دانشگاه آموزش، پژوهش و مهارت محور منشأ تمدن‌سازی است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: دانشگاه «آموزش، پژوهش و مهارت محور» منشأ اشتغال و تولید الگوهای حکمرانی و منشأ تمدن‌سازی است.
به گزارش سیناپرس به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در نشست هم اندیشی حکمرانی آموزش عالی اظهار داشت: مجموعه ستاد انقلاب فرهنگی و شورای عالی انقلاب فرهنگی را می توان در چهار دوره تعریف کرد. دوره اول که دوره ستاد انقلاب فرهنگی است و حضرت امام در پیام نوروزی ۵۹ این بحث را باز کردند، افرادی را به‌عنوان ستاد انقلاب فرهنگی با سه هدف و محور اصلی؛ تربیت استاد و گزینش افراد شایسته در تدریس در دانشگاه‌ها، گزینش دانشجو و اسلامی کردن جذب دانشگاه‌ها و تغییر برنامه آموزشی دانشگاه‌ها به صورتی که محصول کار آنان در خدمت مردم قرار گیرد، مشخص کردند.
وی ادامه داد: دوره دوم از سال ۵۹ آغاز می‌شود و این دوره را می‌توان دوره اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها دانست. دغدغه اصلی این دوره این بود که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی چه از ناحیه تربیت استاد، چه از نظر گزینش دانشجو و چه از نظر اسلامی کردن و جو دانشگاه، اسلامی شوند. این ستاد شهریور ۱۳۶۲ توسط امام تقویت و ترمیم می‌شود و روسای قوا، وزیر فرهنگ و آموزش عالی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و دو دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهی به ترکیب ستاد اضافه می‌شوند.
آغاز دوره ساختار سازی شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۶۳
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بعد از بازگشایی دانشگاه‌ها به پیشنهاد مقام معظم رهبری به امام(ره)، ترمیم دیگری در ستاد اتفاق می افتد و ستاد انقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل می‌شود. بنده این دوره را آغاز دوره ساختارسازی معرفی کردم. از سال ۶۳ این دوره شروع شد و تا سال ۷۵ ادامه یافت که آخرین دوره دبیری آقای میرسلیم و دوره ساختارسازی بود. دوره‌ای که نهادهای مختلف شکل می‌گیرد.
خسروپناه ادامه داد: مدرسه تربیت مدرس، دانشگاه علامه طباطبایی، فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این دوره ایجاد شد، تا سال ۱۳۷۵ دوران ساختار سازی بود. دوره سوم از ۱۳۷۵تا ۱۴۰۰ است، دوره سیاست‌گذاری علم و فناوری و فرهنگ است. یعنی بزرگان و اندیشمندان و اندیشه‌ورزان این مجموعه به این نتیجه رسیدند که ساختارسازی برای اسلامی‌سازی کافی نیست و باید سندنویسی و سیاست‌گذاری را دنبال کرد. بنابراین سند عفاف و حجاب، سند نقشه جامع علمی کشور و بعدها سند مهندسی فرهنگی و سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و ده‌ها زیر سند دیگر مثل هوا و فضا و سلول های بنیادی و غیره در این دوره نگاشته شد، ۷۰ درصد این مصوبات درحوزه علم و فناوری است و در حوزه فرهنگ ۲۰ درصد و ۱۰ درصد مشترک بین این دو است.
شکل‌گیری دوره قرارگاهی و حکمرانی در شورا
وی افزود: دوره چهارم به دوره قرارگاهی و حکمرانی تعبیر می شود و به معنای سیاست گذاری، تنظیم گری و خدمات عمومی و تصدی‌گری است. یعنی اینکه شورای عالی نقش قرارگاه را پیدا کند. بطور مثال شورای عالی امنیت ملی قرارگاه نیست و یک شورای سیاست‌گذاری است و کار قرارگاهی را در حوزه دفاع ستاد کل و قرارگاه خاتم الانبیا انجام می‌دهد؛ یعنی سیاست‌ها را ستاد شورای عالی امنیت ملی مصوب می‌کند و حضرت آقا تأیید و امضا می‌کند و به حوزه دفاع ابلاغ می‌شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری خطاب به اعضای این شورا اظهار داشت: مقام معظم رهبری انتظار دارند شورای عالی انقلاب فرهنگی چهار کار را انجام دهند. راه بینی، راهبردی، راهبری و راه سنجی؛ یعنی وظیفه شورای عالی انقلاب فرهنگی علاوه بر تدوین سیاست‌ها، راهبری و هدایت‌گری و قرارگاهی است، نباید کار عملیاتی انجام دهد، اما باید همچون قرارگاه بیاید و یگان‌ها را به خط کند. یگان‌ها در این حکم توسعه پیدا کرده و فقط دستگاه‌های حاکمیتی نیستند و تشکل‌های مردمی هم هستند. یعنی قلمرو مخاطب و قلمرو وظایف را هم توسعه داده است و در حکم ۲۳ آبان ۱۴۰۰ در پیوستی مشتمل بر ۱۳ بند، هم تحول در وظایف، مأموریت ها و ساختار و ترکیب و غیره می خواهند، یعنی دور جدیدی از شورای عالی را مطالبه کرده اند و بازسازی ساختاری و نرم افزاری دبیرخانه شورا و ایجاد دبیرخانه ای چابک را عنوان کردند.
