برای رسیدن به الگو، در آستانه راه هستیم

دبیر علمی پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ابتداي مراسم ضمن ارائه گزارشی از پنجمین دوره برگزاری این کنفرانس گفت: الگوی پایه طبق نقشه راه مصوب شورای عالی مرکز از پیش نیازهای طراحی الگوی نهایی محسوب می شود که الگوی پایه سند فشره ای است که امهات الگوی اصلی را بالقوه داراست.

دکتر هادی اکبرزاده ادامه داد: اینگونه می توان تصور کرد که با تکامل تدریجی، موزون و منسجم به الگوی نهایی خواهیم رسید. این کنفرانس هسته اولیه و گام اساسی و مهمترین گام در فرآیند دسترسی به الگوی نهایی است و می توان آن را نقطه عطفی در مجموع کنفرانس های سالانه مرکز دانست.

عضو شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه با اشاره به ساختار و سرفصل های این الگو تصریح کرد: اولین مرحله در فرآیند طراحی الگوی پایه، تعیین ساختار و سرفصل های اصلی آن با بهره گیری از مشورت ها و همفکری های گسترده در حلقه های فکری متعدد و بهره گیری از تجارب تخصصی تدوین شده و نهایتا بخش های مبانی، آرمان، رسالت، افق و تدبیر به عنوان اجزای اصلی الگوی پایه تبیین و پیش نویس هایی برای هریک از این بخش ها طراحی شده است.

اکبرزاده ادامه داد: در فاصله زمانی کنفرانس های سال قبل تا این کنفرانس پیش نویس هایی برای هریک از حوزه های پنجگانه تدوین شد و اینک زمان آن فرا رسیده که این ویراست ها در این همایش وزین علمی به بوته نقد و ارتقا کشیده شود. لذا یکی از اهداف اصلی این کنفرانس تبیین، نقد، اصلاح و تکمیل این متون است.

وی تاکید کرد: این کنفرانس با استقبال چشمگیر پژوهشگران حوزه و دانشگاه مواجه شده است. در مهلت مقرر تعداد 456 مقاله علمی به دبیرخانه کنفرانس واصل شد و نهایتا 310 مقاله از بین مقالات ارسال شده پذیرفته شده که از این میان 121 مقاله به صورت شفاهی و بقیه آنها با وجود کیفیت علمی مناسبی که داشتند به دلیل محدودیت زمانی به ناچار به صورت پوستر ارائه خواهند شد. مقاله های شفاهی اعم از مقاله های جامع و کوتاه در چهار سالن به صورت موازی و جمعا در 16 نشست دو و دو و نیم ساعته ارائه خواهند شد.

در ادامه مراسم افتتاحیه پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حجت الاسلام میرمعزی، رئیس اندیشکده عدالت  به ایراد سخنرانی پرداخت و از تاثیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ساخت تمدن اسلامی گفت.

حجت الاسلام دکتر سید حسین میر معزی در مراسم افتتاحیه پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نقشه راه جامع و کلان فرا عرصه ای فرایند حرکت تکاملی جامعه از وضعیت موجود به سوی وضعیت آرمانی مبتنی بر مبانی اسلامی و در چارچوب اصول و ارزشهای اسلامی منطبق با ویژگی های تاریخی، اقلیمی و فرهنگی ایران است.

وی افزود: این الگو از پنج بخش مبانی،آرمانها، رسالت، افق و تدبیر تشکیل شده است.

رئیس اندیشکده عدالت ادامه داد: مبانی پیش فرضها و زیر ساختهای نظری  و بنیادینی است که الگوی پایه اسلامی پیشرفت بر آن مبتنی است. این الگو آنگاه که بر ویژگی های فرهنگی، اقلیمی، جغرافیایی و سایر ویژگی های ایران منطبق شود به الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت تبدیل می شود. سند مبانی، حاصل پژوهشی عمیق و گسترده گروهی با محوریت حجت الاسلام و المسلمین  جناب آقای شاکرین است که با سفارش و حمایت مرکز الگو در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انجام شده و در اندیشکده مبانی مرکز و نیز نشستهای متعدد علمی مورد نقد قرار گرفته است.

