موفقیت محققان ایرانی درتشخیص زودهنگام و ارزان سرطان خون
این حسگر که به کمک نانوذرات طلا بهینه شده است را می توان در تشخیص زودهنگام و کم هزینه بیماری سرطان خون در آزمایشگاه های تشخیص طبی مورد استفاده قرار داد.لوسمی لنفوسیتی مزمن نوع خطرناکی از بیماری سرطان خون است که بیشتر زنان و مردان میانسال به آن مبتلا می شوند. این نوع سرطان در سال های اخیر به شدت ذهن دانشمندان و محققان را درگیر کرده و تلاش شده است تا روش های نوین و تأثیرگذار درمانی برای درمان این بیماری ارائه گردد.
مهمترین مسئله در درمان سرطان عدم گزینش پذیری داروهای ضد سرطان نسبت به سلول های سرطانی و سالم است. بنابراین تشخیص سرطان در مراحل اولیه ظهور بیماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا تشخیص سریع جهش در DNA مورد توجه بوده است.
پروفسور علی اصغر انصافی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با ارائه توضیحاتی در خصوص مزایای روش های تشخیص الکتروشیمیایی در مقایسه با سایر روش ها، گفت: روش های الکتروشیمیایی یکی از مهمترین روش های تشخیص است که به علت انتخاب گری و حساسیت بالا و هزینه ی پایین بیش از سایر روش ها مورد توجه قرار گرفته است. در این طرح به تولید و معرفی یک زیست حسگر به منظور تشخیص دو نوع سلول های سرطانی از یکدیگر پرداخته شده است.
انصافی افزود: اساس کاراین حسگر روش طیف نگاری امپدانس الکتروشیمیایی است که علاوه بر سرعت و حساسیت بالا، از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه است. همچنین اصلاح سطح این حسگر موجب شده که بتوان از آن به منظور آنالیز یک گونه ویژه مورد استفاده قرار داد؛ به نحوی که نتایج حاصل شده از ضریب اطمینان بالایی برخوردار باشد.
به گفته وی در طرح حاضر سطح حسگر به وسیله نانو ذرات طلا اصلاح شده است. همچنین بخشی از ژن ZAP70 (توالی تک رشته ای 25 نوکلئوتیدی) نیز بر روی سطح این حسگر استقرار یافته است. ژن مکمل ژن مذکور می تواند به صورت جهش یافته یا جهش نیافته در نمونه ی مورد آزمایش موجود باشد.
محقق دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: هنگامیکه این ژن در تماس با مکمل خود قرار می گیرد، بسته به جهش یافته بودن یا نبودن آن، رفتار متفاوتی را از خود نشان می دهد؛ همین تفاوت اساس آنالیز کمی و کیفی در نظر گرفته می شود. ابتلا به بیماری لوسمی لنفوسیتی مزمن بر دو نوع با و بدون جهش ژنی تقسیم می شود که طول عمر و وخامت حال افراد مبتلا به هریک از این دو نوع با هم متفاوت است.
انصافی خاطرنشان کرد: بنابراین تمایز بین این دو نوع مبتلایان به منظور تجویز دارو و نوع درمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. حسگر تولید شده در این طرح قادر است بین این دو گروه از مبتلایان به لوسمی لنفوسیتی مزمن تمایز ایجاد کند.
انصافی به تبیین مراحل تولید و ارزیابی این زیست حسگر پرداخت و گفت: ابتدا نانو ذرات طلا به وسیله اعمال پتانسیل بر روی سطح الکترود از جنس طلا نشانده شدند. در ادامه پروب DNA نیز بر روی سطح الکترود استقرار یافت. سپس بررسی های ریزساختاری بر روی سطح الکترود انجام گرفت که نتایج، تثبیت نانوذرات طلا را بر روی سطح الکترود به اثبات رساند.
وی افزود: در مرحله بعد پارامترهایی همچون دما، زمان تثبیت پروب و زمان هیبرید شدن بهینه شد و در نهایت میزان انتخاب گری و عملکرد حسگر مورد ارزیابی قرار گرفتند.
این تحقیقات حاصل تلاش های پروفسور علی اصغر انصافی- عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان- و دکتر مریم امینی- محقق دوره ی پسادکترای این دانشگاه- است. نتایج این کار در مجله ی Biosensors and Bioelectronics (جلد 77، سال 2016، صفحات 409 تا 415) به چاپ رسیده است.