ضرورت ارتقای فرهنگ امید براساس ارزش های انقلابی
وی با تاکید بر اولویت بخشی به ارتقای فرهنگ عمومی بیان کرد: انتظار مقام معظم رهبری از این دوره این نیست که ۷۰ درصد مصوبات علم و فناوری و ۲۰ درصد فرهنگ باشد. اولویت باید ارتقای فرهنگ امید براساس ارزش های انقلابی و اسلامی باشد و ترویج سبک زندگی ایرانی- اسلامی، تحکیم خانواده و کاهش آسیب های اجتماعی؛ در حوزه آسیب های اجتماعی است.
خسروپناه گفت: مقام معظم رهبری توجه اساسی به بخش آموزش وپرورش که در دوره قبل مورد غفلت قرار گرفت، پیگیری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی و تکمیل اسناد و برنامه بخشی به آن با اولویت سینما، تئاتر، نمایش خانگی (موسیقی، ادبیات، رمان) نمایش خانگی را به شورای عالی سپرده اند. ایشان همچنین به برنامه ریزی موثر در زمینه رشد و ارتقای شأن و منزلت و کرامت زنان و رواج فرهنگ حجاب وعفاف به ویژه در میان جوانان کشور؛ سیاست گذاری برای حفظ پیشتازی ایران در عرصه علم وفناوری در منطقه و ارتقای رتبه کشور در جهان تأکید دارند.
وی با بیان اینکه حکمرانی سه ساحت سیاست گذاری، تنظیم گری و تصدی گری دارد، افزود: بخش قابل توجهی از تنظیم گیری علم و فناوری را مجلس انجام می‌دهد. تنظیم‌گری یعنی قانون‌گذاری، ساختارسازی، گفتمان‌سازی و تحقق قوانین، رصد و ارزیابی و نظارت و اصلاح قوانین است؛ قوه مجریه آیین نامه‌های اجرایی را می‌نویسد. اما زمانی که شورای عالی قرارگاه شد، هدایت‌گری مجلس و قوه مجریه را در تنظیم‌گری باید به‌عهده گیرد.
خسروپناه تاکید کرد: البته سیاست کف عملیات نیست بلکه سقف عملیات است و باید به قوانین و آیین نامه‌ها تبدیل شود. تکلیف دستگاه ها مشخص شود و گاهی باید ساختارها اصلاح شود. یکی از عناصر مهم فرآیند حکمرانی ساختارسازی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر نگاه امام(ره) به دانشگاه گفت: دانشگاه از نظر امام (ره) مرکز سعادت و در مقابل شقاوت یک ملت است و سرنوشت ملت را تعیین می کند. دانشگاه خوب یک ملت را سعادتمند می کند. امام تصریح دارد که دانشگاه مرکز انسان سازی است و حضرت آقا تصریح می کند که مرکز تمدن سازی است. چون شرط تمدن سازی، همان انسان سازی است.
چه دانشگاهی می‌تواند تمدن ساز باشد؟
خسروپناه با طرح این سوال که چه دانشگاهی می تواند تمدن ساز باشد؟ اظهار داشت: دانشگاهی که نقش در حکمرانی به معنای سیاست گذاری و تنظیم گری و تصدی گری داشته باشد و بتواند سه رکن حکمرانی را تأمین کند. چه دانشگاهی می تواند این را تأمین کند؟ دانشگاهی که آموزش، پژوهش و مهارت محور است؛ اینگونه هم توان تربیت نخبگان را برای حل مسئله ونظریه پردازی دارد و توان تربیت مدیران و حکمرانان کشور و توان تربیت فن آوران را داشته باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به دعوایی که در زمینه مقاله نویسی اساتید وجود دارد، عنوان کرد: این دعوای دوگانه دعوای ابلیسی است و عقلایی نیست. این دو لازم وملزوم هم هستند. مگر می توانیم پیوند با جامعه و صنعت داشته باشیم ولی مقاله ننویسیم؟ ممکن است مقالاتی بنویسیم که هیچ ارتباطی با نیازهای جامعه نداشته باشد، آنها هم با واسطه می تواند مسائلی را حل و فصل کند. وقتی می گوییم مقالات ناظر به نیازها باشد، یعنی مقالاتی که به صورت بنیادین یا توسعه ای و عملیاتی و ناظر به جامعه و صنعت را شامل شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به دانشگاه آموزش پژوهش مهارت محور گفت: این دانشگاه تربیت نخبگان حل مسئله و نظریه پرداز را تأمین می کند و تربیت فناوران را (منظور فناور، فناور سخت علوم مهندسی نیست و فناور نرم اجتماعی هم منظور است) و تربیت مدیران و حکمرانان کشور را به عهده دارد. اگر دانشگاه اینگونه باشد؛ قطعاً منشأ اشتغال و منشأ تولید الگوهای حکمرانی و منشأ تمدن سازی است.
