جای خالی فناوری در محوطه های تاریخی و موزه های ایرانی

موزه ها یکی از مهمترین مراکز اجتماعی و علمی محسوب می شوند که مردم در آن امکان تماس و مشاهده پدیده هایی را دارند که در حالت عادی امکان پذیر نیست. در این میان به نظر می رسد دوره مشاهده ساده اجسام و اشیا در موزه ها به پایان رسیده و فناوری های جدید می تواند تجربه ای متفاوت از تعامل بین انسان و اشیا موزه ای را ایجاد کند.

به گزارش سیناپرس، به طور کلی تماشای موزه ها یعنی تماشای اشیا و موارد خاصی که دیدن آن ها در شرایط عادی امکان پذیر نیست. حال این موزه می تواند متعلق به آثار تاریخی و باستانی بوده یا به حیات وحش تعلق داشته و در آن فسیل های جانوران باستانی نمایش داده شوندیا هر حوزه دیگری مانند انسان شناسی، علم و … را پوشش دهد.

در  هر صورت شما در موزه ها با مواردی فرای زندگی عادی رو به رو می شوید. در این میان یکی از قابلیت‌ های دنیای مجازی، توانائی گسترده این تکنولوژی در تبادل اطلاعات و ارائه مطالب به‌ روز است. در این راستا برخی مراکز از ابتکار ایجاد موزه‌ های مجازی بهره جسته ‌اند که به بازدیدکنندگان تجربه ای فراتر از مشاهده عادی آثار موزه ها را می دهند.

 یکی از قدیمی ‌ترین و بهترین نمونه‌ های موزه ‌های مجازی، موزه مجازی کانادا است. از نکات قابل ‌توجه این موزه می‌ توان به عدم توجه به وضعیت مکانی و قرار دادن اثر های تمامی گستره کشور در این موزه اشاره کرد. این موزه به ‌صورت کلی شامل نمایشگاه ‌های مجازی و آثار آموزشی با ارزش، معتبر و سودمندی است که دیدن همه آن ها در یک موقعیت مکانی امکان ندارد ولی به لطف فناوری های مدرن، می توان آن ها را در کنار هم مشاهده کرد.

نمونه دیگر استفاده از فناوری در موزه ها برای ایجاد تجربه ای متفاوت برای بازدیدکنندگان، موزه ریچموند در کشور کانادا است. مسئولان این موزه با تلفیق تاریخچه بازی های المپیک و فناوری های شبیه سازی ، امکان تجربه انجام مسابقات المپیک زمستانی را برای همه بازدیدکنندگان بدون توجه به سن، جنسیت و وضعیت جسمانی آن ها با کمک واقعیت مجازی فراهم کرده اند.

به گزارش سیناپرس، از جمله مهمترین فناوری های ارائه شده در این موزه می توان به دستگاه شبیه ساز واقعیت مجازی قایق سواری کایاک ، سیستم شبیه ساز سورتمه سواری یا bobsleigh simulator ، سیستم شبیه ساز اسکی  و پرش با اسکی اشاره کرد. در واقع بازدیدکنندگان این موزه می توانند در دنیای واقعیت مجازی تمامی این ورزش ها را تجربه کرده و دقیقا مانند یک ورزشکار واقعی در شرایط محیط آن قرار گیرند.

در این موزه همچنین بخش هایی برای معرفی مدال ها و نحوه اجرای این مسابقات طراحی شده است . از جمله مهمترین فناوری های ارائه شده در این موزه می توان به دستگاه شبیه ساز واقعیت مجازی قایق سواری کایاک kayak ، سیستم شبیه ساز سورتمه سواری یا bobsleigh simulator ، سیستم شبیه ساز اسکی  و پرش با اسکی اشاره کرد .

مقایسه اجمالی موارد فوق با شرایط امروزی موزه های ایران نشان می دهد ما هنوز در نسل اول موزه ها به سر می بریم و تعریف موزه در کشور ما صرفا محلی است که در آن اشیا و آثاری خاص در محفظه هایی مخصوص به نمایش گذاشته شده و اطلاعات مورد نیاز در قالب نوشتاری در کنار شی به بازدید کننده گان ارائه می شود. در حقیقت هنوز فاصله زیادی بین موزه های ایرانی و موزه های روز دنیا وجود دارد و این موضوع صرفا به دلیل عدم توجه مدیران ارشد و برنامه ریزان کشور در این حوزه است زیرا دست کم شاهد حضور انواع دوربین های واقعیت مجازی در مراکز بازی و پارک های کشور هستیم و ساده ترین کاری که می توان در این حوزه انجام داد، استفاده از این فناوری برای معرفی بهتر آثار باستانی و تاریخی کشور است.

