اکتشافات نوین درباره سازند فرخی

به تازگی پژوهشگران ایرانی دست به تحقیقاتی در زمینه سازندهای ایران زده اند و برای مطالعات چینه نگاری سنگی و زیستی سازند غیر رسمی فرخی، برش كوه هونو در 15 كیلومتری جنوب باختر شهر خور انتخاب شده است. شایان ذکر است که در این برش سه سازند هفتومان، فرخی و چوپانان رخنمون و گسترش خوبی دارند.

حضور متفاوت گروه های مختلف فسیلی، به ویژه روزن بران، در بخش های مختلف سازند فرخی موید محیط رسوبی دریای باز (شیب قاره) در ابتدای این سازند است كه به سوی بالا به محیط كم ژرفای نرتیك تبدیل می شود.

ستبرای سازند فرخی در این برش177 متر بود كه بر پایه ویژگی های سنگ شناسی به چهار بخش شامل مارن، سنگ آهك و سنگ آهك رسی تقسیم شده است. سازند فرخی با ناپیوستگی فرسایشی (Disconformity) روی سنگ آهك سازند هفتومان قرار گرفته است. از میان 96 نمونه گرد آوری شده از این برش، 20 نمونه به روش شستشو (Washing) و 76 نمونه به روش مقاطع نازك تهیه و مطالعه شد كه به شناسایی 103 گونه از 87 جنس از روزن بران انجامید.

این شرایط به گونه ای بود كه 20 گونه از 11 جنس، متعلق به روزن بران پلانكتونیك، 73 گونه از 66 جنس، متعلق به روزن بران كف زی و 9 گونه از 9 جنس متعلق به روزن بران كف زی بزرگ (LBF) تشخیص داده شدند. از فسیل های دیگر این سازند می توان به استراكدا و مقادیر فراوانی از بی مهرگان شامل گونه های مختلفی از براكیوپودا، خارپوست، دوكفه ای و به ندرت آمونیت اشاره كرد.

بررسی های انجام گرفته روی روزن بران پلانكتونیك زیر واحد مارنی سازند فرخی، سبب شناسایی سه پهنه زیستی شده كه شامل موارد زیر هستند:
شاخص ماستریشتین پیشین  یا Partial Range Zone (CF6) Contusotruncana contuse
شاخص انتهای ماستریشتین پیشین  یا Pseudotextularia intermedia Partial Range Zone (CF5)
شاخص ابتدای ماستریشتین پسین  یا Taxon Range Zone (CF4) Racemiguembelina fructicosa

با توجه به مجموعه فسیلی شناسایی شده، سن سازند فرخی گستره ای از ماستریشتین پیشین تا پسین است. مرز K/Pg در برش كوه هونو انطباق كاملی با مرز مشترك دو سازند فرخی و چوپانان دارد و از نوع ناپیوستگی موازی است. این موضوع با توجه به عدم وجود سنگ های پالئوسن زیرین، تغییر رخساره و محیط رسوبی از سازند فرخی به سازند چوپانان اثبات می شود.

حضور متفاوت گروه های مختلف فسیلی، به ویژه روزن بران، در بخش های مختلف سازند فرخی موید محیط رسوبی دریای باز (شیب قاره) در ابتدای این سازند است كه به سوی بالا به محیط كم ژرفای نرتیك تبدیل می شود.

شایان ذکر است که سازند، در حقیقت مجموعه ای از لایه‌ های سنگی است که دارای صفات خاص و مشخص سنگ‌شناسی هستند و علیرغم مشخص بودن ابتدا و انتهای آنها، ضخامت های متغیری دارند.

منبع: حسن سیف، محمودرضا مجیدی فرد، طیبه محتاط، 1394. یافته های نوین چینه نگاری سنگی و زیستی سازند فرخی در جنوب باختر خور (ایران مركزی) ، فصلنامه علوم زمین ، سال بیست و پنجم، شماره 97.

لینک منبع

No tags for this post.