قوانین و سیاست های مرتبط با حوزه فناوری و نوآوری باید بازنگری شوند

مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف بر ضرورت بازنگری قوانین، مقررات، سیاست ها، آیین نامه و دستورالعمل ها تاکید کرد و گفت: اکنون طبق شاخص های جهانی نوآوری ضعف اصلی ما در زمینه “قوانین، مقررات، مجوزها و حوزه های نهادی و نرم” است.

دکتر مصطفی صفدری رنجبر، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف در گفتگو با سیناپرس گفت: یکی از رسالت های اصلی پارک های علم و فناوری کمک به “ایجاد اشتغال دانش بنیان” است. در حال حاضر معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف برای تحقق این مهم “طرح دستیار فناوری” را اجرا کرده است. طبق تفاهمی که اکنون پارک های علم و فناوری با دانشگاه ها انجام داده اند، دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی می توانند در واحدهای فناور، شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک های علم و فناوری به مدت 6 ماه مستقر شوند و از طریق حضور در این فضا، مهارت و تجربه کسب کنند. همچنین، برای دانشجویان مزایای مالی در نظر گرفته شده است که شامل حال آنها می شود؛ طی چهار ماه اخیر بیش از 2 هزار دانشجو با اجرای طرح دستیار فناور در شرکت ها مشغول به فعالیت شده اند.

وی افزود: هم اکنون مشکل یکی از شرکت های فعال در حوزه تولید نسل جدید باتری های موتورسیکلت به واسطه اجرای این طرح و ورود یک فرد به مجموعه آنها برطرف شده است. اجرای این طرح یک آورده دو طرفه برای شرکت و فردی که در قالب طرح دستیار فناور در آن شرکت فعالیت می کند، به همراه دارد. اغلب بسیاری از دانشجویان پس از اتمام دوره دستیار فناوری، جذب همان شرکت ها می شوند. از سوی دیگر مشکلات شرکت هایی که نیروهای خوب و دانشی خود را از دست می دهند یا مهاجرت می کنند، نیز برطرف می شود.

وی اظهارداشت: کمک به ترویج گفتمان نوآوری و کارآفرینی در کشور از دیگر اقدامات پارک های علم و فناوری است. این موضوع می تواند از طریق ارائه آموزش ها و دوره های مهارت آموزی مختلف رخ دهد. به عنوان مثال اکنون “طرح ملی ترویج کارآفرینی” را در دستور کار خود قرار داده ایم. اگر این طرح آغاز شود، سالیانه حدود 30 هزار دانشجو درگیر یک سری دوره های آموزش مقدماتی در زمینه کارآفرینی می شوند. در این زمینه اعتبار مالی نیز به دانشجویان ارائه خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین امسال طرح تانا (توسعه و ارتقای زیست بوم نوآوری استان ها) به پارک های علم و فناوری ابلاغ و در حدود 20 استان کشور برگزار شده است. این طرح تا انتهای سال نیز ادامه دارد و به عنوان یک ماموریت جاری در پارک های علم و فناوری است. در این طرح ماموریت جدی به پارک های علم و فناوری محول شده است تا آنها از طریق تعامل با دستگاه های اجرایی، سازمان های دولتی و صنایع، نیازهای فناورانه را احصا کنند. همچنین آنها با اعلام فراخوان به دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری، شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور باید ایده های فناورانه جهت حل رفع نیازها را شناسایی کنند. در نهایت ایده ها پس از ارزیابی، منجر به عقد تفاهم نامه و قرارداد می شوند.

وی ادامه داد: این طرح نیز امسال با قوت زیادی در پارک های علم و فناوری دنبال می شود و ماموریت های جدی نیز در دستور کار پارک های علم و فناوری قرار دارد تا نیازهای فناورانه ای که پارک ها در این طرح شناسایی می کنند در سامانه نان (نظام ایده ها و نیازها) درج شود. حتی افراد دیگر نیز می توانند در قالب پایان نامه، رساله یا هر فعالیت دیگری برای حل مسایل و نیازهای فناورانه وارد عمل شوند.

