سامانه تصویربرداری نوری حین جراحی برای تشخیص سرطان
صدیقه مرجانه حجازی، مجری طرح «سامانه تصویربرداری نوری حین جراحی» در گفتگو با مهر با بیان اینکه در حال حاضر سرطان پستان در جوامع بشری بسیار شایع است، گفت: گره لنفاوی «سنتینل»، اولین گره لنفاوی است که سلولهای سرطانی به آن دست اندازی می‌کنند به طوریکه هجوم متاستازهای سلولهای سرطانی به بقیه نقاط از این گره شروع می شود.
وی افزود: وجود یا عدم وجود متاستازهای گره لنفاوی را می توان مهمترین عامل پیش آگاهی در بیماران سرطانی که قابل درمان هستند، دانست.
حجازی عنوان کرد: به عنوان مثال در سرطان پستان، دست اندازی سلولهای سرطانی به گره‌های لنفاوی در ۲۸ تا ۴۰ درصد موارد باعث کاهش ۵ سال از عمر بیمار می شود و ثابت شده است که با افزایش تعداد متاستازهای گره های لنفاوی احتمال موفقیت درمان کاهش می یابد.
به گفته وی، بنابراین تهیه نقشه گره های لنفاوی بخصوص گره لنفاوی «سنتینل» در تشخیص سرطان و یافتن روش درمانی بهینه می تواند موثر باشد.
وی گفت: سامانه ای که برای تصویربرداری نوری حین عمل جراحی طراحی کرده ایم، نقشه گره لنفاوی «سنتینل» را با استفاده از رنگدانه آبی یا مواد رادیواکتیو تهیه می کند.
وی تاکید داشت: استفاده از مواد رادیواکتیو که در این سامانه به کار گرفته می شود، امکان بررسی و دقت ایجاد نقشه گره های لنفاوی را بهبود می بخشد.
وی در خصوص کارکرد این سامانه توضیح داد: پس از تزریق مواد رادیواکتیو مدت زمانی طول می کشد تا این مواد به گره های لنفاوی برسد، به همین دلیل مواد رادیواکتیو با توجه به سایز ذره تا ۲۴ ساعت قبل از جراحی تزریق می شود، در نتیجه این باعث تاخیر در جراحی می‌شود و همچنین بیمار تحت تابش یونیزان قرار می‌گیرد.
به گفته وی در سالهای اخیر نقشه گره های لنفاوی ریه توسط روش تصویربرداری نوری درحین جراحی بدست آمده است. نقشه گره لنفاوی سنتینل با استفاده از روش تصویربرداری نوری تهیه می شود که برای این منظور ابتدا ماده فلورسنت «کوانتوم دات» را به فرد تزریق کرده و پس از مدت ۵ دقیقه ماده در گره لنفاوی سنتینل جمع می شود.
این مجقق ادامه داد: ناحیه مورد نظر توسط این سامانه تحت تابش لیزر قرار گرفته و پس از تحریک، «کوانتوم دات» شروع به تابش در ناحیه نزدیک مادون قرمز می کند که توسط دوربین های «سی سی دی» بسیار حساس، این اطلاعات نوری دریافت می شود.
وی با بیان اینکه در نهایت با انتقال اطلاعات به رایانه با استفاده از نرم افزار، تصویر ایجاد می شود، بیان کرد: عدم تزریق مواد تابشگر یونیزان، توان تفکیک بهتر، تابش نامریی مادون قرمز که تاثیری بر دید جراح ندارد از مزایای این روش به شمار می رود.
وی با اشاره به مزایای استفاده از سامانه تصویربرداری نوری حین جراحی گفت: این روش، تصویر دوبعدی را بصورت همزمان با جراحی از محل مورد نظر نشان می‌دهد که باعث راهنمایی پاتولوژیست به محل دقیق گره لنفاوی و حذف ابهام برای جراح در تشخیص گره لنفاوی «سنتینل» در سرطان و همچنین صرفه جویی در زمان اشغال اطاق عمل می شود.
حجازی یادآور شد: چیدمان این سامانه شامل دو قسمت اصلی منبع و آشکارساز است که به دو بازوی متحرک متصل می شوند تا با فضای اتاق عمل سازگاری داشته باشند. بازوهای متحرک مربوط به منبع نوری شامل لیزر همراه با چیدمانی از عدسی ها و تضعیف کننده خواهد بود . چیدمان عدسی ها به جراح کمک می کند تا ناحیه تحت جراحی را توسط منبع نوری روشن کند.
حجازی در مورد روند عملکرد این سامانه خاطر نشان کرد: بنابراین ماده فلورسنت در ناحیه تحت جراحی به بیمار تزریق می شود؛ سپس پرتو لیزر به ناحیه مورد نظر تابیده شده تا ماده فلورسنت تحریک شود و مبادرت به تابش پرتو فلورسنت کند. پرتو فلورسنت توسط دوربین دریافت شده و تصویر حاصله بر روی مونتیور نشان داده می شود. در این سامانه مونیتور نیز بر روی بازوی متحرک دیگری نصب می شود تا امکان مشاهده ناحیه مورد نظر توسط جراح براحتی میسر شود.
وی با بیان اینکه تا کنون با استفاده از این دستگاه ، حیواناتی مورد آزمایش قرار گرفته اند، گفت: امیدوار هستیم تا از اردیبشهت ماه سال ۹۵ بتوانیم سامانه تصویر برداری را در بیمارستان ها و دانشگاههای علوم پزشکی مستقر کنیم. البته برخی دانشگاهها این دستگاه را پیش خرید کرده اند.
