
ب.رشیدی: مدل ساختاری و نظام فعل و انفعالات راهبردی و اجرایی نوآفرین‌های ( یا همان استارتاپ) ایرانی معاصر (اگر بتوان نام مدل را بر آن نهاد)؛ از چند منظر با مسائلی روبروست که خواهیم کوشید طی چند هفته‌ی آینده در حد بضاعت و اطلاعات گردآوری‌شده تصویری از آنها را زیر عنوان تحلیل درون‌زا و نمای نزدیک ارائه کنیم.
امید داریم که با طرح این مطالب، خانواده بزرگ نوآوران کشور در کنار همه کوشش‌های شبانه‌روزی خود دست به قلم شده و زمانی را به انعکاس نگرش‌های خود اختصاص دهند و همراهی کنند تا مجرای تحلیل و نقد چالش‌های موجود را مفتوح و موسع نگاه داریم.
بدیهی است در تدوام نگاه مسأله‌شناختی و اطلاع‌رسانی، به صورت موردی و مستمر همچنان شاهد صفحات و ستون‌های یادداشت و نوشتار مطابق مثلث با اضلاع «موضوع»، «مسأله» و «مجرا» خواهیم بود. بر این باوریم که سرعت رشد کمی و کیفی جامعه استارتاپ‌ها و کسب‌و‌کارهای دانش‌بنیان سبب شده که مسائل مهم این حوزه (اعم از مسائل کلان و خرد) هر روز گسترده‌تر و پیچیده‌تر شوند و اگر از زاویه بالا به کلیت موضوع نگاه کنیم مسائل مهمی را می‌بینیم که وقتی بدون حل و رفع رها شوند، نوعی حسرت و دریغ را برای ما به جا می‌گذارند.
این مسائل دو دسته کلی دارند؛
- الف) مسائل عمومی و کلان
- ب) مسائل موردی و مقطعی
البته هر دو دسته مسائل مهم هستند و این تقسیم‌بندی صرفاً به خاطر حجم و اندازه آنهاست. برای مثال بازخوردها و اثرات فرهنگی اجتماعی استارتاپ‌ها به عنوان یک مسأله کلان همان‌قدر مهم است که مسائل خاص یک کسب و کار یا برند مشخص مانند فلان یا فلان …
اما در فصل مسائل کلان مواردی همچون محورهای زیر محوریت بیشتری دارند؛
- سوخت‌و‌سازها و مشکلات و مجاری راهبردی و اجرایی نوآفرین (استارتاپ)ها با مراجع رسمی و قانونی کشور.
- نوع و نحوه و اقتضائات روابط و فعل و انفعالات کسب‌و‌کارهای دانش بنیان با یکدیگر.
- سهم و نوع جایگاه استارتاپ‌ها در مراجع برنامه و توزیع منابع کلان کشور مانند مجلس و بخش‌های مربوط در دولت.
- نقد و تحلیل نگرش و آینده‌شناسی دولت در مورد حقایق و واقعیت‌های آینده این نوع از کسب‌و‌کارها.
- دلایل و عوامل سرنوشت‌ساز مانند عدم وسعت و شفافیت در اطلاع رسانی، وضعیت صیانت از کیان و موجودیت استارتاپ‌های بدون پشتوانه و نوپا.
- صیانت از حقوق دست‌اندرکاران و کاربران.
در مورد مسائل خرد نیزهمین وضعیت موضوعیت دارد. برای نمونه اگر به زبان و کلمات مرسوم در فضای کسب‌و‌کارهای دانش بنیان وروابط انسانی استارتاپ‌ها دقت کنیم، بخشی از مشکلات و نگرانی‌ها نمایان خواهد شد. کافی است در یک کلاس یا کارگاه استارتاپی شرکت کنید ، یا یک فایل صوتی (مثلا یک پادکست یا محتوای اتاق گفت‌وگو) را گوش کنید و یا به فضای داخلی و اداری آنها سر بزنید، خواهید دید که اهالی استارتاپ ها به صورت افراطی از کلمات و بیان غیرفارسی استفاده می کنند؛ با تأسف این غیر از تعابیر و اصطلاحاتی است که معادل فارسی ندارند. البته نمی‌توان گفت که آنها قصد تظاهر به نوبودن و علمی کارکردن دارند؛ بلکه به نظر می‌رسد که نوعی عادت و اخلاق عمومی در حال شکل‌گیری است . برای مثال کلمه بیزنس دارای معادل مرسوم فارسی است و مخصوص و محدود به کسب‌و‌کار دانش بنیان هم نیست ولی در زبان این گروه، کاملا جای معادل آن درفارسی را گرفته است.
در همین ارتباط مسائل مربوط به استفاده از فضای ابری و نوع و سهم بهره‌مند شدن از پلتفرم‌ها قابل ذکر است. در مجموع در این فصل از مسائل استارتاپ ها فهرست مسائل و مشکلات احتمالی هنوز در مجلس و دولت تهیه نشده و این یعنی که نگرش و شناختی در این زمینه وجود ندارد. با تأسف باید گفت که در حال حاضر مراجع رسمی منتظر هستند، مشکلی پیش بیاید تا به حل آن فکر کنند؛ این بدترین نوع برخورد با مسائل کسب‌و‌کارهای دانش بنیان است.
به عنوان مثال به پست کشور اشاره می‌کنیم که اتفاقاً تلاقی بسیاری با کار و فعالیت استارتاپ ها دارد . اگر دولت در شرکت پست به تأمل بنشیند به صدها مسأله مستحدثه می‌رسد که در آینده کسب‌و‌کارهای یادشده دارای اهمیت و محوریت هستند.
توضیح نویسنده:فرهنگستان زبان فارسی معادل نوآفرین را به جای استارتاپ معرفی کرده‌است. با این که این اقدام مهم باید قبل از مرسوم شدن تعبیر استارتاپ انجام می شد و با تأسف زمان و هزینه بسیار باید صرف شود که این تأخیر جبران شود اما از جهت احترام به زبان فارسی ما همراه استارتاپ تعبیر فارسی نوآفرین را نیز آورده‌ایم. لازم به ذکر است که پیشتر کلمه کمک نوآور مطرح شده بود که بسیار نامناسب و غلط بوده‌است.