وی تصریح کرد: سامانه نان از جمله طرح هایی است که جهت بهم رسانی و پیوند میان نیازها و مسایل پژوهشی و فناورانه با ظرفیت موجود در میان دانشگاهیان، پژوهشگران و فناوران برای حل مسائل و نیازهای کشور اجرا شده است. البته سامانه نان بخش ها و اجزای مختلفی دارد و در حوزه های مختلف پیرامون شناسایی نیازهای آموزشی صنایع، ارتقای بهره وری و ساماندهی آزمایشگاه ها نیز ورود پیدا کرده است.

صفدری عنوان کرد: رتبه بندی پارک های علم و فناوری بر اساس شاخص رویت پذیری از دیگر اقدامات ما در معاونت فناوری و نوآوری است. رتبه بندی پارک های علم و فناوری بر اساس شاخص رویت پذیری نشان می دهد، هریک از پارک های ما چقدر در سطح ملی و بین المللی توسط مخاطبان و ذینفعان مختلف دیده می شوند. این مساله کمک می کند تا نقش آفرینی آن پارک در این زیست بوم ملموس تر شود. نیروهای انسانی خوب نیز در پارک های علم و فناوری جذب شوند. همچنین باعث می شود تا مشروعیت پارک های علم و فناوری در میان نهادهای بالادستی و حاکمیتی بالاتر برود که منجر به جذب منابع و امکانات بیشتر می شود.

وی به سیناپرس گفت: هم اکنون دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، پارک های علم و فناوری، شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور اقدامات خوبی انجام داده اند. این مراکز مسیر رشد و تکامل خوبی را در کشور طی کرده اند. در حال حاضر پتانسیل خیلی خوبی نیز در کشور وجود دارد. اگر یک عزم و اراده جدی در طرف تقاضا (منظور صنایع بزرگ، بالغ و راهبردی، دستگاه های اجرایی و سازمان های دولتی) وجود داشته باشد و از ظرفیت و پتانسیل های دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری و این زیست بوم استفاده کنند، خیلی از مسائل و مشکلات حوزه صنعت، اقتصاد و حتی بخش های اجتماعی و زیست محیطی برطرف می شود، به شرط اینکه اول، به این ظرفیت و پتانسیل ها اعتماد داشته باشند؛ دوم، به صورت جدی پای کار بیایند و به طرق مختلف کمک کنند.

وی خاطرنشان کرد: همچنین ضمن تامین مالی باید فرایند پژوهش و توسعه فناوری و نوآوری و فعالیت این بازیگران را نیز از طریق بازنگری، نوآوری و باز طراحی قوانین، مقررات و استانداردها را تسهیل کنیم. برای مثال، فرایند اعطای مجوزها باید تسهیل شود.

مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف افزود: توسعه کشور به مثابه پرواز کردن و اوج گرفتن یک پرنده است. یک پرنده هیچ وقت با یک بال نمی تواند پرواز کند و اوج بگیرد، بلکه نیاز به دو بال دارد. یک بال این پرنده “نوآوری فناورانه” و بال دیگر آن “نوآوری سیاستی و قانونی” است. این پرنده همزمان باید دو بالش را به حرکت در بیاورد. ما نمی توانیم فقط منتظر باشیم که فناوران و نوآوران، نوآوری های فناورانه خودشان را ایجاد کنند، اما نوآوری هایی در حوزه های سیاست گذاری، نهادی و قانونی انجام نشود. ما نیز باید بتوانیم همگام با آنها دست به نوآوری در سیاست ها و قوانین بزنیم.

وی در پایان گفت: همچنین باید در قوانین، مقررات، سیاست ها، آیین نامه ها، دستورالعمل ها بازنگری کنیم و فضا را برای فعالیت فناوران و نوآوران مهیا سازیم. اکنون “شاخص جهانی نوآوری” و “شاخص سهولت انجام کسب و کار” نشان می دهند که ضعف اصلی ما در زمینه بحث های قوانین و مقررات و مجوزها و حوزه های نهادی و نرم (نه سخت و فناورانه) است.

گفتگو: فرزانه صدقی