شیوع کم‌خونی در زنان باردار ایرانی

کم خونی، یک مشکل بهداشتی شایع در دوران بارداری است که زنان باردار در گوشه و کنار دنیا را آزار داده و تاثیرات کوتاه مدت و بلندمدت متعددی بر آن ها دارد. کم خونی در دوره بارداری می تواند به مشکلات حادتری نظیر مسمومیت بارداری، پارگی زودرس پرده ها، تولد نوزاد کم وزن، مرگ جنین و حتی مرگ مادر منجر گردد. علاوه بر این اگر مادر به بیماری مزمن دیگری نظیر آلودگی هلیکوباکتر پیلوری، مالاریا و دیابت مبتلا باشد، کم خونی می تواند به افزایش مرگ و میر بینجامد.

در میان انواع کم خونی، نوعی که از فقر آهن ناشی می شود و به «کم خونی فقر آهن» معروف است شایع ترین نوع در دوران بارداری است و معمولا در اثر کمبود آهن در رژیم غذایی و مصرف غیراصولی ترکیبات آهن ایجاد می گردد. البته خوشبختانه این نوع کم خونی که 95 درصد از کل موارد کم خونی در دوران بارداری را شامل می شود، قابل پیشگیری است و با مصرف درست آهن و مکمل های مربوطه طی دوران بارداری، کاهش می یاید.

کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی در دوران بارداری است و معمولا در اثر کمبود آهن در رژیم غذایی و مصرف غیراصولی ترکیبات آهن ایجاد می گردد.

با توجه به اهمیت بالای این موضوع، گروهی از محققین کشورمان از دانشگاه علوم پزشکی ایلام مطالعه ای جامع را با هدف بررسی وضعیت شیوع کم خونی در زنان باردار ایرانی در خلال سال های 1384 تا 1395 انجام داده اند که نتایج آن اخیرا در نشریه ای علمی پژوهشی تحت عنوان «مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی» منتشر گردیده است.

در این مطالعه که به شیوه مرور نظام مند انجام شده، پژوهشگران برای جمع آوری داده ها از بانک های اطلاعاتی ملی و بین المللی مختلف و شناخته شده ای استفاده نموده و پس از تحلیل و تفسیر دقیق یافته ها، به ارائه نتایج پرداخته اند.

یافته های این پژوهش نشان می دهد که شیوع کم خونی در زنان باردار ایرانی طی مطالعات صورت گرفته در 11 سال اخیر حدود 17 درصد برآورد می گردد که از آمارهای ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی برای کشورهای در حال توسعه کمتر است، ولی با این حال این میزان نسبت به سال های قبل از 1384 افزایش یافته است.

در مورد شیوع کم خونی بر حسب مناطق جغرافیایی ایران، در این مطالعه کمترین میزان شیوع، در غرب ایران به میزان 12 درصد و بیشترین میزان شیوع، در مرکز ایران به میزان 23 درصد گزارش شده است. همچنین شیوع کم خونی در زنان باردار روستایی 8 درصد و در زنان شهری 21 درصد بوده است و این موضوع نشان می دهد که شیوع این بیماری در زنان شهری نزدیک به سه برابر زنان روستایی است.

محققین در خصوص دلایل تفاوت میزان شیوع این بیماری در نقاط مختلف کشور، سبک زندگی و رژیم های غذایی متفاوت را به عنوان یکی از دلایل اصلی ذکر نموده اند.

با توجه به نتایجی که از این پژوهش به دست آمده، محققین اشاره نموده اند که لازم است برنامه های مداخله ای مناسبی نظیر آموزش تغذیه مناسب در دوران بارداری و همچنین آموزش مصرف صحیح مکمل های آهن، ویتامین و اسید فولیک در کلینیک های بارداری و یا قبل از ازدواج تنظیم و اجرا گردد.

پژوهشگران در انتهای گزارش علمی پژوهشی خود توصیه نموده اند که با توجه به محدودیت های پژوهش هایی که از نوع مرور نظام مند هستند، به منظور برآورد دقیق آمار مربوط به شیوع کم خونی و عوامل مرتبط با آن در هر منطقه از کشورمان، مطالعه ای ملی طراحی و اجرا شود.

نویسنده: محمدرضا دلفیه

با اقتباس از: اعظمی، م.، درویشی، ز.، برجی، م. و سایه میری، ک. 1395. شیوع کم خونی در زنان باردار ایران (1395-1384)؛ یک مطالعه مرور نظام مند و متاآنالیز. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 14(1): 30-15.

 

No tags for this post.