آسم غیر قابل درمان اما کنترل پذیر است
دکترمهرناز اسدزاده عضو هیآت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیان نشانه‌های ظاهری آسم وعلل ایجاده کننده آن گفت:بطور کلی وظیفه ریه‌ها تبادل گاز است بصورتیکه بتواند اکسیژن حیاتی به بافت‌های حیاتی برسد وگازکربنیک حاصل از سوخت وساز ومتابولیسم سلولی را به بیرون دفع کنند.این تبادل گاز از طریق یک سری مجاری هوایی صورت می‌گیرد که در اصطلاح به آنها "تقسیمات برونشی" گفته می‌شود.آسم بیماری مزمنی است که در آن راههای هوایی گرفته وملتهب می‌شوند؛ این التهاب به این صورت است که جمعیت سلولهای التهابی که ساکن این مجاری هوایی هستند افزایش می‌یابد واین مساله تبعاتی به دنبال دارد که عبارتست از:افزایش ترشحات مخاطی ،حساسیت وتحریک پذیری مجاری تنفسی به طوریکه مجاری تنفسی بیماران مبتلا به آسم بر اثر التهاب مزمن باریکتر می‌شود ودر مواجهه با مواد محرک نظیرآلودگی هوا،استنشاق گرده گل ودودسیگار سریع منقبض می‌شود واین انقباض باعث می‌شود عبور ومرور هوا از محیط بیرون به داخل ریه مشکل شده وریه در انجام وظیفه اصلی خود که تبادل اکسیژن وگازکربنیک است دچار مشکل شود.
وی افزود: در این حالت بیمار به علائمی نظیر گرفتگی قفسه سینه مبتلا خواهد شد وبه سرفه‌های مکرر می‌افتد؛گاهی اوقات عبور ومرور هوا از این مجاری تنگ باعث ایجاد صداهایی در زمان تنفس می‌شود وبیمار عنوان می‌کند که دچار خس خس در سینه است وبه هر حال به دلیل اینکه وظیفه اصلی مجاری تنفسی تبادل گاز است اغلب بیماران دچار تنگی نفس می‌شوند.
نقش تعیین کننده ژنتیک
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ضمن اشاره به نقش عوامل ارثی ومحیطی در ایجاد آسم اظهار داشت:بسیاری از بیماران استعداد وراثتی ابتلا به بیماریهای آلرژیک وآسم را دارند واز بروز عوارضی نظیر خارش چشم،عطسه،آبریزش چشمی وبینی شکایت دارند؛ این حالات در زمانیکه محرکهای محیطی در هوا وجود دارد بیشتر حادث می‌شود؛ مانند فصل بهار که هنگام گرده افشانی گیاهان است. این بیماران اذعان می‌کنند که چنین علائمی در یکی از بستگان درجه یک آنها نیز وجود دارد ودرپاره ای از موارد، آلرژی نسبت به برخی از مواد خوراکی وبرخی لباسها ویا مواد آرایشی وبهداشتی حادث می‌شود. بنابراین معمولا افراد مبتلا به آسم یک استعداد ارثی دارند لیکن یک عامل محیطی باعث تشدید این عوامل می‌شود.عوامل محیطی بیشتر عفونتهای ویروسی هستند وبه همین دلیل بیماری در فصول سرد سال که عفونتهای ویروسی بیشتر است شیوع بیشتری دارد.
معمولا افراد مبتلا به آسم یک استعداد ارثی دارند لیکن یک عامل محیطی باعث تشدید این عوامل می‌شود
مقابله با ژن بیماری
وی در ادامه افزود:عده‌ای از بیماران گمان می‌کنند استعداد ارثی بیماری به سرعت باید خود را نشان دهد و زمانیکه در سنین بالاتر مبتلا می‌شوند نسبت به این قضیه متعجب می‌شوند وبعد از بررسی‌ها متوجه می‌شویم که فرد از دوران جوانی در شهرهای آلوده وصنعتی زندگی کرده است درحالیکه سالهای قبل در محیط پاکتری بوده واین نشان دهنده این مساله است که زندگی در هوای آلوده کمک بسیاری به تشدید بیماری در افرادیکه استعداد ابتلا به بیماری را در ژن خود دارند می‌کند.
