راه‌های غلبه بر مقاومت آنتی بیوتیکی
بر اساس تخمین‌های موجود، این وضعیت میتواند در دهه‌های آینده، عرصه را برای زندگی انسان به شدت تنگ کرده و مشکلات عدیده‌ای در مسیر سلامت و نیز تغذیه انسان ایجاد کند. به همین دلیل است که برخی تیم‌های پژوهشی در سراسر جهان به بررسی برای یافتن راه‌های جایگزین به جای آنتی بیوتیک مشغولند.
دکتر تیموتی لیتون (Timothy Leighton)، استاد آواشناسی زیرآب و فراصوت در دانشگاه ساوثهمتون انگلستان، در حال حاضر پروژه‌ای بین‌المللی را برای یافتن این جایگزین‌ها دنبال می‌کند. مجله نیوساینتیست مصاحبه‌ای با این پژوهشگر برجسته ترتیب داده و نظرش را در مورد وضعیت موجود و نیز پیشرفت‌های تیمش جویا شده است.
چگونه به مبحث مقاومت آنتی بیوتیکی علاقمند شدید؟
چندی پیش دولت انگلستان گزارشی رسمی منتشر کرد که در آن پیش بینی شده بود تا سال 2050، تعداد مرگ و میر ناشی از مقاومت در برابر مواد آنتی باکتریال، بیشتر از مرگ و میر ناشی از سرطان خواهد بود و هزینه‌های ناشی از آن نیز با حجم کنونی اقتصاد جهانی برابر می‌شود. در این صورت، حتی رویه‌های معمول پزشکی نیز میتواند خطرناک باشد. افزون بر این، صنایع غذایی نیز خطراتی بزرگ را برای انسان‌ها به همراه خواهند داشت.
مقاومت آنتی باکتریال چه تاثیری بر موادغذایی دارد؟
در بسیاری از کشورهای دنیا، از مواد آنتی بیوتیک در دُزهای پایین برای افزایش سلامت حیوانات پرورشی استفاده می‌شود. برای نمونه اگر همین امروز یک قزل‌آلای پرورشی را از یکی از کشورهای آمریکای شمالی بخرید، به احتمال زیاد در طول عمرش بیش از اندازه بدنش آنتی بیوتیک مصرف کرده است. این رویه‌ها به افزایش قابل توجه مقاومت در برابر میکروب‌ها می‌انجامد. اگر این مقاومت گسترش یابد، همه صنایع وابسته به پرورش حیوانات از بین خواهد رفت.
من نگاهی به روند جای انداختم به این نتیجه رسیدم که حتی اگر بودجه‌ای یک میلیارد دلاری داشته باشیم، باز هم نمی‌توانیم اقدامات چندان مثبتی را به انجام برسانیم و در نهایت بتوانیم ده سال بیشتر زمان بخریم. ما نیازمند رویکردی جدید هستیم که بتواند همانند دوره‌ای که برای اولین بار با آنتی بیوتیک‌ها آشنا شدیم، روند امور را متحول سازد.
رویکرد کنونی مصرف آنیت بیوتیک، سبب مقاومت بیشتر مواد بیماری زا شده و در نتیجه احتمال بروز بحرانهایی حدی در حوزه سلامت و تغذیه را افزایش می دهد.
چگونه می‌خواهید به این هدف برسید؟
من جمعی از مشاوران با تجربه را گردهم آوردم و در نهایت توانستیم بودجه خوبی نیز از شواری پژوهش مهندسی و علوم فیزیکی بریتانیا دریافت کنیم. این بودجه و بودجه‌های دیگر این توانایی را می‌دهد تا بتوانیم شبکه‌ای منحصر به فرد برای مقابله با مقاومت در برابر آنتی بیوتیک طراحی کنیم که «شبکه مقاومت ضدمیکروبی و جلوگیری از عفونت» نام دارد.
این شبکه بر روی چه چیزی کار می‌کند؟
پروژه‌هایی در دست داریم و در آنها به دنبال شیوه‌های درمانی جایگزین نظیر استفاده از بِربِری (bearberry) که نوعی میوه سرخ رنگ از خانواده توت‌هاست هستیم. در طب سنتی از این میوه برای کاهش التهاب مثانه استفاده می‌شود. ما می‌خواهیم بدانیم که آیا این میوه میتواند تا حدی جایگزین آنتی بیوتیک شود یا خیر. همچنین مقداری آنزیم به عسل اضافه کرده‌ایم و با استفاده از آن می‌خواهیم به مبارزاه با عفونت مزمن برویم. آزمایشات ما بر روی نمونه‌های غیر زنده نشان داد که این عسل میتواند عملکردی بهتر از آنتی بیوتیک داشته باشد. افزون بر این، نوعی عسل با نام تجاری Sugrihoney توانسته چندین رشته از مواد بیماری‌زای مقاوم در برابر آنتی دارو نظیر ای.کلای و ام.آر.اس.ای را نابود کند.
