دلایل گرایش به اعتیاد چیست؟

اعتیاد به مواد مخدر، یکی از مشکلات بهداشتی، درمانی و اجتماعی جهان امروز به شمار می رود که تمام جوامع، کم و بیش با آن درگیر هستند. بنابر گزارش دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل، در سال 2012 میلادی حدود 183 هزار مرگ به خاطر اعتیاد در جهان اتفاق افتاده است. بر اساس همین گزارش 3.5 تا 7 درصد از از جمعیت 15 تا 60 ساله جهان، نوعی از مواد غیرقانونی را مصرف کرده اند. همچنین حدود 12.7 میلیون معتاد تزریقی در جهان وجود دارند که نزدیک به 13 درصد آن ها مبتلا به بیماری ایدز هستند.

کشور ما به دلیل مرز طولانی ای که با کشور افغانستان به عنوان بزرگ ترین تولید کننده مواد مخدر جهان دارد، یکی از کشورهایی است که پدیده اعتیاد در آن دارای شیوع فراوانی است. بررسی روند سی سال اخیر اعتیاد در ایران نشان می دهد که گرچه میزان بروز مصرف مواد مخدر در سال های مختلف دارای نوسان هایی بوده، ولی در کل روندی افزایشی داشته است. لذا در کشور ما، انجام اقدامات پژوهشی و اجرایی که به توقف این روند کمک نماید، ضروری است.

بررسی روند سی سال اخیر اعتیاد در ایران نشان می دهد که گرچه میزان بروز مصرف مواد مخدر در سال های مختلف دارای نوسان هایی بوده، ولی در کل روندی افزایشی داشته است. لذا در کشور ما، انجام اقدامات پژوهشی و اجرایی که به توقف این روند کمک نماید، ضروری است.

در این رابطه و با توجه به اهمیت شناخت عوامل موثر بر گرایش افراد جامعه به مصرف مواد مخدر، گروهی از پژوهشگران کشورمان از دانشگاه های علوم پزشکی ایران، آبادان، ایلام، البرز و زاهدان مطالعه ای را به منظور تبیین عوامل محیطی موثر بر گرایش به مصرف این نوع مواد از دیدگاه معتادان و مصرف کنندگان انجام داده اند که نتایج آن اخیرا در نشریه علمی پژوهشی «پایش» وابسته به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی منتشر گردیده است.

برای انجام این مطالعه، محققین با مراجعه به دو مرکز وابسته به اداره بهزیستی شهر اهواز، حدود 50 نفر از معتادان واجد شرایط مطالعه را شناسایی نموده و سپس با استفاده از دو شیوه مصاحبه عمیق و بحث گروهی اقدام به جمع آوری اطلاعات لازم برای پژوهش خود از این افراد نمودند.

میانگین سنی افراد معتادی که در این مطالعه شرکت نموده اند، حدود 32 سال بوده و حدود 70 درصد آن ها مجرد، حدود 14 درصد متاهل و بقیه مطلقه بوده اند. حدود 52 درصد از این افراد در خانواده های 6 نفره و یا بیشتر زندگی می کرده و 58 درصد از آنان نیز حداقل یک فرد معتاد در خانواده خود داشته اند.

آمار دیگر به دست آمده از معتادان شرکت کننده در این آزمایش نشان از آن دارد که حدود 86 درصد از این افراد سابقه زندان داشته، 4 نفر مبتلا به هپاتیت C و 16 نفر حامل ویروس ایدز بوده اند.

 نتایج حاصل از تحلیل داده های این آزمایش توسط محققین نشان می دهد که سه علت اصلی به عنوان عوامل موثر بر گرایش به مواد مخدر از سوی افراد معتاد ذکر شده است: محیط خانوادگی مساعدکننده، محیط اجتماعی مساعدکننده و عوامل فردی مساعدکننده.

نگاه دقیق تری به عوامل ذکرشده بالا حاکی از آن است که در خصوص محیط اجتماعی، عواملی چون زندگی در محله های با شیوع بالای مصرف مواد مخدر، وجود مواد مخدر زیاد در محل زندگی، حمایت ناکافی جامعه، نوع شغل افراد و نقص در برنامه های کاهش آسیب از مهم ترین عوامل اجتماعی به حساب می آیند.

در خصوص محیط خانوادگی، وجود اعتیاد در اعضای خانواده، نظارت ناکافی خانواده بر فرزندان و حمایت ناکافی آن ها از عوامل مهم می باشد و در زمینه عوامل فردی نیز مواردی چون کنجکاوی و تمایل به امتحان کردن، ناتوانی در نه گفتن و تاثیرپذیری از دوستان به عنوان مهم ترین عوامل شناخته می شوند.

محققین مجری این پژوهش اشاره نموده اند که با توجه به نقش فردی و محیط خانوادگی و اجتماعی موثر بر گرایش به اعتیاد، به نظر می رسد افزایش آگاهی های والدین در مورد مواد مخدر و علائم مصرف آن ها، نظارت مناسب بر فرزندان مخصوصا در سنین نوجوانی و همچنین حمایت جامعه و خانواده از معتادان بتواند در کنترل معضل اعتیاد و پیشگیری از گرایش افراد به مصرف مواد مخدر موثر باشد.

 

گزارش: محمدرضا دلفیه

با اقتباس از: منصوریان، م.، عبادی فردآذر، ف.، رستگاری مهر، ب.، صلحی، م.، دهداری، ط.، تقدیسی، م.ح.، شفیعیان، ز.، رضاپور، ع.، قربانی، م. و انصاری، ح. 1395. عوامل فردی و محیطی مستعدکننده گرایش به مصرف مواد مخدر از دیدگاه معتادان شهر اهواز، یک تحقیق کیفی. پایش، 15(3): 291-281.

 

No tags for this post.