اینکه بتوان با توجه به وجود ژن بیماری در فردی بتوان جلوی ابتلا به بیماری را گرفت وجود ندارد وبیشتر اقدامات درمانی وبهداشتی در جهت کنترل بهتر بیماری است.لیکن تنها نقش پیشگیری برمی‌گردد به سالهای قبل یعنی دوران جنینی ونوزادی افراد که آن هم بدست والدین خواهد بود.بصورتیکه توصیه می‌شود مادران باردار از استعمال دخانیات یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنند تا در بزرگسالی کودکان آنها به آسم دچار نشوند.
آلودگی هوا باعث تشدید بیماری است
ثابت شده است که زندگی در شهرهای آلوده وصنعتی به ایجاد و تشدید بیماری آسم منجر خواهد شد
این فوق تخصص ریه درخصوص نقش موثر آلودگی هوا در بروز بیماری آسم گفت: ثابت شده است که زندگی در شهرهای آلوده وصنعتی هم به تشدید بیماری آسم هم به ایجاد این بیماری منجر خواهد شد.اولین نکته وتوصیه گریز از زندگی در چنین شهرهایی است.تغییر محل کار وزندگی به این بیماران کمک بزرگی می‌کند واغلب بیماران نیاز کمتری به داروهای استنشاقی پیدا می‌کنند.دسته دیگری که این امکان برای آنها میسر نیست لازم است در روزهایی که میزان آلاینده‌های هوایی از درجه ایمنی پایین تر است از منزل خارج نشوند وبیماران باید از طریق رسانه‌ها نسبت به این امر واقف باشند ومیزان فعالیت خود را در این روزها کمتر کنند.استفاده از ماسک تأثیر چندانی در کاهش اثر این آلاینده‌ها ندارد وکمک کننده نیست.
درمان کامل وجود ندارد
دکتر اسدزاده در پاسخ به این پرسش که آیا درمان آسم یک درمان قطعی است و یا تنها یک درمان کنترل گر محسوب می‌شود اظهار کرد:اغلب بیماران از لفظ بیماری آسم دچار وحشت می‌شوند وبیشتر تمایل دارند که به آنها گفته شود دچار آلرژی هستند درحالیکه آلرژی زمانیکه مشکلات تنفسی ایجاد کند تبدیل به آسم می‌شود.واقعیت این است که ادعای درمان کامل بیماری در این مرحله از علم درست نیست.زیرا آسم عفونت تنفسی نیست که با یک دوره آنتی بیتویک از بدن پاک شود و بسیاری از بیماران حداقل به میزان کمی از دارو در طول زمان نیاز دارند ودرصد کمی از بیماران هستند مانند" افرادی که آسم ورزشی دارند وآنهاییکه بیماری در آنها تنها در فصول خاصی تشدید می‌شو"د که از درمان مداوم بیماری بی نیاز می‌شوند.بنابراین این تصور که افراد گمان کنند با رفع علائم نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت غلط است وتنها با کنترل مداوم ومصرف دارو نیاز افراد به حداقل می‌رسد.
پیشرفت تکنولوژی دارویی در درمان آسم
وی افزود: در واقع استعداد ارثی بیماری تا این لحظه راه را برای درمان قطعی بیماری بسته است شاید در آینده روشهایی برای مقابله با ژن بیماری ابداع شود لیکن درحال حاضراین مسأله امکان پذیر نیست ولی می‌توان التهاب مجاری هوایی وتأثیرات منفی این التهاب را کاهش داد ودر این رابطه عمده‌ترین روش تجویزداروهای ضد التهاب استنشاقی است.
