اندازه‌گیری دقیق داروی ضد پارکینسون با فناوری نانو
امروزه پیشرفت‌های علمی صورت گرفته در زمینه داروسازی و پزشکی افزایش یافته است. ایران یکی از پرمصرف‌ترین کشورها در زمینه استفاده از دارو است.بیماری پارکینسون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پیش‌رونده عصبی در سیستم اعصاب مرکزی به شمار می‌رود. این بیماری مردان را ۱.۵ برابر بیش از زنان مبتلا می‌کند. در سراسر جهان ۱۰ میلیون نفر از بیماری پارکینسون رنج می‌برند.
داروی انتاکتپون یک داروی مهارکننده برای درمان بیماری پارکینسون است. تعیین دقیق درجه خلوص داروها یکی از پارامترهای مهم در مراحل ساخت دارو پیش از ورود به بازار مصرف است. همچنین تعیین دقیق مقدار داروی مصرف شده یا دفع شده از بدن می‌تواند جهت افزایش کارایی درمانی دارو ضروری باشد.
مهدی بقایری با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد داروهای مصرفی دارای ساختارهای شیمیایی سنتزی بوده و عدم اطلاع‌رسانی دقیق در رابطه با نحوه مصرف، میزان مصرف و پرهیزهای غذایی و دارویی لازم هنگام مصرف دارو، سبب بروز مسمومیت‌های پنهان و آشکار دارویی می شود، گفت: در طرح حاضر به کمک نانوذرات نقره یک حسگر الکتروشیمیایی جهت تشخیص و اندازه‌گیری داروی ضد پارکینسون انتاکتپون طراحی و ساخته شده است.
به گفته این محقق، نانوحسگر ساخته شده در این طرح می‌تواند مقادیر اندک دارو را با سرعت بالا اندازه‌گیری کند؛ همچنین زیست سازگاری و تکرارپذیری بالا از دیگر مزایای این نانوحسگر در مقایسه با روش‌های مشابه است.
بقایری در خصوص ساختار نانوحسگر طراحی شده افزود: این نانوحسگر از یک الکترود کربن شیشه‌ای تشکیل شده که نانوذرات نقره روی آن تثبیت شده است.
وی ادامه داد: به‌منظور جلوگیری از کلوخه شدن و تجمع نانوذرات نقره از نانولوله‌های کربنی عامل دار شده به‌عنوان بستر احیای الکتروشیمیایی و سنتز نانوذرات بر سطح الکترود کربن شیشه‌ای استفاده شده است؛ نانوحسگر تهیه شده از پایداری و گزینش پذیری قابل قبولی نسبت به داروی انتاکاپون برخوردار است.
این محقق خاطر نشان کرد: ابتدا نانولوله‌های کربنی با ماده‌ی متفورمین عامل دار شده و بر روی الکترود کربن شیشه‌ای قرار داده شد و سپس نانوذرات نقره به روش ترسیب الکتروشیمیایی بر روی الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده سنتز شد.
وی افزود: سپس الکترود تولید شده به‌وسیله روش‌های میکروسکوپی و پراش پرتو ایکس مشخصه یابی و در نهایت مقدار انتاکاپون در نمونه‌ی زیستی به‌وسیله نانوحسگر اندازه‌گیری شد.
مقایری عنوان کرد: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، کمترین مقدار داروی انتاکاپونی که این حسگر قادر به شناسایی و اندازه‌گیری آن است، ۳.۱۵ نانومولار بوده است؛ اندازه‌گیری این داروها می‌تواند موجب بهبود بررسی روند عملکرد درمانی آن‌ها شود.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مهدی بقایری، دکتر امیرحسن امیری، دکتر بهروز ملکی- اعضای هیأت علمی دانشگاه حکیم سبزواری، دکتر ملیحه برازنده،عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و سمانه فرهادی- دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه حکیم سبزواری است.
نتایج این کار در مجلهMaterials Science and Engineering C (جلد ۶۶، سال ۲۰۱۶، صفحات ۷۷ تا ۸۳) به چاپ رسیده است.
