مهندسی ژنتیک؛ ضرورتی اجتناب ناپذیر
کشاورزان اولیه به منظور تولید گیاهانی با ویژگیهای مطلوبتر، اصولی را به کار بستند که پایه و اساس مهندسی ژنتیک مدرن را بنا نهاد. امروزه با رشد فزاینده جمعیت و نیاز مبرم به تامین غذا، نیاز به تولید گیاهان پرمحصول و مقاوم بیش از پیش احساس میشود. بنابراین در عصر حاضر مهندسی ژنتیک به بخش جدایی ناپذیری از صنعت تولید غذا و دارو تبدیل شده است. هم اکنون بخش عظیمی از زمینهای زراعی در سراسر جهان زیر کشت محصولات تراریخته هستند. این محصولات به منظور حل مشکلات مبتلابه کشاورزان در زمینهای زراعی، از جمله آفات و بیماریها، و همچنین بالا بردن بازده تولید در واحد سطح، مهندسی، تولید و عرضه میشوند.
همه ساله آلودگی به آفات در مزارع غلات باعث از بین رفتن بخش قابل توجهی از محصولات میشود و به ناچار کشاورزان به استفاده از سموم و سمپاشی دائمی مزارع روی میآورند، که این سموم نه تنها بر خود گیاهان تحت کشت اثرات مخربی بر جای میگذارد، بلکه به سایر جانوران و حشرات مفید که رابطه همزیستی با این گیاهان داشته و نقش بسیار موثری در پایداری و پویایی اکوسیستمهای طبیعی دارند نیز آسیب زده و آنها را در معرض نابودی و شکنندگی قرار میدهد.
تولید گیاهان تراریختهای که مقاوم به آفات و حشرات باشند با حذف نیاز به سموم، باعث حفظ محیط زیست و حفظ گونههای جانوری شده و همچنین هزینههای سنگین و هنگفت مستقیم و غیرمستقیمی را که تولید این سموم بر اقتصاد و سلامت جامعه میگذارد به طور قابل توجهی کاهش میدهد. علاوه بر این، با استفاده از این علم رو به پیشرفت میتوان گیاهان مقاوم به خشکی، شوری و گیاهان پرمحصول تولید کرد و به این ترتیب بازده تولید مزارع و مراتع و باغات کشور را افزایش داد.
تولید گیاهان تراریختهای که مقاوم به آفات و حشرات باشند با حذف نیاز به سموم، باعث حفظ محیط زیست و حفظ گونههای جانوری شده و همچنین هزینههای سنگین و هنگفت مستقیم و غیرمستقیمی را که تولید این سموم بر اقتصاد و سلامت جامعه میگذارد به طور قابل توجهی کاهش میدهد
لازم به ذکر است که تولید این گیاهان تراریخته طی مراحل کاملا مشخص و دقیق و با انجام تحقیقات وسیع و عمیق صورت می‌گیرد. گیاهان تراریخته تولید شده در موسسات تحقیقاتی، پس از گذر از آزمونهای مختلف ایمنی زیستی و رعایت پروتکلهای بینالمللی در بازار عرضه میشوند. سازمانهای جهانی مختلف از جمله انجمن رژیم غذایی آمریکا، انجمن پزشکی آمریکا وسازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) همگی متفقند که محصولات تراریخته (GMO) سالم هستند و هیچگونه زیانی برای سلامت بشر و محیط زیست ندارند؛ چنان که پس از دو دهه کشت محصولات تراریخته در سراسر جهان، تا کنون هیچ گزارشی مبنی بر مضر بودن این محصولات ثبت نشده است و این خود دلیل محکمیست بر نظارت دقیق و جدی بر صحت و سلامت و استاندارد بودن پروسه تحقیقات و تولید این محصولات، و بی اساس بودن ادعاهای غیراصولی و غیرمنطقی عدهای که از مخالفت با کشت محصولات تراریخته در داخل و خارج کشور نفع میبرند و موجب تشویش خاطر اذهان عمومی میشوند.
بر اساس تازهترین گزارش سرویس بینالمللی دستیابی و استفاده از بیوتکنولوژی کشاورزی (ISAAA)، سطح زیر کشت جهانی محصولات تراریخته در سال 2014 از مرز 186 میلیون هکتار عبور کرده است. با این وجود، به دلیل سنگاندازی برخی از سازمانهای داخلی، با کمال تاسف، ایران در لیست 28 کشور تولید کننده این محصولات قرار ندارد. این در حالی است که ایران جز معدود کشورهای دارای فناوری کشت این محصولات است و پژوهشگران داخلی با صرف وقت و علم خود حدود بیست سال است که موفق به تولید انواع محصولات تراریخته کشاورزی، از جمله برنج تراریخته مقاوم به کرم ساقهخوار شده‌اند، ولی در ده سال گذشته به بهانههای مختلف از کشت انبوه این محصول در کشور جلوگیری شده است. جای بسی تاسف است که در حال حاضر هم که دولت تدبیر بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری عزم خود را برای تولید داخلی این نوع محصولات جزم کرده است، مخالفین دلواپس، هجمه‌ها، هیاهو و جنجال رسانه‌ای خود را به حدی افزایش داده‌اند تا واردات سالانه میلیاردها دلار محصولات تراریخته گیاهی همچنان استمرار داشته باشد، در حالی که ایران، خود میتواند و باید جزء صادر کنندگان این نوع محصولات باشد.
امید است با آگاهسازی مردم و نهادهای تصمیم گیرنده به منافع بسیار قابل توجه کشت گیاهان تراریخته، اعم از منافع اقتصادی و زیست محیطی این محصولات، سیاست گذاران مربوطه هوشمندانه در جهت ترویج و به کارگیری این دانش نوین بکوشند و موانع پیش روی این امر را در ایران، که در ردیف اولین کشورهای دارای این فناوری است، از میان بردارند
.
موهبت پورمجیدیان/ دانشجوی دکتری ژنتیک دانشگاه تهران
No tags for this post.