دانشگاه باید دانشجو تربیت کند که بتواند از دانش خود اشتغال ایجاد کند
وی افزود: این سوال که برخی می گویند وظیفه دانشگاه اشتغال نیست و تنها وظیفه دانشگاه این است دانشجویان ارشد و دکتری را طی کنند. این حرف غلطی است. اما اینکه دانشگاه دکترا تربیت کند و برای اشتغال برنامه ریزی کند، درست نیست. پس وزارتخانه های دیگر باید چه کار کنند؟ دانشگاه باید به گونه ای دانشجو را تربیت کند که بتواند از دانش خود اشتغال ایجاد کند. نه اینکه دانشجوی دکترای نتواند یک لایحه بنویسد. دکترای روان شناسی بگیرد اما نتواند یک مشاوره روان شناسی بدهد و یک مسئله روانشناختی را بررسی کند. منظور این است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: خیلی از این دانشگاه های علم محور باید به دانشگاه موضوع محوری تغییر مسیر پیدا کنند. دانشکده های موضوع محوری و گروه های بنیادین داشته باشند. یعنی وقتی می گویید دانشگاه خانواده، فلسفه خانواده، روانشناسی خانواده و جامعه شناسی خانواده داشته باشد. در این دانشگاه باید مقالات آی اس آی داشته باشیم. مگر می شود با دنیا ارتباط نداشته باشیم. مگر می شود حصاری بگذاریم و ارتباط با دنیا نداشته باشیم. برخی می گویند مقالات شما در مجلات خارجی دنیا منتشر می شود و هزینه ایران برای کسب دانش را به دیگران می دهید. اگر موفق باشیم که ۲-۳ درصد بر دانش دنیا تأثیر بگذاریم و ۹۷ درصد از دانش دنیا استفاده می کنیم، نتیجه خوبی به دست آورده ایم.
وی ادامه داد: در دانشکده‌های موضوعی حکمرانی، الگوی حکمرانی تعریف می‌شود. در حوزه شهرسازی و معماری نه نظریه معماری مصوب جمهوری اسلامی داریم (برخی از استادان نظریه دارند) و الگوی حکمرانی معماری نداریم. دچار انباشت ساختمان‌ها و فروش تراکم و بی‌قاعده و ضابطه هستیم، چون در حوزه شهرسازی و معماری الگوی حکمرانی نداریم. اینها کار دانشگاه است و کار شهرداری‌ها نیست.
خسروپناه تصریح کرد: اگر این دوره چهارم شورای عالی انقلاب فرهنگی قصد دارد موفق شود، دوره قرارگاهی و حکمرانی باید به این سمت برود که دانشگاه ها، وزارت علوم، وزارت آموزش عالی بپذیرند دانشکده های موضوعی بنیادین و دانشکده‌های موضوعی حکمرانی شکل گیرد. دانشجویی که تربیت می‌شود، اشتغال او هم تأمین می‌شود و به خاطر بی‌توجهی مهاجرت نمی‌کند. چرا فرار مغزها داریم؟ فکر می‌کنیم فرار مغزها به این علت است که جوانان ما گرایش به غرب دارند و غرب زده هستند. دل آنها با ایران است، اما بستر حفظ این نخبگان را در جامعه فراهم نکردیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در این دوره ناچاریم ساختارهایی مثل دانشکده‌های موضوعی بسازیم که نظریه‌پردازی و الگوسازی کنند، الگوهایی که در حوزه حکمرانی به شدت به آن نیاز داریم به‌تازگی باب شده که برخی در باب حکمرانی نظام آموزش عالی، حکمرانی امنیت غذایی و حکمرانی تعلیم وتربیت صحبت و بحث می‌کنند، اما هنوز به الگوی مناسب نرسیدیم که حالا به سمت اجرای آن برویم.