سالهای قبل بیماران مجبور به حمل کیسه بزرگی از داروهای آسم بودند واسپری استنشاقی که عمدتا از گروه داروهای استروئیدی است خیلی به روز نبودند وتکنولوژی دارویی پیشرفت نکرده بود وافراد باید از داروهایی استفاده می‌کردند که کوتاه اثر بودند.به طوریکه یک اسپری استنشاقی را روزی سه تا چهار بار استفاده می‌کردند وداروهر بار هم چهار تا پنج بار استنشاق می‌شد واین کار وقت بیمار را می‌گرفت .لیکن با پیشرفت تکنولوژی دارویی داروهای آسان مصرفی تولید شدند که بیمار تنها یکبار در روز نیاز به مصرف این دارودارد وشکل دارو به صورتی است که 24 ساعت بر مجاری تنفسی بیمار اثر می‌گذارد وجوابگوی او در طول روز است.بخشی از درمانهای نوین این بیماری مدیون پیشرفتهای نوین در عرصه تکنولوژی تولید دارو است.
روشهای پر هزینه در درمان بیماران حاد
این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که تنها 5 تا 10درصد ازموارد بیماری با روشهای ساده قابل کنترل نیست افزود: این افراد به انواع داروهای استنشاقی با دوز بالا پاسخگو نیستند ومجبور می‌شوند از داروهای استروئیدی خوراکی با عوارض بالا استفاده کنند و تنها کاندید درمانهای جدیدهستند .این درصد از افراد احتیاج به درمانهای نوین دارند وبا تجویز داروهای جدیدتر که اغلب داروهای تزریقی ویا استنشاقی هستند که علیه واسطه‌های التهابی شروع کننده التهاب مجاری هوایی تولید شده‌اند ومسلما داروهای گرانی بوده وتحت تقبل بیمه نیستند درمان می‌شوند.
نوع دیگری از درمان بیماری که هزینه بیشتری دارد درمانهای مداخله ای است که در موارد خاص اجرا می‌شود که با استفاده از یک سری تکنولوژی های حرارتی ،عضلات راههای هوایی حرارت داده می‌شود ودر نتیجه عضلات شل شده وگشاد می‌شوند ومیزان نیاز بیمار به مصرف اسپری کاهش می‌یابد.این روشها خیلی گران هستند وتنها در موارد خاص تحت نظر پزشک فوق تخصص انجام می‌شوند وخوشبختانه درصد کمی از بیماران به آن نیاز پیدا می‌کنند.
نقش موثر ویتامین دی در کنترل بیماری آسم
دکتر اسدزاده در انتها افزود: پرسش اغلب بیماران این است که تغذیه تا چه میزان در پیشرفت یا بهبود بیماری نقش دارد؟واقعیت چنین است که نسخه واحدی برای منع غذای خاص برای بیماران وجود ندارد ونمی‌توان همه بیماران را از مصرف مواد غذایی نظیر خربزه،انگور ویا گوجه منع کرد .تنها توصیه عام این است که از مصرف غذاهای حاوی افزودنی‌ها ونگهدارنده ها خودداری شود این موادخوراکی تحریک کننده مجاری هوایی هستند وعلائم بیمار را تشدید می‌کنند.مصرف غذاهای سالم وانواع ویتامین‌ها خصوصا ویتامین دی در کنترل بیماری تأثیر گذار است ؛بنابراین به بیماران آسمی توصیه می‌شود شیر ولبنیات به میزان کافی مصرف کنند.لیکن نسخه واحدی برای همه وجود ندارد وتنها توصیه این است که هر فرد با توجه به حساسیتی که به موادی خاص دارد از مصرف آن مواد خودداری کند.
نکته دیگر استفاده از رنگ موها است که برای این افراد ایجاد آلرژی بیشتری می‌کند وتوصیه ما مصرف رنگ موهای گیاهی وفاقد آمونیاک است.
گفتگو: اعظم صفایی
No tags for this post.