میرمعزی گفت: برای پژوهش در رابطه با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سه پرسش ارائه شد که پاسخهایی برای آن یافتیم، اول اینکه مبانی دستیابی به علوم اسلامی چند دسته اند. دوم اینکه در هر یک از مبانی کدام  گزاره با بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مرتبط است و سوم چگونه دیدگاه اسلام را درباره هر یک از مبانی باید کشف کرد.

نظریات دینی وعلمی امروز ما باید با عمل و کنش اجتماعی ارتباط برقرار کند. اگر چالش ابتر بودن مبانی عمیق و ارزشمند سست بودن مبانی برنامه های عملیاتی حل نشود، از اجرای الگوی پایه، نتیجه بهتری از اسناد قبلی حاصل نخواهد شد. 

رئیس اندیشکده عدالت ادامه داد: برای تحلیل پرسش اول از روش قیاسی استفاده شد و به این نتیجه رسیدیم مبانی 9 قسم است، از جمله معرفت شناسی، هستی شناسی به معنای عام آن ناظر بر عالم وجود و هستی شناسی به معنای خاص آن خداشناسی و انسان شناسی و نگاه ارزش شناسی و دین شناسی.

وی گفت: در پاسخ به پرسش دوم از  ترکیب دو روش حرکت از مبانی به سوی عناصر الگوی پایه و حرکت از عناصر الگوی پایه به سمت مبانی از برهان عقلی استفاده شد. برای این مبانی چهار کارکرد متصور است. اول اینکه به پرسشهای فرافکرانه درباره الگوی پایه پاسخ می دهد، در بحث دوم نظریات مورد نیاز در الگوی پایه مبتنی بر مبانی تولید می شود، سومین کارکرد این نظریات مبتنی بر مبانی توجیه  می شود و چهارم اینکه مبانی نقش تصیح کننده داشته و معیار ارزیابی و پالایش نظریات رقیب و معارض ارائه می دهد.

میر معزی تصریح کرد: آرمانها اما بخش دیگر الگوی پیشرفت است. البته منظور از آرمانها آرمانهای اجتماعی در الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی است که که عبارتست از: مبانی  نظام ارزشهای فرازمان،  فرامکانی، فراعرصه ای الهام بخش، جهت دهنده و هدایت کننده و راهبری تحول تکاملی جامعه است.در این مقاله اثبات شده که نظام آرمانهای اجتماعی برای نهادینه سازی و گسترش آرمانهای انسان در جامعه است.از این رو بدون تصویر روشنی می دهد.

ضرورت تعمیق مبانی نظری و تقویت قابلیت اجرائی الگو

دکتر واعظ زاده؛ رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با اشاره به سابقه تاسیس این مرکز با حکم مقام معظم رهبری در سال1390 و ورود به پنجمین سال تاسیس مرکز، گزارشهای دکتر اکبرزاده و دکتر میر معزی را که در ابتدای شروع همایش از فرایند تهیه الگو و الگوی پایه ارائه کردند، گزارشهای مفید اما فشرده ای دانست که پشتوانه آن، تهیه نسخه های پشتیبان توسط صاحب نظران و اندیشمندان بوده که با وسواس ویژه و خاصی تهیه شده است.

وي، ضمن تاکید بر حضور مفید جوانان و دانشجویان و کارشناسان در روند کار، گفت: نگارش اولیه متن اسناد، یک کارنامه مدون دارد که عمدتا یکی از چهره های شناخته شده و یا حتی افرادی از میان شخصیت های برجسته علمی مستقیما آن را تدوین کرده اند.

رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با بیان این که  ضرورت دارد  به روند کار در پنج سال اخیر، نگاه آسیب شناسانه داشته باشیم، افزوند: باید مشکلات و موانع را بشناسیم تا در پرتو این شناخت، در رفع آن بکوشیم. تاکنون 40هزار صفحه اسناد مدون و بیش از اینها اسناد تدوین نشده تهیه شده است که باید آنها را تدوین کرد و کار را گسترش داد و بازخوردهای علمی آن را دریافت کرد.

وی گفت: تهیه پیش نویس الگو با چالشهای فراوانی مواجه بوده است . آسیب ها عمدتا از ناحیه همین چالش هاست و در این 5سال، برای غلبه بر این چالشها تلاش زیادی شد اما هنوز فرصت و توان کافی برای غلبه کامل  بر آنها فراهم نشده است.

رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در تشریح این چالشها اظهار كرد: یکی از این چالش ها، چالش نحوه تهیه و تدوین الگو بوده است. این یکی از چالش هایی است که تا حدودی با یاری خدا بر آن غلبه کرده ایم طبیعی است که شاید اگر تعدادی از صاحبنظران و اندیشمندان و دانشمندان، در مرکزی دور هم جمع می شدند و به تهیه الگو میپرداختند کار ساده تر انجام میشد درحالیکه الگو اکنون با شرکت گسترده محققان و صاحبنظران انجام میشود که هماهنگی و انسجام بخشی نتایج آن کار دشواری است. البته گاهی هم گمان می کنیم اگر متفکران ما زیر یک سقف و رو در رو سخن بگویند، نتیجه به دست آمده لزوما به اتفاق نظر و کاهش تفاوت نظرها منجر می شود که همیشه این طور نیست. مهم این است که در چنین فرایند گسترده ای، می توان به اسناد واحدی برسیم که حداقل، اجماع را به عنوان پشتوانه خود داشته باشد.

چالشهای دیگر در سخنان دکتر واعظ زاده، سطح الگو و تدوین مباحثات بود. وی در این باره گفت: الگو از یک طرف ریشه در نظریه های پیشرفت دارد و از طرف دیگر، سند فرادستی اسناد برنامه ای کشور است. این که چقدر سند الگو به یک نظریه نزدیک و از مسائل و واقعیت های ایران مستقل باشد، یک چالش بزرگ بود که خوشبختانه با رهنمودهای مقام معظم رهبری، بر این چالش غلبه شده است.چالش تدوین مباحثات هم چالش دیگر ماست. در این 5سال، بیش از 2هزار جلسه بحث وبررسی درباره الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، برگزار شده است که در این جلسات، گاه صدها نفر و گاه تعداد محدودی مشارکت داشته اند. نتایج این مباحثات باید تدوین و نشر شود.

رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، چالش های نظری را از دیگر چالش های پیشِ رو بر شمرد و افزود: چالشهای نظری، عمدتا دغدغه نسل جدیدی است که سعی دارد اسلام را به صحنه عمل و اجتماع بیاورد اما این چالش،اکنون متوجه تدوین الگو شده است.چالش های نظری شامل دوگانه هایی مثل اسلامی بودن وایرانی بودن الگو؛دینی بودن و علمی بودن و غنای نظری و کاربردی الگو است. مبانی، آرمان، رسالت و سنت های الهی، ویژگی اسلامی بودن و موضوعاتی نظیر آسیب شناسی،پیشرفت و تبیین مسائل کشور و تحقیق پیرامون قابلیت های ملی، ویژگی ایرانی بودن الگو را محقق میکند. برای تهیه الگوی پیشرفت نه فعالیت های ارزشمند دانشگاهی به تنهایی کافی است و نه مطالعات حوزوی و اسلامی، به تنهایی کفایت می کند

 وی در ادامه افزود:چالش نظر و عمل، از دیگر چالش های پیشِ روی ماست. قابلیت اجرایی شدن الگو در متن الگو باید وجود داشته باشد . متفکران بزرگ مان، در حوزه نظر ید طولایی داشته اند اما متون فلسفی و حکمی ما، کمتر وارد حوزه عمل در عرصه اجتماع شده اند که این موجب شده مباحث مبنایی ما غالبا به عنوان زینتی بر اسناد ما تلقی شوند و در محتوای عملیاتی اسناد وارد نشود ولذا اجرائی نشود. نظریات دینی وعلمی امروز ما باید با عمل و کنش اجتماعی ارتباط برقرار کند. اگر چالش ابتر بودن مبانی عمیق و ارزشمند سست بودن مبانی برنامه های عملیاتی حل نشود، از اجرای الگوی پایه، نتیجه بهتری از اسناد قبلی حاصل نخواهد شد. در این مسیر باید از یک طرف جنبه های نظری پیش نویس الگو تعمیق و از طرف دیگر جنبه کاربردی الگو، تقویت شود. حجم عظیم کار هم از دیگر چالشهای پیشِ روست.

بر اساس اين گزارش "الگوی پایه پیشرفت" به عنوان موضوع اصلی کنفرانس امسال تعیین شده است.

No tags for this post.