به سلامتی خانه تکانی کنید
خانه تکانی از جمله آداب کهن ایرانیان در استقبال از سال نو و به معنای نظافت کامل خانه است که نتیجه آن می تواند بسیار خوشایند و مطبوع باشد؛ اما در صورت بی دقتی و رعایت نشدن اصول ایمنی و بهداشت کار، ممکن است آسیب های جبران ناپذیری به سلامت افراد وارد کند.
اصول ایمنی و بهداشت کار در خانه ملزوماتی دارد که رعایت آن نیازمند آگاهی از جزئیات و نکات مربوطه است. رعایت نشدن این نکات به ویژه در بانوان، سبب بروز آسیب هایی به دستگاه عضلانی و اسکلتی بدن، پوست و چشم ها و مهمتر از همه دستگاه تنفسی می شود.
بنابراین، برای داشتن یک خانه تکانی ایمن و استقبال همراه با سلامتی از سال جدید، لازم است برخی نکاتی ایمنی به ویژه در مورد استفاده از مواد شوینده شیمیایی مورد توجه ویژه قرار گیرد.
برخی از آسیب هایی که می تواند سلامت افراد را در این روزهای پایانی سال در جریان خانه تکانی به خطر اندازد، در اثر استفاده نادرست از شوینده ها و استنشاق گازهای ناشی از برخی مواد شوینده قوی ایجاد می شود که معمولا برای از بین بردن جرم ها و آلودگی های چسبنده مانند لکه های روغن روی سرامیک ها به کار می رود.
بنابراین پزشکان، متخصصان و کارشناسان بهداشتی توصیه هایی دارند که برای حفظ سلامت لازم است در خانه تکانی رعایت شوند.
** پرهیز از ترکیب مواد شوینده با یکدیگر و با آب گرم
برخی افراد به تصور این که ترکیب کردن مواد شوینده می تواند تاثیر آنها را در ازبین بردن جرم و آلودگی بیشتر کند، اقدام به ترکیب شوینده های قوی با یکدیگر می کنند که گفته می شود آسیب های ناشی از استنشاق گازهای این ترکیب جدید به مراتب شدیدتر از استنشاق گازهای این مواد به تنهایی است.
دکتر نجم الدین کلانتری فوق تخصص آسم و آلرژی در گفت و گو با ایرنا با تاکید بر این که نباید مواد شوینده با هم ترکیب نشوند، گفت: گازهای سمی ناشی از ترکیب چند ماده شیمیایی گاهی سبب آسیب جدی به ریه ها و اختلال در عملکرد آنها می شود و می تواند با تبدیل شدن به بیماری مزمن، سال ها فرد را درگیر کند.
وی توصیه کرد: همچنین هنگام نظافت نباید به هیچ وجه مواد شوینده با آب گرم مخلوط شود، زیرا این عمل سبب متصاعد شدن گازهای سمی و انتشار آنها در هوا می شود که در صورت استنشاق، به سیستم تنفسی آسیب می زند.
به گفته کلانتری، تحقیقات نشان می دهد که در هنگام نظافت، هوای داخل خانه از دو تا 100 برابر آلوده تر از هوای بیرون از خانه است؛ بنابراین لازم است درها و پنجره های منازل در هنگام خانه تکانی باز باشند تا هوای تازه به داخل خانه جریان یابد و حجم آلاینده های گازی را کاهش دهد.
وی اظهار کرد: افرادی که به مواد شوینده و گازهای متصاعد شده از آن حساسیت دارند، از آب، سرکه سفید، جوش شیرین، آب لیموترش و صابون یا پودر صابون های طبیعی بدون عطر برای نظافت خانه استفاده کنند.
فوق تخصص آسم و آلرژی تاکید کرد: در صورتی که فردی این موارد را رعایت نکرد و با مشکل تنفسی مواجه شد، باید به سرعت از محیط آلوده خارج و در جریان هوای آزاد قرار گیرد و مقداری شیر تازه بنوشد.
در کنار این موارد، کارشناسان بهداشتی توصیه هایی نیز در مورد توجه به استانداردها و غیرتقلبی بودن مواد شوینده دارند و تاکید می کنند که هنگام خرید مواد شوینده باید شاخصه استاندارد در برچسب محصولات مورد توجه قرار گیرد و در صورت امکان کالاهایی خریداری شوند که در تولید آنها از مواد شیمیایی کمتر و یا دانه های طبیعی گیاهی و آنزیم های کم خطر در آنها به کار برده شده باشد.
** لزوم استفاده از ماسک
فوق تخصص آسم و آلرژی به لزوم استفاده از ماسک در حین خانه تکانی اشاره کرد و گفت: برای جلوگیری از ورود گازهای سمی و گرد و غبار به دستگاه تنفسی، لازم است از ماسک های تنفسی استفاده شود زیرا از مواردی که در خانه تکانی می تواند به سیستم تنفسی بدن آسیب وارد کند و زمینه ساز بروز آلرژی های تنفسی شود، ورود گرد و غبار به ریه ها است.
کلانتری افزود: استفاده از ماسک علاوه بر گرد و غبار، می تواند مانع از ورود گازهای سمی ناشی از مواد شوینده به دستگاه تنفسی شود و به حفظ سلامت این سیستم کمک کند.
