بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، محل نگهداری هدایای چینی‌ها به صفویان
تالار یا عمارت چینی‌خانه یکی از فضاها و بناهای مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی است که مجموعه‌ای نفیس از ظروف چینی اهدایی امپراطوران کشور چین به شاه عباس صفوی را به نمایش گذاشته و از مقاصد اصلی گردشگران و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی است.
به گزارش سیناپرس اردبیل، بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از مهم‌ترین آثار تاریخی شهر اردبیل و ایران است که از لحاظ معماری و کاشی‌کاری از شاهکارهای سده هشتم هجری قمری و سال‌های پس از آن محسوب می‌شود و پس از وفات شیخ صفی به سال ۷۳۵ هجری قمری از سوی فرزندش، صدرالدین موسی پایه‌گذاری شده است و شاه عباس، بناهای مهمی به این مجموعه افزوده و اصلاحاتی در آن انجام داده است.
یکی از این بناها و فضاهای زیبا که به مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی اضافه شده، تالار یا عمارت چینی‌خانه است که از نظر معماری، طاق مقرنس و تماشایی و چینی های موجود در آن، بسیار جلب توجه می‌کند و از زیرمجموعه‌های دیدنی و مورد استقبال گردشگران و مسافران داخلی و خارجی در آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی است.
مسئول موزه های استان اردبیل در ارتباط با تالار یا عمارت چینی خانه می‌گوید: بنای موزه چینی‌خانه قدیمی تر و مربوط به زمان خود شیخ صفی الدین اردبیلی است و در واقع بخشی از زاویه او بوده است اما پوشش داخلی موزه شامل مقرنس‌های توخالی که رویه آنها با طلا و مواد گیاهی تزئین شده، مربوط به دوره شاه عباس صفوی است و به منظور نگهداری ظروف چینی از سوی شیخ بهایی طراحی شده و او بر ساخت آن نظارت داشته است.
ملکه گلمغانی زاده گفت: دو تا سه ردیف پایینی فضاهای توخالی تالار برای نگهداری و نمایش ظروف چینی بوده و ردیف‌های بالاتر برای تکمیل فضا و قرینه سازی درست شده است و ظروف و کتاب‌های کتابخانه بقعه شیخ صفی در قفسه‌های پایینی که از جنس چوب‌های گردو یا صندل به شکل نفیس طراحی و ساخته شده، نگهداری می شده است و طرح‌ها و تصاویری از روزگاران گذشته این موزه در برخی سفرنامه ها موجود است.
وی راجع به چینی‌های موجود در تالار تصریح کرد: ظروف چینی هدایای امپراطوران چین به دربار شاه عباس صفوی است و به پاس خدماتی که از پادشاهان صفوی در راستای امنیت و رفاه جاده ابریشم دریافت می کرده اند به ایران هدیه شده و الان تعداد این ظروف چینی بیش از ۱۰۰ قلم است.
وی افزود: شمار ظروف چینی بیش از یکهزار مورد بوده است و متاسفانه بخش عمده آنها بعد از حمله روس به ایران به غارت رفته و الان در موزه آرمیتاژ روسیه است و حدود ۸۰۰ قلم از موزه چینی‌خانه در آن موزه قرار دارد.
ظروف چینی امپراطوران چین، به پاس خدماتی که از پادشاهان صفوی در راستای امنیت و رفاه جاده ابریشم دریافت می کرده اند به دربار شاه عباس صفوی هدیه شده است.
گلمغانی زاده ادامه داد: بعدها همین ظروف را به تهران برده و در دارالفنون نگهداری کرده اند و زمانی که موزه ایران باستان در تهران به عنوان نخستین موزه کشور افتتاح شده، اقلام و اشیای موجود در مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی به جهت ارزش و اهمیت تاریخی به تالاری در آن با عنوان تالار اردبیل منتقل شده است.
این کارشناس میراث فرهنگی اضافه کرد: در سال ۱۳۷۰ که به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موزه چینی‌خانه مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی راه اندازی شد، این تعداد از آن ظروف چینی به این موزه انتقال یافت و قدمت ظروف چینی مربوط به دوره شاه عباس صفوی و ممهور به مهر وقفیه اوست و در پشت همه آنها مهر او و عبارت “بنده شاه ولایت عباس وقف بر آستان شاه صفی نمود” درج شده است.
مسئول موزه های استان اردبیل در مورد سایر اقلام موجود در چینی‌خانه اظهار کرد: خرقه شیخ صفی الدین اسحاق اردبیلی نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده که از سوی شیخ زاهد گیلانی مراد ، استاد و پدرزن شیخ صفی، زمانی که شیخ صفی به عنوان جانشین او انتخاب شده به شیخ داده شده است و شیخ، این خرقه را به عنوان مرشد یا قطب خانقاه در آئین‌ها و مناسبت‌ها می‌پوشیده است.
گلمغانی زاده ادامه داد: خرقه یا لباس درویشان، بزرگ تر از اندازه طبیعی تهیه می شده و از پارچه کرباس بوده و پشم شتر در میان آن قرار گرفته است و خرقه را در مراسم خاص بر روی دوش می‌انداخته اند و بزرگ بودن اندازه خرقه، معرف بزرگی اندام شیخ نبوده است.
به گفته او نقش و نگار روی ظروف چینی معرف فرهنگ کشور چین است و تصاویری از زندگی روزمره، مزرعه، طبیعت و اسطوره‌های چینی روی آنها نقش بسته است و در کنار ظروف چینی، تعدادی فرمان‌نامه که حاکمان و پادشاهان صفوی به متولیان بقعه در مورد نگهداری و مدیریت بقعه صادر کرده اند، نگهداری می‌شود.
