تولید محصولی پایدار با استفاده از نانوکودها
تولید محصول پایدار برای مناطق نیمه خشک از اهمیت بالایی برخوردار است. این هدف با استفاده هوشمندانه از منابع تولیدی که باید مطابق با شرایط منحصر به فرد هر منطقه طراحی شود، به دست می آید.
دکتر محسن جان محمدی پژوهشگر دانشگاه مراغه گفت: کمبود آب یکی از جدی‌ترین معضلات کنونی و پیش روی بخش کشاورزی است، لذا صرفه جویی آب در این بخش یک اصل مهم و کلیدی به شمار می‌آید. با این حال، کاهش میزان مصرف آب باید به صورت کنترل شده و دقیق صورت گیرد. در غیر این‌صورت با کاهش میزان تولید همراه خواهد بود. از سوی دیگر در شرایط کمبود رطوبت، کارایی کودهای سنتی به شدت کاهش می‌یابد؛ زیرا حرکت مواد غذایی موجود در این کودها به سمت ریشه شدیداً تحت تأثیر رطوبت موجود در خاک می باشد. این در حالی است که نانوکودها، با رهاسازی تدریجی و عرضه عناصر مورد نیاز گیاه به صورت نانو‌ذرات می‌تواند این مشکل را تا حدودی مرتفع نماید.
وی در ادامه به هدف دنبال شده در این طرح پرداخت و افزود: ذرت یک محصول مهم در بین غلات است و در جهان در رتبه سوم پس از گندم و برنج قرار دارد. این محصول در سراسر ایران نیز تحت شرایط آب و هوایی گوناگون تولید می‌شود. البته بخش عمده‌ای از ذرت تولید شده برای خوراک دام استفاده می‌شود که مصرف آن به طور قابل توجهی در حال افزایش است. به همین دلیل در این تحقیق تلاش شده تا اثر نانوکودهای معدنی و کودهای بیولوژیکی بر رشد و محصول دهی ذرت در شرایط مختلف آبیاری بررسی شود. پیش تر تمامی مطالعات در شرایط مطلوب رطوبتی انجام شده بود.
به گفته جان محمدی، در این نانوکودها ذرات فعال غذایی، در مقیاس نانو روی عوامل کلات گر، گردآوری شده‌اند. این مواد با قرار گیری در خاک و در پاسخ به محرک‌های رطوبتی و تغییرات شیمیایی خاک به صورت تدریجی از عامل کلات گر رها شده و توسط گیاه جذب می‌شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه مراغه ادامه داد: در این پژوهش کاهش میزان مصرف آب (تا 50 درصد) به همراه مصرف کامل نانوکودها توانسته عملکردی برابر و حتی بیشتر در مقایسه با مصرف کودهای سنتی در شرایط فاریاب (آبیاری کامل) به دنبال داشته باشد.
وی افزود: کاهش هزینه آبیاری در مقایسه با آبیاری معمول، کاهش هزینه خرید کود در مقایسه با کودهای سنتی، آلودگی کمتر محیط زیست، بهبود کمیت و کیفیت محصول از مهم‌ترین مزایای استفاده از این نانوکودهاست. لذا نتایج حاصل در این طرح در صورت ارزیابی در سایر مناطق، می‌تواند برای کشاورزان قابل اجرا باشد.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر محسن جان محمدی، دکتر ناصر صباغ نیا- اعضای هیأت علمی دانشگاه مراغ-، عذرا نوید-دانشجوی کارشناسی ارشد این دانشگاه- و دکتر اصغر عبادی- عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی- است. نتایج این کار در مجله Biologija (جلد 62، شماره 2، سال 2016، صفحات 134 تا 147) چاپ شده است.
