گزارش تصویری و تحلیل فنی بقعه پیر وشته طالقان

این بقعه به صورت یک بنای منفرد ،  بر روی یک مصطبه سنگی قرار داشته و شالوده آن از سنگ و ملاط ماسه آهک ساخته شده است .  گنبد بنا به صورت مخروطی و رک به صورت هشت ضلعی  ساخته شده و ورودی بنا از شرق بوده و دارای طاق کوتاهی است .

گروهی از باستان شناسان اعتقاد دارند کاشی های موجود در این بنا  به دوران صفوی تعلق دارند اما به عقیده تیم نگارنده ، این کاشی ها مربوط به دوره ایلخانی است زیرا نمونه مشابه آن ها در گنبد سلطانیه ، مجموعه تاریخی شاه کرم جرقویه اصفهان و بنای شاهسوسای کاشان وجود داشته و اصولا این فرم از کاشیکاری به صورت کاشی نره مستطیل با لعاب فیروزه ای و لاجوردی در بناهای ایلخانی به وفور استفاده شده است.

در طرفین مدخل دو سکوی کم عرض به طول تقریبی یک و نیم متر و ارتفاع پنجاه سانتیمتر یک راهروی کوچک ایجاد کرده است .      

در داخل بنا در هر ضلع یک طاق نمای تزئینی ایجاد شده که داخل آن ها  به دو بخش تقسیم می شود . در بخش بالایی ، تزئینات کاشی نره به رنگ های فیروزه ای و لاجوردی اجرا شده است که برخی از کارشناسان میراث فرهنگی و باستان شناسان اعتقاد دارند این کاشی ها به دوران صفوی تعلق دارند اما به عقیده تیم نگارنده ، این کاشی ها مربوط به دوره ایلخانی است زیرا نمونه مشابه آن ها در گنبد سلطانیه ، مجموعه تاریخی شاه کرم جرقویه اصفهان و بنای شاهسوسای کاشان وجود داشته و اصولا این فرم از کاشیکاری به صورت کاشی نره مستطیل با لعاب فیروزه ای و لاجوردی در بناهای ایلخانی به وفور استفاده شده است. این کاشی ها در محوطه اطراف بقعه و سراشیبی آن در دامنه کوه  به  وفور  یافت می شود .

در بخش پائینی طاق نماهای یاد شده ، یک قاب مستطیل شکل وجود دارد که از تزئینات احتمالی آن چیزی باقی نمانده است .

گنبد بنا دو پوش بوده و داخل آن عرقچین مانند است . در ساقه داخلی گنبد و بالای هر طاق نما یک قوس طاق دار در هر ضلع اجرا شده است . بنا در گذشته دارای پوشش گچ بوده است که لایه های آن در برخی قسمت ها مشاهده می شود .

 در صفحه 371 آثار تاریخی طالقان به کوشش ناصر پازوکی ، در مورد این بنا چنین نوشته شده است :

« …. در حال حاضر پوشش خارجی گنبد به کلی تخریب شده و اثری از آن وجود ندارد ، پوشش داخلی نیز سوراخ و حفره ای به قطر 70 سانتیمتر در آن ایجاد شده است …. نمای  داخلی گنبد بیش از شش بار با گچ اندود شده است و لایه های اندود  در چند نقطه به خوبی قابل تشخیص هستند .

در مورد شجره نامه یا شخصیت پیر وشته متاسفانه اطلاعاتی نصیب اعضای هیات نشد اما پیرمردان روستا نقل می کنند که در داخل مقبره سنگ قبری مرمرین وجود داشته که مطالبی روی آن نوشته شده بود . یکی از پیرمردان ده ادعا می کند مطلب نوشته شده روی سنگ را به خاطر دارد و آن را این گونه نقل کرد :

" این بقعه متبرکه را امر فرمود سلطان میرزا علی از برای درویش نمیر ، دام الورعه خلد الملکه "

وی می گوید تاریخ آن را چون عربی بود فراموش کرده است ….. قسمت های مختلف بنا و به خصوص پی آن بارها مورد کاووش حفاران غیر مجاز واقع شده و به شدت آسیب دیده است . »

بنای تاریخی پیر وشته یا پیر نمیر  به شماره 7065 و در تاریخ 12/11/1381 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است .

گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی

No tags for this post.