آبیاری هوشمند مزارع با استفاده از انرژی خورشیدی
سینا پرس: تکنولوژی ساخت چنین دستگاهی تنها در انحصار چند کشور پیشرفته جهان نیست. دانشمندان و محققان ایرانی نیز توانسته‌اند به چنین فناوری جدیدی دست پیدا کنند. یکی از این دستگاه‌ها که نسبت به نمونه‌های مشابه داخلی متمایز‌تر است، طراحی و ساخت دستگاه آبیاری هوشمند با استفاده از سلول‌های خورشیدی است. دستیابی به این فناوری باعث شد تا خبرنگار خبرگزاری سینا گفت‌و‌گویی اختصاصی با حسین نور الهی، کار‌شناس ارشد رشته کشاورزی و مدیر عامل شرکت تحقیقاتی و خدماتی کاوش جویان شیراز انجام دهد.
چه شد که شرکت شما به فکر ساخت سیستم آبیاری هوشمند افتاد؟
در حال حاضر زمان آبیاری مزارع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امروزه بسیاری از محصولات کشاورزی به دلیل کم آبی یا بی‌آبی از بین می‌روند. دلیل عمده این مشکل کاهش رطوبت خاک و نرسیدن به موقع آب به محصول است. اهمیت این موضوع باعث شد تا ما به فکر طرحی باشیم که علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب و مقرون به صرفه بودن، بتواند مزارع را هوشمندانه آبیاری کند.
این سامانه به چه صورتی کار می‌کند؟
این سامانه مجهز به یک سیستم کارت موبایل است و به دو صورت هشداری و هوشمند استفاده می‌شود؛ هر مورد به صورت خودکار یا دستی شیرهای برقی شبکه توزیع و پمپ ذخیره یا تامین آب رامدیریت می‌کند. این سامانه بر اساس مقدار بحران از پیش تعریف شده، دما و رطوبت هوا، مکش آب خاک، حجم آب مصرفی (تبخیر تعرق) و حجم آب عبوری از شبکه توزیع، هشدار وقوع هر مورد را از طریق پیامک و نمایش به روی صفحه نمایشگر به کاربر اطلاع می‌رساند. در این صورت کاربر می‌تواند در خصوص شروع یا قطع آبیاری تصمیم گیری کرده و با ارسال پیامک شیر‌ها و پمپاژ را مدیریت کند. علاوه بر این کاربر می‌تواند با اطلاع از مقادیر فوق تصمیمات مدیریتی دیگری از جمله کنترل سرما زدگی یا مقابله بیماری‌های خاص را انجام دهد. همچنین با توجه به تغییرات اقلیمی، بافت و نوع محصول، تعریف مقادیر بحرانی و تصمیم گیری در خصوص شروع و خاتمه آبیاری برای اکثر بهره برداران مشکل است. این سامانه با تنظیم یکی از دو وضعیت خود خوان یا رو خوان، به صورت هوشمندانه‌ای برنامه ریزی آبیاری‌ها را انجام می‌دهد و از طریق پیامک مدیریت کنترل شیر‌ها و پمپاژ را به اطلاع کاربر می‌رساند. همچنین این دستگاه می‌تواند هنگام خراب شدن روند کار با دادن اس‌ام اس به کاربر، نوع مشکل را اطلاع رسانی کند.
این برنامه‌ریزی به چه صورتی است؟
شروع و خاتمه آبیاری بر اساس یک برنامه مشخص در طول یک دوره رشد است. هر برنامه شامل دور، زمان و حجم آب برای هر آبیاری است؛ دور آبیاری بر اساس ارتباط بین ظرفیت ذخیره آب در خاک منطقه، ریشه وحجم آب مورد نیاز گیاه در یک نوبت آبیاری، حجم آب آبیاری بر اساس آب مورد نیاز گیاه به راندمان مصرف آب و زمان آبیاری هم طبق ظرفیت استحصال، ذخیره و توزیع آب تعیین می‌شود.
مهم‌ترین ویژگی این سامانه چیست که آنرا نسبت به نمونه‌های مشابه داخلی متمایز‌تر ساخته است؟
در شرایطی که این سامانه در وضعیت هوشمند و به شیرهای برقی و تابو برق ایستگاه پمپاژ متصل باشد، مساحتی بین سه تا پنچ هکتار را تنها با یک ونیم میلیون تومان به صورت خودکار آبیاری می‌کند. این سامانه در چنین شرایطی نه تنها باعث کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب می‌شود بلکه افزایش ۲۰ درصدی عملکرد را به دنبال خواهد داشت (بر اساس نتایج حاصله از انجام طرح‌های تحقیقاتی در مزارع و باغ‌های مختلف پنج شهرستان استان فارس). بدیهی است با کاهش میزان حجم آب مصرفی، میزان مصرف انرژی نیز کاهش خواهد یافت. از طرفی دیگر تمام قطعات و دانش ساخت این دستگاه داخلی و بومی است به همین دلیل این دستگاه از لحاظ قیمتی نسبت به سایر نمونه‌های مشابه خارجی ارزان‌تر است. در ضمن امروزه هزینه‌های زیادی برای انتقال برق، کابل می‌شود، ما برای رفع این مشکل از سلول‌های خورشیدی استفاده و هزینه‌های آن را مناسب‌تر و ارزان‌تر کرده‌ایم. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی با افزایش هزینه تهیه حامل‌های انرژی و وقوع خشکسالی‌های متعدد، این سامانه می‌تواند نقش ناجی تولیدات محصولات کشاورزی کشور را داشته باشد.
چنین سامانه‌ای تنها برای استفاده از مزارع و باغ‌ها است؟
خیر، این سامانه برای تمام گلخانه‌ها هم کاربرد دارد. کابرد ویژه این سامانه بیشتر برای باغ‌ها به ویژه انگور، سیب، مرکبات و زیتون است.
هم اکنون این طرح در چه مرحله‌ای به سر می‌برد؟ آیا به تولید انبوه رسیده است؟
در حال حاضر ۱۰۰ نمونه از این دستگاه ساخته و توزیع سراسری شده است. در گام بعدی قرار است با افزایش میزان تولید این دستگاه، بحث صادرات این محصول را هم در برنامه کاریمان داشته باشیم.
