روزی ملی به نام کهگیلویه و بویراحمد

امین درخشان روز یکشنبه در نشست شورای فرهنگ عمومی کهگیلویه و بویراحمد که به شکل ویدیو کنفرانس با حضور رییس جمهور برگزار شد ،اظهار داشت: ثبت روز ملی دیار چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد در تقویم رسمی کشور با توجه به ظرفیت های مختلف تاریخی، فرهنگی و اقتصادی یک فرصت محسوب می‌شود که بتوان با برنامه‌ریزی خلاقانه برای به کار گرفتن این ظرفیت‌ها از این نامگذاری برای اعتلای نام کهگیلویه وبویراحمد و توسعه بیشتر آن بهره برد.

وی بیان کرد: برای ثبت این روز تاریخی از ظرفیت تشکل های سیاسی، اجتماعی، مردمی و بخصوص دانشگاهی به نحو احسن استفاده خواهد شد.

درخشان افزود: ثبت روز ملی کهگیلویه و بویراحمد فرصتی ارزشمند برای حفظ ارزش‌ها و شناساندن زبان، لباس، آداب و رسوم دیار ولایت مدار و سراسر شیعی این استان محسوب می شود.

وی اضافه کرد: با توجه به سابقه تاریخی دیار آریو برزن سرزمین مردان شجاع و دلیر و وجود امام زادگان جلیل القدر و دیگر ظرفیت های معنوی و تاریخی نامگذاری نام کهگیلویه و بویراحمد و ثبت آن در تقویم جمهوری‌اسلامی ایران فرصت مغتنمی برای معرفی توانمندی‌ها و آیین‌های بومی و محلی این دیار است که در هیاهوی زندگی ماشینی به تدریج در جامعه رنگ باخته و اصالت مردم این دیار را به انزوا برده است.

به گزارش ایرنا، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور، مصوبه تعیین مناسبت‌های جدید برای درج در ضمیمه تقویم رسمی کشور که بنا به پیشنهاد وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلسه ۸۶۴ مورخ ۳۱ خردادماه سال ۱۴۰۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد را برای اجرا ابلاغ کرد.

۸۰ اثر معنوی مردم این استان شامل بازی های محلی، غذاها، خوراکی ها، بازی های محلی و ابزار مورد نیاز زندگی روستایی و عشایر در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

کهکیلویه و بویراحمد در گذرگاه تاریخ

اسناد تاریخی نشان می‌دهد کهکیلویه و بویراحمد حتی پیش از سلسله هخامنشیان سکنه بومی داشته و به‌طور مشخص از زمان هخامنشیان محل سکونت اقوام آریایی بوده و ایل جاکی در این مقطع زمانی به آنان پیوسته‌اند به‌طوری‌که امروزه عمده جمعیت استان کهکیلویه و بویراحمد (به استثنای سادات ساکن در استان) از نسل ایل جاکی محسوب می‌شود.

در اوایل دوره اسلامی تمام منطقه فارس به چهار بخش تقسیم شد و هر بخش را تحت اختیار یک فرمانروای عرب قرار دادند که یکی از این چهار بخش، منطقه کهگیلویه به مرکزیت ارجان بود.

همچنین، رهبری مردم کهگیلویه در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری به عهده فردی به نام روزبه بود که او را پادشاه این منطقه (پادشاه زمیگان) نیز می‌خواندند، با این تفاسیر، حداقل تا سال ۳۴۶ هجری قمری خاندان گیلویه بر نواحی کهگیلویه حکومت می‌کردند.

از قرن سوم هجری به بعد است که محدوده وسیعی از مملکت ایران، شامل استان‌های لرستان، ایلام، چهار محال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و بخش‌هایی از استان فارس و خوزستان، تحت عنوان بلاد اللور (لرستان) شناخته شد و در سال ۳۰۰ هجری در اختیار دو برادر به نام‌های بدر و منصور قرار گرفت.

منطقه‌ای که استان چهار محال و بختیاری و استان کهکیلویه و بویراحمد کنونی را در بر می‌گرفت در اختیار برادر بزرگ‌تر یعنی بدر قرار گرفت و به همین جهت در قرون بعدی به نام منطقه «لر بزرگ» معروف شد.

در قرن ششم هجری که اتابکان لر بر منطقه لر بزرگ حاکم شدند، مملکت فارس نیز به پنج کوره تقسیم شده بود. قسمت عمده این سرزمین که امروزه استان کهگیلویه و بویراحمد را تشکیل می‌دهد در این مقطع تاریخی جزو «شاپور خوره» محسوب می‌شد و تقریبا به استثنای بخشی از منطقه بهمئی گرمسیر، بقیه مناطق استان جزو کوره مذکور به حساب می‌آمدند.

از دوران شاه طهماسب اول (۹۸۴-۹۳۰) مملکت به ۱۳ ایالت مهم تقسیم و ایالت ارجان که قبلا ضمیمه فارس بود، مجزا شد و به‌عنوان ایالت کهگیلویه بطور رسمی به صورت حاکم‌نشینی مستقل در آمد و یکی از ایالت‌های مهم کشور را تشکیل داد.

تا قبل از دوره قاجاریه، استان کنونی کهگیلویه و بویراحمد که منطقه بهبهان هم جزو آن به شمار می‌رفت، به دو قسمت پشت کوه و زیر کوه تقسیم می‌شد،در دوره قاجاریه، جغرافیای تاریخی کهگیلویه تغییری نکرد و مرزهای جغرافیایی آن تقریبا با دوره زندیه تفاوتی نداشت. تغییری که در این دوره به چشم می‌خورد در زمینه نام‌گذاری مناطق است.

منطقه زیر کوه شامل ناحیه بهبهان و ناحیه لیراو بود و منطقه پشت کوه شامل سه ناحیه تل خسروی، رون و بلاد شاپور می‌شد اما از اواخر دوره قاجاریه به تدریج به نام ایلات ساکن در آنها شناخته شدند و منطقه پشت کوه به نواحی متعددی چون چرام، طیبی، نویی، دشمن زیاری و بویراحمد تقسیم و مشهور شد.

کهگیلویه و بویراحمد حدود ۸۰۰ اثر ملی در فهرست آثار ملی دارد.۶۱ آسیاب، ۵۰ خانه تاریخی، ۴۰ قلعه،۴۰ آب انبار،۲۳ بقعه متبرکه،۱۹ گورستان،۱۷ استودان، ۱۳ پل، ۱۳ بافت تاریخی، پنج حمام، پنج مسجد و سه کاروانسرای این استان در فهرست آثار ملی دارد.

نقوش برجسته تنگ سولک در بهمئی، آثار سنگی چین لوداب، شهر سنگی دلی یاسیر کهگیلویه، قلعه کی نصیر بهادر بویراحمد، قلعه رئیسی کهگیلویه، دو گوردو پا در باشت از جمله بناهای تاریخی مهم ثبت ملی شده این استان است.

کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۱۶هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع وسعت، یک درصد ازمساحت ایران و یک درصد از جمعیت کشور را دارد وبه طور میانگین در هر کیلومترمربع آن ٤٢ نفرزندگی می کند.

جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد بیش از ۷۲۶ هزار نفر تخمین زده می شود. ۴۹.۹۷ درصد از این جمعیت را مردان و ۵۰.۰۳ درصد را زنان تشکیل می دهند.