نقش مواد سوپرجاذب در کاهش مصرف آب گلخانه‌ها

آب یکی از اساسی ترین نیازهای بخش کشاورزی است که هم در اراضی زراعی و باغی و هم در گلخانه ها بایستی به قدر کافی تامین گردد. با توجه به کمبودهای جهانی که در تامین این مایه حیات وجود دارد، استفاده صحیح و صرفه جویی در مصرف آن به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشکی نظیر کشور ما امری ضروری می باشد. کشت های گلخانه ای با توجه به مزیاتی نظیر کاهش تبخیر، افزایش رطوبت محیط و کاهش دما می توانند در این زمینه کمک زیادی نموده و با افزایش کارایی مصرف آب، کیفیت و کمیت محصول به دست آمده به ازای هر واحد آب مصرفی را افزایش دهند.

با این حال، در گلخانه ها نیز در صورت عدم عملکرد درست کشاورز، ممکن است مقادیری آب به هدر رود. لذا بایستی تمهیداتی را به انجام رساند تا ضمن حصول حداکثر تناژ محصول و همچنین کیفیت بالای آن، آب را نیز به صورت کاملا بهینه مصرف نمود. در این زمینه موادی موسوم به «هیدروژل» یا «سوپرجاذب» مطرح هستند که می توانند با اضافه شدن به خاک، توانایی آن را در نگهداری و حفظ آب افزایش دهند.

کشت های گلخانه ای با توجه به مزیاتی نظیر کاهش تبخیر، افزایش رطوبت محیط و کاهش دما می توانند در این زمینه کمک زیادی نموده و با افزایش کارایی مصرف آب، کیفیت و کمیت محصول به دست آمده به ازای هر واحد آب مصرفی را افزایش دهند.

کاربرد این ماده جالب توسط گروهی از محققین دانشگاه های آزاد و شهید باهنر کرمان بر روی محصول خیار گلخانه ای مورد ارزیابی علمی قرار گرفته است. در این مطالعه که نتایج آن در نشریه علمی پژوهشی «آب و آبیاری» وابسته به دانشگاه تهران منتشر گردیده، تاثیر تنش خشکی و همچنین افزودن سوپرجاذب به خاک گلخانه بر روی کمیت و کیفیت محصول خیار بررسی شده است.

برای انجام این پژوهش که در یکی از گلخانه های شهرستان رودان واقع در 110 کیلومتری بندرعباس اجرا شده، محققین از سوپرجاذب «سوپر آب آ 200» که محصول پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران است، استفاده نموده اند. پژوهشگران به منظور یافتن بهترین سطح آب به کار رفته و همچنین بهترین نسبت سوپرجاذب به خاک، مقادیر متفاوتی از این منابع را به صورت آزمایشی مورد استفاده قرار داده و سپس به آنالیز آماری نتایج پرداخته اند.

 یافته های پژوهش نشان می دهد که هر چه میزان آب استفاده شده برای آبیاری خیار گلخانه ای کمتر باشد، مقدار محصول و کیفیت آن به طور قابل توجهی کمتر می شود. این موضوع حاکی از آن است که خیار گلخانه ای نسبتا به کمبود آب حساس است و وجود آب کافی در دوره رشد، به افزایش تولید آن کمک بسیاری می نماید.

از سوی دیگر بر اساس نتایج به دست آمده به کارگیری ماده سوپرجاذب به اندازه 0.4 درصد وزن خاک در کنار آبیاری مناسب می تواند تاثیر به سزایی در بهبود عملکرد محصول خیار گلخانه ای داشته باشد. با این حال طبق گفته محققین، می توان با به کارگیری میزان آبی کمتر به همراه همان 0.4 درصد سوپرجاذب در خاک، کارایی مصرف آب را بالا برده و بهره وری بهتری از آن داشت.

هیدروژل ها یا اصطلاحا سوپرجاذب ها مواد اصلاح کننده ای هستند که ضمن برخورداری از سرعت و ظرفیت زیاد جذب آب، همانند آب انبارهای بسیار ریزی عمل نموده و در موقع نیاز، آب را به راحتی در اختیار گیاه قرار می دهند. این مواد قادرند ضمن قابلیت زیاد نگهداری آب، قادرند برخی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را نیز در خاک افزایش دهند.

گزارش : محمدرضا دلفیه

با اقتباس از: افاضاتی، م.، ایران دوست، م. و رضایی استخروییه،ع. 1394. تاثیر پلیمر سوپرجاذب بر رشد و عملکرد گیاه خیار گلخانه ای تحت شرایط کم آبیاری. مدیریت آب و آبیاری، 5(2): 214-203.

 

No tags for this post.