نمونه بسیار ملموس در این زمینه، تورهای مجازی ارائه شده توسط کشورهایی مانند ایتالیا، انگلستان و … برای بازدید از آثار تاریخی روم باستان یا استون هینج است که در آن بازدیدکنندگان با کمک دوربین های واقعیت مجازی می توانند از بناهای تاریخی و آثار ارزشمند باستانی در شرایط اولیه و دوران اوجشان بازدید کرده و دید بهتری نسبت به آن داشته باشند. مشابه این عمل را می توان با صرف بودجه ای منطقی در آثار مختلفی همچون تخت جمشید، پاسارگاد، ارگ بم، گنبد سلطانیه و ده ها اثر مهم تاریخی دیگر اجرایی کرده و بازدیدکنندگان با این بناها در دوران ساخت و استفاده، آشنا شوند.

به گزارش سیناپرس، نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که استفاده از این فناوری ها لزوما منحصر به کشورهای پیشرفته نبوده و یک مثال قابل تامل کشور مصر محسوب می شود که یکی از اصلی ترین مقاصد گردشگران در سراسر دنیاست و با دارا بودن گنجینه ای ارزشمند از آثار تاریخی و معماری همواره مورد توجه علاقه مندان این حوزه قرار داشته است.

طی سال های اخیر نا امنی حاصل از عدم ثبات سیاسی در کشور مصر از شمار گردشگران این کشور به شدت کاسته است. به همین دلیل مسئولین میراث فرهنگی مصر با همکاری شرکت گوگل به بررسی راهکاری به منظور ارائه خدمات به علاقه مندان حوزه گردشگری پرداخته و با اضافه کردن امکان بازدید از آثار تاریخی مصر در سرویس Google Street View شرایط دیدار مجازی از آثار تاریخی این کشور را برای عموم مردم فراهم کرده اند. این آثار تاریخی عبارتند از: اهرام سه گانه جیزه، مجسمه ابوالهول ، اهرام و مصطبه های سقاره در جنوب شهر قاهره، آرامگاه صلاح الدین ایوبی، دره پادشاهان و شهر باستانی ابو منا.

موضوع مهم دیگر در رابطه با استفاده از فناوری های مدرن در موزه ها، امکان بهره گیری از آن ها در موزه های حیات وحش و علوم طبیعی است. شاید بهترین نمونه از این سیاست را بتوان در موزه ملی دریایی چین مشاهده کرد که روز گذشته یعنی ۵ شهریور ماه از فناوری های جدیدی رونمایی کرد که تعامل مردم با موجودات دریایی را به طور مجازی ممکن می کند. این موزه  در قالب نمایشگاهی با موضوع نهنگ، از فناوری دیجیتال مانند طرح ریزی دیجیتال و تعامل هوش مصنوعی استفاده کرده است تا تجربه ای همه جانبه را به بازدیدکنندگان ارائه دهد.

به گزارش سیناپرس، در خاتمه امیدواریم مدیران و برنامه ریزان میراث فرهنگی و موزه های کشور از تفکر جزیره ای خارج شده و ضمن تعامل با جهان مدرن، امکان استفاده از فناوری های مدرن را در موزه ها و سایت های تاریخی فراهم کنند. تصور این رویا چندان دور از واقعیت نیست که گردشگران پیش از بازدید از اماکنی چون تخت جمشید، از طریق دوربین های واقعیت مجازی، گشت و گذاری در دربار هخامنشیان و روزگار اوج این مجموعه تاریخی داشته باشند و توضیحات کامل را دریافت کرده و سپس از بقایای امروزی آن دیدن کنند.  قطعا چنین تجربه ای می تواند دیدگاه و نوع تعامل افراد با آثار را کاملا تغییر دهد.

دکتر احسان محمدحسینی – باستان شناس و مدرس دانشگاه

No tags for this post.