عوامل افزایش ابتلا به زوال عقل
دمانس یا زوال عقل بر اثر تخریب سلول های مغز به وجود می آید و باعث کاهش تدریجی عملکرد شناختی فرد می شود، یکی از شایع ترین نوع دمانس، آلزایمر است.
ضعف شنوایی
زندگی اجتماعی برای سالمندانی که دچار ضعف شنوایی هستند رنج آور است. توانایی های ذهنی افرادی که دچار سنگینی گوش هستند سریع تر از سالمندانی که از شنوایی خوبی برخوردارند کاهش می یابد.
توصیه پژوهشگران آمریکایی که ارتباط بین این دو را کشف کرده اند این است: سنگینی گوش را نباید دست کم بگیرید و بلافاصله برای استفاده از سمعک اقدام کنید.
داروهای خواب آور
پژوهش ها نشان داده اند داروهایی که به میزان زیاد یا در مدت طولانی برای رفع بی اختیاری ادرار، بی خوابی یا افسردگی استفاده می شوند (حتی بعد از قطع مصرف) فرد را برای ابتلا به دمانس مستعدتر می کند.
پژوهشگران توصیه می کنند که افراد مصرف داروهای حاوی آنتی کولینرژیک را به حداقل برسانند و تاثیرات درمانی این داروها را به طور مرتب کنترل کنند و در صورت مشاهده بی تاثیری داروها این روش درمانی را متوقف کنند.
داروهای کاهش دهنده اسید معده
اغلب در موارد بروز سوزش معده از داروهای کاهش دهنده اسید معده استفاده می شود. بررسی ها نشان داده اند سالمندانی که به مدت طولانی از داروهایی نظیر امپرازول Omeprazol و پانتوپرازول Pantoprazol استفاده می کنند به میزان 44 درصد بیشتر ازافردای که از کاهش دهنده های اسید معده استفاده نمی کنند در معرض ابتلا به دمانس هستد.
هنوز به درستی معلوم نیست که آیا مصرف این داروها و یا عامل ناشناخته مشترک دیگری خطر ابتلا به دمانس را افزایش داده است یا خیر. اما در هر حال بنا به توصیه این پژوهشگران بهتر است از داروهای ضد اسید فقط در موارد واقعا ضروری استفاده شود.
کمبود ویتامین D
حمام آفتاب از بروز بیماری آلزایمر و دیگر بیماری های ناشی از دمانس جلوگیری می کند. علت آن این است که نور آفتاب ویتامین D مورد نیاز بدن را تامین می کند.
بر اساس تحقیقات به عمل آمده افرادی که دچار کمبود ویتامین D هستند 53 درصد بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به دمانس قرار دارند. البته ویتامین D در برخی مواد غذایی چون ماهی هم وجود دارد اما 90 درصد نیاز انسان از طریق جذب نور آفتاب تامین می شود.
استرس
جدایی، مرگ شریک زندگی، هم زیستی با افراد روان پریش و فشارهای شدید روحی خطر ابتلا به دمانس را افزایش می دهد. بر اساس پژوهشی که در دانشگاه گوته برگ سوئد انجام شده است زنان بیشتر در معرض خطر هستند.
عوامل استرس زا 15 درصد خطر بروز آلزایمر را افزایش می دهد. علت احتمالی آن این است که استرس موجب تغییرات هورمونی می شود که خود تاثیرات منفی بر سیستم اعصاب مرکزی دارد.
شخصیت ناپایدار
کسی که دچار ناپایداری عاطفی- هیجانی است، برای مثال عصبی، ترسو، دمدمی مزاج، نامطمئن و پراسترس است بیشتر از فردی که ثبات عاطفی دارد مستعد ابتلا به آلزایمر است. روانشناسان این ویژگی را روان رنجوری می نامند.
دمانس در میان زنانی که به سرعت دچار استرس می شوند و به دگرگریزی و انزوا روی می آورند شایع تر است.
احساس تنهایی
در باره تنهایی و احساس تنهایی گفته می شود که همچون دو لنگه کفش هستند. فردی که تنهاست از احساس تنهایی نیز رنج می برد. همین احساس تنهایی آشکارا یکی از عوامل بروز دمانس است.
بر اساس تحقیقاتی که روی 2000 شرکت کننده انجام گرفته است، احتمال بروز دمانس در افرادی که تنها زندگی می کنند 2،5 درصد بیشتر است. افراد تنها برای مقابله با این مشکل باید گروه های اجتماعی تشکیل دهند و در فعالیت های جمعی شرکت کنند.
دیابت و فشارخون
دیابت و فشار خون به عروق آسیب می رسانند. به همین علت افراد دیابتیک نیز در معرض بروز دمانس هستند و به طور متوسط دو سال زودتر از افراد غیر دیابتیک به بیماری های ناشی از دمانس مبتلا می شوند.
بر اساس تحقیقات به عمل آمده فشارخون نیز به دلیل خطری که برای سیستم عروقی به وجود می آورد فرد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به دمانس قرار می دهد و اگر فرد بین سنین 30 تا 50 به بیماری فشار خون دچار شود تا 62 درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر دمانس قرار می گیرد. ولی چنانچه فشار خون در سنین 80 تا 90 سالگی بروز کند ممکن است فرد از خطر دمانس مصون بماند.
استعمال سیگار
فرد معتاد به مصرف سیگار نه تنها به ریه خود آسیب می زند و خطر ابتلا به سرطان را بالا می برد، بلکه به مغز خود نیز صدمه وارد می کند، زیرا نیکوتین و امثال آن باعث تنگی عروق می شود. همین امر سبب اختلال در رسیدن اکسیژن و مواد غذایی به مغز و در نتیجه بروز آسیب های شناختی و در نهایت دمانس می شود.
وزن نامناسب
چاقی یا لاغری هیچ کدام برای بیماری دمانس مناسب نیست. ولی پژوهشگران در این باره اختلاف نظر دارند. برخی داشتن کمی اضافه وزن را عاملی موثر در کنترل خطر ابتلا به دمانس می دانند و برخی معتقدند همان اضافه وزن ممکن است احتمال بروز بیماری را بالا ببرد. پژوهشگران هنوز به پاسخ قطعی و توصیه مناسبی در این باره نرسیده اند.
افسردگی
افسردگی و دمانس اغلب دست در دست هم دارند. پیش از این مشخص نبود که کدام یک مقدم بر دیگری ظاهر می شود. به عبارت دیگر آیا افسردگی عامل خطر دمانس است یا تنها یک علامت زودهنگام برای آن؟ هر چقدر علائم افسردگی شدیدتر باشند، فرد برای ابتلا به دمانس مستعدتر است. بنابراین افرادی که از افسردگی رنج می برند می بایست حتما تحت درمان قرار گیرند.
زندگی ناسالم
پژوهشگران معتقدند بهترین عامل مصونیت از خطر ابتلا به دمانس، پیش گرفتن روشی سالم برای زندگی است: عدم مصرف سیگار و الکل، رژیم غذایی سالم، وزن مناسب و تحرک کافی.
به گزارش پایگاه اینترنتی دویچه وله،این پنج عامل نه تنها باعث تقویت اندام می شوند بلکه سلامت روانی را نیز تامین می کنند. تحقیقات طولانی در این زمینه نشان داده اند توجه به این پنج نکته تا 60 درصد خطر ابتلا به دمانس را کاهش می دهد.