ما همچنین در حال طراحی نوعی دستگاه تست ادرار هستیم که شباهت زیادی به تست‌های رایج بارداری دارد و میتواند نوع دقیق عفونت را نشان دهد. پزشکان با استفاده از این تست می‌توانند آنتی بیوتیک ویژه همان عفونت را تجویز کنند و دیگر از آنتی بیوتیک‌های عمومی استفاده نکنند. این تست ارزان قیمت بوده و به راحتی می‌توان آن را در کشورهای نیازمند نیز توزیع کرد.
تعیین دقیق موقعیت عفونت میتواند به تجویز آنتی بیوتیکهایی تخصصی تر کمک کند.
چه کسانی در این پروژه مشارکت دارند؟
ما دانشمندانی در حوزه سلامت و نیز کارشناسان در زمینه مسایل بالینی را در این پروژه در اختیار داریم. افزون بر این، دانشمندانی در حوزه‌های اجتماعی و حغرافیا نیز داریم که طیف گسترده‌ای ازعلایق را از تصفیه آب آلوده تا مداخله پزشکی در آفریقا دارند. پژوهشگران زیادی نیز در اینجا حضور دارند که بر روی جنبه‌های مختلف میکروبی کار می‌کنند. مهندسان زیادی هستند که در حال ساخت دستگاه‌های مختلف‌اند. متخصصان شیمی، طراحان مدل‌های ریاضی و حتی کارشناسان اقتصادی نیز داریم که به طراحی شیوه‌های مداخله اقتصادی می‌پردازند. ما می‌خواهیم همه این افراد به شیوه‌ای نو با هم کار کرده و به راه‌حل‌های نوین دست یابند.
به چه رویکردهای جدیدی دست یافتید؟
برای نمونه، بیایید بهداشت را در نظر بگیریم. برای اینکه دست‌هایمان به خوبی تمیز شود، باید حداقل آنها را به مدت 20 ثانیه در آب گرم با صابون بشوییم. اما این میزان در بریتانیا حدود 6 ثانیه آن هم در آب سرد است. این کافی نیست و با وجود تبلیغاتی که در این زمینه صورت گرفته، باز هم نتوانسته‌ایم رفتار مردم را تغییر دهیم. به همین دلیل شاید بهتر باشد آب را تغییر دهیم. ما در اینجا دستگاهی به نام «استار استریم» (StarSteam) طراحی کرده‌ایم. این دستگاه میتواند همانند شیر معمولی آب، جریانی از آب بیرون بدهد، با این تفاوت که انبوهی از حباب‌های زیر هوا را داخل آب می‌کند و سپس این حبابها را با امواج اولتراسوند گرم می‌کند تا به این ترتیب آب سرد هم بتواند همانند آب گرم همراه با صابون، خاصیت تمیزکنندگی بیابد. در حال حاضر می‌خواهیم این فناوری را در بیمارستان‌ها مورد آزمایش قرار دهیم.
این دستگاه دقیقا چگونه کار می‌کند؟
آیا تابحال از خودتان پرسیده‌اید چرا آب جاری در چشمه‌ها صدایی خاص دارد؟ این صدا به خاطر حباب‌های موجود در آن ایجاد می‌شود. این حبابها همانند زنگوله‌هایی در زیر آب هستند. اگر موجب با فرکانس مشخص به آنها داده شود، آنها این موج را پس بازتاب می‌دهند. وقتی امواج اولتراسوند به این حبابها می‌خورند، دیواره حبابها به لرزش درآمده و نوعی حرکت خاصیت مکانیکی برای از بین برندن مواد آلاینده در آنها ایجاد می‌شود. این کار از این روی جذاب است که در آن نیازی به هیچ ماده شیمیایی نیست و در عین حال در از بین بردن انواع میکروب‌های مقاومت نیز به مراتب عملکرد بهتری دارد. افزون بر اینها، این حبابها می‌توانند درون هر گونه شکاف را نیز تمیز کنند.
استفاده از آب سرد همراه با حباب می تواند به تمیز شدن بهتر دستها و نیز سطوح دیگر بیانجامد.
قبلا شنیده بودم که اجرای این پروژه کاری دشوار است. بارها تلاش کردم از منابع مختلف، کمک مالی بگریم، ولی به در بسته برخوردم. این ایده که با آب سرد هم می‌توان عملیات تمیز کردن دستها را انجام داد برای بسیاری از افراد عجیب و غریب است. البته در نهایت توانستم بودجه‌ای به مبلغ 250 هزار پوند را از یکی از انجمن‌های علمی بریتانیا دریافت کنم.
من و همکارم پیتر بیرکین (که او نیز در این اختراع نقش داشته) با سایر پژوهشگرانی که در سه حوزه اصلی تمیز کردن استخوان‌ها برای عمل پیوند، از بین بردن باکتری دهانی روی دندان‌ها و نیز تمیز کردن ابزارهای جراحی برای از بین بردن انواع مواد آلاینده صحبت کردیم. این گفتگوها ثمربخش بود. آزمایشات نشان داد که فناوری ما یعنی «استاراستریم» میتواند همه این موارد را به خوبی تمیز کند. بعد از این بود که واحد تولیدکننده کار ساخت نمونه آزمایشی را آغاز کرد.
منبع: نیوساینتیست
ترجمه: صالح سپهری فر
No tags for this post.
