اهمیت هوش مصنوعی در دیپلماسی قدرتمند؛
در آینده داده ها جای نفت را می گیرد

هوش مصنوعی پس از سال ها حضور در پشت صحنه پیشرفت های علمی و فنی، مدتی است که به طور آشکار در عرصه های مختلف در حال جولان دادن است و شکی نیست که به زودی تمام ابعاد زندگی انسان را دستخوش تغییرات جدی می کند. محققان کشور طی یک مطالعه پژوهشی بر اهمیت استفاده از این فناوری در دیپلماسی فعال تاکید کرده اند.

به گزارش سیناپرس، امروزه گسترش فوق العاده وسایل ارتباط جمعی و تبادل بی حد و مرز اطلاعات، ظهور ابرکامپیوترها و ماهواره های اطلاع رسانی و تجزیه گر، اطلاعات و داده ها را به صورت سرسام آور به حوزه های مختلف کشانده است. در این میان جدیدترین فناوری که در سال های اخیر ظهور کرده و کاربردها و اثرات آن، نخبگان علمی و اجرایی کشورها را با معماهای جدیدی مواجه ساخته، «هوش مصنوعی» است. به وفور گفته شده است که در عصر حاضر «داده ها » جای «نفت» را می گیرند و هر کشوری که می خواهد در عرصه بین المللی پیشتاز باشد، باید بر داده ها، الگوریتم ها و به طور کلی فناوری هوش مصنوعی تسلط داشته باشد.

بنا بر نظرات متخصصان، با توجه به تحولات سریع و پیچیدگی روزافزون سازوکارهای ارتباطات بین المللی درزمینه های مختلف علمی و فناوری که منحصر به مرزهای جغرافیایی کشورها نیست و نیز با توجه به پدیدارشدن نسل جدیدی از دیپلماسی با عنوان «دیپلماسی هوش مصنوعی»، مجموعه ای از پژوهش ها و دیدگاه ها مورد نیاز است که بتواند فرایند طراحی و تنظیم سیاست خارجی و دیپلماسی را با تحولات روز وفق دهد.به گزارش سیناپرس، برای ایران نیز به عنوان کشوری که طبق سند چشم انداز خود در صدد تبدیل شدن به قدرت منطقه ای و کشوری اثرگذار در صحنه بین المللی است، ضروری است که به تأثیرات تحولات فناورانه بر عرصه سیاست خارجی در آینده میان مدت و بلندمدت آگاه باشد و تمهیدات لازم برای مواجهه و بهره برداری مناسب از آن ها را فراهم کند.

در این رابطه، یک مطالعه علمی توسط محققانی از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران و دانشگاه تهران انجام شده است که در آن جایگاه و نقش هوش مصنوعی در دیپلماسی مورد واکاوی قرار گرفته است.

این محققان در پژوهش توصیفی تحلیلی مورد اشاره، در صدد پاسخ‌گویی به این سؤال اساسی برآمده اندکه «با توجه به توسعه نقش هوش مصنوعی در عرصه‌های مختلف، این پدیده چه تأثیری بر دیپلماسی دارد؟».

نتایج این پژوهش حاکی از آن هستند که هوش مصنوعی به عنوان عامل شکل‏ دهنده به محیط دیپلماسی، پتانسیل تغییر بنیادین نظم و سلسله‏ مراتب قدرت بین‏ المللی را دارد.

این امر امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را تهدید می‏ کند و تنها راه مقابله کنش‌مند، این است که ایران در فرایند قانونمندکردن و هنجارسازی برای هوش مصنوعی حضور داشته باشد و خود، فناوری هوش مصنوعی را به عنوان موضوع و ابزار دیپلماتیک مورد توجه قرار دهد.

اعظم ملایی، محقق روابط بین الملل دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران و همکارش می گویند: فرایند تحقیق نشان داد که در سال های پیش رو، هوش مصنوعی می تواند حوزه های مختلف از جمله تجارت، جامعه و اقتصاد را تغییر دهد. با وجود این، مهم ترین تأثیر آن بر ساختار نظام بین الملل و نحوه توزیع قدرت بین المللی است، چراکه جایگاه کشورهای پیشرو و پیرو را مشخص می کند.

به گفته آن ها، توسعه هوش مصنوعی محدود به یک قاره یا منطقه نیست که در آن مرزها اهمیتی نداشته باشند، بلکه موضوعی استراتژیک و جهانی است که رقابت شدید کشورها بر نحوه توسعه آن اثرگذار است. در چنین شرایطی آگاهی از چالش ها و فرصت های ناشی از دیپلماسی هوش مصنوعی برای محققان و نخبگان دانشگاهی و نیز مقامات و تصمیم گیران دستگاه سیاست خارجی کشور، ضرورتی حیاتی است.

طبق یافته های این پژوهش، ایران برای تحقق اهداف و منافع ملی خود و درگیرنشدن در مشکلات دیجیتالی نوظهور، باید به دنبال پیشتازی در عرصه دیپلماسی هوش مصنوعی باشد. به گزارش سیناپرس، در این راستا مجریان مطالعه فوق، پیشنهادات زیر را به عنوان راهکارهای عملیاتی ارائه کرده اند:

– تشکیل نشست های تخصصی مشترک دولت و نخبگان با هدف تبادل نظر پیرامون راهکارهای توسعه فناورانه

– برگزاری جلسات ویژه بین رؤسای قوای سه گانه برای بررسی ابعاد و پیامدهای امنیتی- سیاسی هوش مصنوعی برای ایران

– تدوین سند راهبردی دیپلماسی هوش مصنوعی

– تعریف چشم انداز کوتاه مدت و میان مدت برای تبدیل ایران به قدرت منطقه در عرصه دیپلماسی هوش مصنوعی

– سرمایه گذاری جدی دولت و بخش خصوصی در حوزه آموزش دیجیتال

– تغییر جهت شیوه های تدریس به سمت تقویت خلاقیت، درک اجتماعی و مهارت های فناورانه در مدارس

– گنجاندن آموزش مهارت های هوش مصنوعی در برنامه درسی رشته های علوم انسانی

– حمایت مالی از مؤسسات علمی- تحقیقاتی برای تدارک سریع الزامات دیپلماسی هوش مصنوعی

– تأسیس کارگروه فناوری های نوین و هوش مصنوعی در تمامی اداره کل های

وزارت خارجهی

– عقد تفاهم نامه همکاری میان وزارت خارجه و دانشگاه ها و مراکز پژوهشی معتبر در حوزه هوش مصنوعی و تحلیل کلان داده ها

– حضور مؤثر در جلسات و برنامه های یونسکو برای تأثیرگذاری بر فرایند رژیم سازی بین المللی پیرامون هوش مصنوعی

– پیشنهاد تصویب قطع نامه در سازمان ملل برای تعیین ضوابط استفاده از دیپلماسی هوش مصنوعی

– اعزام هیات های دیپلماتیک به چین و روسیه جهت تبادل نظر و عقد تفاهم نامه های همکاری پیرامون دیپلماسی هوش مصنوعی

– مهیاکردن زمینه های جذب سرمایه گذاری خارجی و تشویق و جذب سرمایه های بخش خصوصی داخلی برای توسعه زیرساخت های ارتباطی، ابرکامپیوترها و ربات های دیپلمات

به گزارش سیناپرس، این اطلاعات علمی پژوهشی را فصل نامه مطالعات راهبردی متعلق به پژوهشکده مطالعات راهبردی زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتشر کرده است.

گزارش: محمدرضا دلفیه