شرق آفریقا، مقصد مهاجرت بلوچ‌های ایرانی در قرن بیستم
دکتر امیر بهرام عرب احمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و رایزن فرهنگی سابق ایران در کشورهای «تانزانیا» و «زیمبابوه» در این پژوهش به واکاوی دلایل مهاجرت و چگونگی استقرار بلوچ‌های ایرانی در منطقه شرق آفریقا و چگونگی ارتباط آنها با بومیان این کشورها که به مقبولیت عمومی آنها منجر شده پرداخته است.
وی با اشاره به سه موج از مهاجرت بلوچ های ایرانی به شرق آفریقا می‌گوید: پیشینه حضور بلوچ های ایرانی در شرق آفریقا به قرن هفدهم میلادی باز می‌گردد. در دوره حاکمیت پرتغالی‌ها بر سواحل و جزایر شرق آفریقا تعداد اندکی از بلوچ‌ها در سال 1664 میلادی به همراه سلاطین عمانی و بر ای آزاد سازی این مناطق از چنگال حاکمیت پرتغالی ها وارد شرق آفریقا (عمدتاً زنگبار و مومباسا) شدند. پس از جنگ جهانی دوم، موج دیگری از بلوچ‌های ایرانی از شهرهای نیک شهر و قصرقند، سرباز، لور، دابکار و چابهار رهسپار شرق آفریقا شدند.
این بلوچ ها که عمدتاً در شمار اقوام بلوچ‌های ساکن شرق آفریقا محسوب می شدند بیشتر در مناطقی نظیر ایرینگا و امبیا در تانزانیا، مومباسا در کنیا و سوروتی در اوگاندا سکونت یافته و همچون نسل اول بلوچ ها جذب مشاغل تجاری مختلفی شدند.
گروه دیگری از بلوچ های مقیم شرق آفریقا نیز طی چند دهه و خصوصا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران اخیر از زاهدان، چابهار و سراوان به این کشورها مهاجرت کرده اند.
به گفته این پژوهشگر در حال حاضر بلوچ های مقیم شرق آفریقا به دو دسته کلی تقسیم می شوند؛ یکی بلوچ های باقیمانده از نسل سربازان مزدور وابسته به عمانی ها موسوم به بلوچ های عمانی و دیگر بلوچ های نانگارانی که بعدها به عنوان خدمتگزاران مورد اعتماد استعمار انگلستان وارد منطقه شرق آفریقا شدند.
قدمت بلوچ های موسوم به عمانی به قرن هفدهم میلادی باز می گردد.دکتر احمدی خاطرنشان کرد: شغل اصلی بلوچ های ساکن شرق آفریقا، تجارت است و آنها علاوه بر خرید و فروش وسایل و لوازم مختلف، مدیریت چند مجتمع بزرگ کشاورزی را نیز برعهده دارند. بلوچ‌ها مدیریت تعدادی از شرکت‌ها و موسسات بزرگ تجاری را در کشورهای شرق آفریقا بر عهده دارند. برخی از بلوچ ها که در دانشگاه های اروپا و آمریکا تحصیل کرد اند نیز عهده دار مشاغلی نظیر پزشکی، وکالت، تدریس در دانشگاه، هتل داری، گردشگری و مدیریت بنگاه های معاملات املاک می باشند.
براساس این پژوهش، هر چند هدف اصلی بلوچ ها از مهاجرت به شرق آفریقا در ابتدا بر مبنای نظامی گری و بعدها تجارت در این منطقه بود با این حال این ایرانیان به تدریج و به صورت غیر مستقیم بخش هایی از فرهنگ ایران را به بومیان مسلمان این سرزمین معرفی و طی چند قرن حضور در شرق آفریقا و در سایه روابط خوب خود با بومیان برخی از آداب و رسوم و سنت های ایران زمین را به آنها عرضه داشته اند.
شالی، چرخ خیاطی پدال دار پایی و کارخانه – کارگاه، نمونه هایی از واژه های فارسی به شمار می‌روند که مستقیما توسط بلوچ ها وارد زبان سواحیلی شده اند
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان این که بلوچ ها بر کشورهای شرق آفریقا تاثیرگذار بوده اند، اظهار داشت: یکی از این تاثیرگذاری ها نقش آنها در ورود برخی از واژه های زبان فارسی به زبان سواحیلی است که امروزه در زمره لغات اصلی زبان سواحیلی به شمار می روند. شالی (shawl)، چرخ خیاطی پدال دار پایی (cherehani )و کارخانه- کارگاه (karkhana /karakana) نمونه هایی از واژه های فارسی به شمار می‌روند که مستقیما توسط بلوچ ها وارد زبان سواحیلی شده اند.
بلوچ ها در زمینه معرفی موسیقی سنتی بلوچی و برخی سنت های قومی خویش به بومیان شرق آفریقا نیز تا حدودی تاثیرگذار بوده اند به گونه ای که سنت زار یا دور کردن شیاطین و ارواح از زندگی انسان ها که در بلوچستان ایران بسیار رایج است در بین مسلمانان زنگبار و مومباسا راه یافته و یکی از مناسک سنتی بومیان شرق افریقا که با مراسم سنتی زارگیری بلوچ ها شباهت زیادی دارد، جشن دور کردن شیاطین است که در بین مردمان جزیره زنگبار رواج دارد.
به گزارش ایسنا، این استاد دانشگاه در پایان در خصوص جایگاه کنونی بلوچ های ایرانی در شرق آفریقا گفت: بلوچ‌های ایرانی تبار در حال حاضر در زمره اقلیت های مسلمان تحصیل کرده و با فرهنگ در کشورهای کنیا، اوگاندا و تانزانیا محسوب می‌شوند و اکثر آنها از نظر اقتصادی نیز در وضعیت بسیار خوبی به سر می برند. برخی از آنان نیز در کشورهای کنیا و تانزانیا با ورود به عرصه سیاسی به مسئولیت های بالایی دست یافته‌اند.
No tags for this post.