** پیشگیری از عوارض پوستی
از دیگر عوارض ناشی از خانه تکانی های غیراصولی، بروز آلرژی های پوستی است؛ بسیاری از مواد شوینده چربی های پوست را از بین می برند و نفوذپذیری پوست را در مقابل مواد شوینده بیشتر می کنند، در نتیجه احتمال ابتلا به آلرژی های پوستی افزایش می یابد.
دکتر بهروز باریک بین عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص پوست و مو در این مورد اظهار کرد: علاوه بر مواد شوینده، استفاده زیاد از آب نیز چربی های سطح پوست را از بین می برد و نفوذپذیری پوست را بیشتر می کند؛ بنابراین برای پیشگیری از بروز این گونه عوارض بهتر است در هنگام استفاده از شوینده ها، از دستکش های مخصوص استفاده شود.
وی افزود: البته افراد باید توجه داشته باشند که به صورت طولانی مدت از دستکش های پلاستیکی استفاده نکنند زیرا مواد تشکیل دهنده دستکش می تواند برای پوست حساسیت ایجاد کند. بنابراین افرادی که مجبورند طولانی مدت نظافت کنند بهتر است در زیر دستکش های پلاستیکی، یک دستکش نخی نیز بپوشند.
باریک بین گفت: استفاده طولانی مدت از دستکش های پلاستیکی و یا استفاده از مواد شوینده بدون دستکش سبب بروز آلرژی های پوستی و علائمی نظیر قرمزی، خشکی، ترک، خارش، سوزش و التهاب پوست می شود بنابراین افرادی که دچار این عوارض شده باید ابتدا با آب معمولی دست ها را شسته و سپس از کرم های مرطوب کننده استفاده کنند و در صورت رفع نشدن علائم در طولانی مدت، به پزشک مراجعه کنند.
** محافظت از چشم ها
دکتر مهدی خداپرست فوق تخصص قرنیه و بیماری های چشم در ارتباط با اصول بهداشتی هنگام خانه تکانی، بر لزوم حفاظت از چشم ها تاکید کرد و گفت: در هنگام نظافت خانه، ممکن است مقداری ماده شوینده وارد چشم شود و یا گازهای متصاعد شده از این مواد باعث ایجاد سوزش، قرمزی، التهاب و تاری دید کوتاه مدت شوند، بنابراین لازم است افراد در صورت امکان از عینک های ایمنی استفاده کنند.
وی افزود: همچنین در کنار رعایت اصول ایمنی و محافظت از چشم ها، در صورتی که ماده ای وارد چشم ها شود یا در اثر گازهای منتشره در هوا مشکلی مانند سوزش و قرمزی در چشم ها ایجاد شود، باید بلافاصله صورت و چشم ها را با آب معمولی شسته و آلودگی ها را از روی سطح صورت، پلک ها و چشم ها دور کنند و در جریان هوای آزاد قرار بگیرند و در صورت رفع نشدن مشکل، به پزشک مراجعه کنند.
** پیشگیری از مشکلات عضلانی اسکلتی
مشکلات عضلانی و اسکلتی نیز از دیگر مواردی است که ممکن است در هنگام خانه تکانی برای برخی افراد به ویژه بانوان ایجاد شود؛ بنابراین پزشکان در این مورد نیز توصیه هایی دارند.
دکتر غلامعلی عکاشه جراح و متخصص ارتوپدی در این مورد به ایرنا گفت: جابه جا و بلند کردن اجسام سنگین می تواند آسیب های جدی و گاه جبران ناپذیری به سلامت ستون فقرات، تاندون ها، رباط ها و عضلات قسمت های مختلف بدن از جمله کمر، دست ها و زانوها وارد کند که گاهی حتی با جراحی نیز نمی توان آسیب وارده را برطرف کرد و فرد باید سال های باقی مانده عمر را با بیماری طی کند.
وی در خصوص رعایت اصول ایمنی در هنگام انجام کارهای منزل و خانه تکانی توصیه کرد: لازم است از بلند کردن و کشیدن اجسام سنگین به تنهایی و بدون کمک دیگران اجتناب شود و برای نظافت قسمت های خارج از دسترس، از چهارپایه یا نرده بان استفاده شود تا از کشیده شدن زیاد دست ها و جابه جا شدن احتمالی عضلات و تاندون ها پیشگیری شود.
عکاشه افزود: همچنین افراد باید برای بلند کردن و جابه جا کردن اجسام سنگین، کار را با کمک چند نفر انجام دهند و در ضمن به جای خم کردن کمر، ابتدا نشسته و بعد جسم را بلند کنند.
وی تاکید کرد: کار یکنواخت و طولانی مدت سبب آسیب به سیستم عضلانی و اسکلتی بدن می شود بنابراین باید از کارکردن به صورت مداوم و طولانی مدت پرهیز شود و افراد در فواصل منظم استراحت کنند تا فشار کمتری به بدن وارد شود.
رعایت نکات ایمنی در خانه تکانی های پایان سال، هر چند برای برخی افراد وقت گیر به نظر می آید، اما تعلل و تساهل در این زمینه، می تواند مشکلات و بیماری های جسمی زیادی را در پی داشته باشد که ممکن است تا مدت ها و یا حتی سال ها پایدار بماند و به یک بیماری مزمن و آزاردهنده تبدیل شود.
